ABD’nin İran’a uyguladığı yaptırımlar karşısında harekete geçen AB, yeni yollar arıyor. İran ile ticareti sürdürmek isteyen bölge, yeni bir kurumsal yapı oluşturacak. AB Dışişleri Yüksek Temsilcisi Federica Mogherini “Ekonomik aktörlerin İran ile yasal çerçevede ticaret yapabilme özgürlüğünü korumak konusunda kararlıyız” dedi.
ABD’nin İran’a yaptırım uygulaması Avrupa Birliği’ni yeni arayışlara yönlendirdi. AB’nin kuracağı yeni yapı, enerji şirketlerinin Amerikan Doları’na ve ABD’nin öncülük ettiği küresel finansal sisteme bağlı kalmadan İran ile petrol ticareti yapabilmesinin önünü açıyor. Birliğin üzerinde çalıştığı ve yaptırımların etrafından dolaşması amaçlanan yapıyı kamuoyuna açıklayan kişi ise AB Dışişleri ve Güvenlik Politikaları Yüksek Temsilcisi Federica Mogherini oldu. Birleşmiş Milletler Genel Kurulu için ABD’nin New York kentinde bulunan Mogherini, İran anlaşmasının diğer imzacı ülkeleri İngiltere, Çin, Fransa, Almanya ve Rusya ile gerçekleştirdiği temasların ardından “Ekonomik aktörlerin İran ile yasal çerçevede ticaret yapabilme özgürlüğünü korumak konusunda kararlıyız” dedi.
Mogherini, teknik ekiplerin oluşturulacak yeni yapının detayları üzerinde çalışacağını da ifade etti. Bu yılın başlarında ABD Başkanı Donald Trump, 2015 yılında imzalanan İran nükleer anlaşmasından çekildiğini duyurmuş ve 4 Kasım’dan itibaren İran’a yönelik yaptırımların enerji ticaretini kapsayan ayağının yeniden yürürlüğe gireceğini açıklamıştı. Eski ABD Başkanı Barack Obama döneminde imzalanan İran anlaşması, İran’In uranyum zenginleştirme programını önemli ölçüde sınırlaması ve Uluslararası Atom Enerjisi Kurumu’nun denetçilerini ülkeye kabul etmesini kapsıyordu. Tahran’ın bu adımları karşılığında AB ve ABD, İran’a yönelik yaptırımların kademeli olarak kaldırılması taahhüdünde bulunmuştu. AB’nin oluşturacağı böylesi bir kurumsal yapının ne derece etkili olabileceği konusunda şüpheler var. ABD’de Trump yönetiminin yaptırımları gözden geçirip kurulacak yeni yapıyı da yaptırım kapsamına sokabileceği ifade ediliyor.
DOLARLA TİCARET SAÇMALIK
Avrupa’nın enerji ithalatından kendi ürettiği uçakların alımlarına kadar çeşitli ticari işlemlerin dolar üzerinden gerçekleşmesini sert bir dille eleştiren AB Komisyonu Başkanı Jean-Claude Juncker de yaşanan bu durumu “saçmalık” olarak nitelendirdi. Küresel ticarete doların tahakküm etmesinden rahatsızlık duyan AB Komisyonu’nun, yıl sonuna kadar euronun uluslararası rolünü güçlendirecek çeşitli tedbirler alması ve bu alanda yeni düzenlemeler açıklaması bekleniyor. Ticari işlemlerde dolar yerine başka para birimlerinin kullanımı konusunda uzmanlar, euro para biriminin daha yaygın hale gelmesi için birlik ülkelerin öncelikle ekonomi ve para politikalarını daha uyumlu hale getirmeleri gerektiği görüşünü savunuyor. Euronun uluslararası ticarette oynağı rolle ilgili Avrupa Merkez Bankası (ECB) çeşitli çalışmalar yapıyor.
PETROLDE 100 DOLAR BEKLENTİSİ
Petrol fiyatlarının ABD ile İran arasında yaptırım krizinin yaşanmasının sonucu olarak yıl sonunda 100 dolar seviyesine çıkması bekleniyor. Enerji ve emtia şirketleri Trafigura ile Mercuri, petrolün varil fiyatının 90 dolar ve yeni yılın başlarında 100 dolar seviyesine ulaşabileceğini duyurdu. Petrol fiyatları hafta başında yüzde 2’den fazla artarak son dört yılın en yüksek seviyesini gördü. Petrol İhraç Eden Ülkeler Topluluğu (OPEC) ve ortaklarının üretim artırımının çok acil olmadığını işaret etmeleri ve ekstra petrol üretimi taahhüdünde bulunmamaları bu artışta etkili oldu. ABD ham petrol üretimindeki artışın yavaşlamakta olduğuna ilişkin işaretler de fiyatları destekledi. ABD Başkanı Donald Trump fiyatları düşürmek için hızlı hareket etmeleri yolunda çağrıda bulunmuştu.
RUHANI IMF İLE GÖRÜŞTÜ
İran Cumhurbaşkanlığı internet sitesinden yapılan açıklamaya göre, Birleşmiş Milletler (BM) 73. Genel Kurulu’na katılmak üzere New York’ta bulunan Ruhani IMF Başkanı Lagarde ile görüştü. Ruhani ülkesinin dünya para fonları ve IMF ile ilişkileri geliştirme konusunda ilgili olduğunu, İran’daki ekonomik programların ilerletilmesinde IMF ile yapacakları istişarelerden yararlanmak istediklerini belirtti. İran Cumhurbaşkanı ayrıca IMF’nin pratik etkisini göstermesi açısından bir üye ülkenin ekonomik istikrarında rol oynayabileceğini ortaya koyması gerektiğini kaydetti. IMF Başkanı Lagarde ise görevlerinin dünyadaki mali istikrarın korunması ve ekonominin büyümesi olduğunu belirterek, İran ile yapacakları işbirliğinde de bu konudaki görevlerini yapmaya devam edeceklerini ifade etti.
