Bugüne kadar üretilen yaklaşık 12 milyon metrekare AVM’nin yüzde 10’u artık hizmet vermiyor. Fakat, JLL Türkiye’nin raporuna göre 2020 sonuna kadar 44 yeni AVM daha gelecek. Bunların da 22’si İstanbul’da faaliyete başlayacak.
Türkiye’de AVM’lerin küçük esnafı zor durumda bıraktığı ve önlem alınmasına yönelik tartışmalar devam etse de bir yandan yenileri açılıyor diğer yandan da kapananlar oluyor. Geçtiğimiz yıl sonu itibarıyla 17 yeni AVM açılırken toplam sayı 395’e ulaştı. Ziyaretçi sayısı 2 milyarın üzerinde gerçekleşirken yaklaşık olarak da 110 milyar lira ciro elde edildi. Fakat Türkiye Esnaf ve Sanatkarları Konfederasyonu (TESK) Genel Başkanı Bendevi Palandöken, geçtiğimiz günlerde yaptığı açıklamada, yapılan hesaplamalara göre bugüne kadar üretilen yaklaşık 12 milyon metrekare AVM’nin yüzde 10’unun ise sistemden çıktığını söyledi. Gayrimenkulde yatırım yönetimi hizmeti veren JLL Türkiye’nin 2017 yılını kapsayan “Ticari Gayrimenkul Pazarı Görünümü” raporuna göre, Türkiye genelindeki 401 alışveriş merkezinde yaklaşık 12,2 milyon metrekare ticari kiralanabilir alan bulunurken, inşaat halinde olan 44 AVM’nin ise 2020’nin sonuna kadar tamamlanması bekleniyor. Rapora göre ticari gayrimenkul pazarındaki birincil kira rakamı 2017’de 70 euro olarak hesaplandı. 2018’de AVM’lerde “Uzmanlaşma ve Yenilenme”, perakende sektörü için ise “Deneyimsel Alışveriş” yılı olacağı ifade edilirken şu noktalar da dikkat çekti:
* İstanbul’da şu anda 114 AVM’de yaklaşık 4,4 milyon metrekare ticari kiralanabilir alan bulunuyor. Megaşehirde şu anda inşaat halinde olan 22 AVM’nin ise 2020’nin sonuna kadar tamamlanması bekleniyor. Bu AVM’lerin tamamlanmasıyla İstanbul’daki toplam AVM sayısı 136’ya, ticari kiralanabilir alan ise 5,3 milyon metrekareye çıkmış olacak.
* Ankara’da ise 39 AVM’de toplam 1,6 milyon metrekare ticari kiralanabilir alan yer alıyor. Başkentte şu anda inşaat halinde olan 8 AVM bulunuyor. Türkiye’deki toplam AVM sayısının 3 yıl içerisinde 445’e çıkacağı belirtiliyor.
* JLL’nin raporunda AVM ve perakende sektörleri için 2018 tahminleri de yer aldı. Yeni alışveriş merkezi projelerinin sayısında görülen kademeli düşüş nedeniyle mevcut alışveriş merkezlerinde yeniden kiralama ve eskiyen alışveriş merkezlerinde ise yenilenme süreçlerinin gelecek yıllarda gündeme gelmesi bekleniyor.
* Alışveriş merkezi arzının yüksek olduğu İstanbul ve Ankara gibi şehirlerde görülen rekabet ve bölgeselleşme nedeniyle “Farklılaşma”nın önemi 2018’de de artmaya devam edecek.
* E-ticaret ve omni-channel eğiliminin alışveriş alışkanlıklarını değiştirmeye devam edeceği ve “deneyimsel mağazacılık” konseptinin öneminin giderek artacağı öngörülüyor.
OFİSLERDE BOŞLUK YÜZDE 22,7’Yİ BULDU
İstanbul’da “Merkezi İş Alanı” (MİA) olarak nitelendirilen Levent-Maslak hattında yer alan ofislerdeki boşluk oranı 2017’de yüzde 22,7 olarak hesaplandı. Bu rakam 2013’te yüzde 4,4 seviyesindeydi. Birincil kira seviyeleri ise 2013-2016 yılları arasında 45 dolar olarak hesaplanırken, 2017’de 30 dolar seviyesine geriledi. Çalışmaya göre geçen yıl kurumsal şirketler kontrat tarihi bitmeden, kontrat yenileme eğilimine girdi. Bu sonuçla kiracılar, TL’nin döviz karşısındaki değer kaybı nedeniyle mal sahiplerinden daha makul kira rakamları talep etme imkanı buldu. Özellikle yabancı kurumsal şirketlerin hazır ofisleri tercih ettiği görülürken, toplu taşıma ağlarına yakınlık, market ve kuru temizleme gibi sosyal olanakların yer aldığı ofis binaları tercih sebebi oldu. İşlem sayısı bakımından ise 2017’nin yıldızları Anadolu Yakası’nda Ataşehir ve Kozyatağı, Avrupa Yakası’nda ise Kağıthane, Levent-Maslak hattı oldu. Rapora göre 2018, ofis piyasası açısından “kiracı dostu” bir görünüm sergileyecek.
TURİZMDE CANLI GÜNLERE DÖNÜŞ
JLL’nin raporuna göre 2016’da keskin düşüş kaydeden turizm sektörü eski canlı günlerine dönüş sinyalleri veriyor. Uluslararası ziyaretçi sayısı, bir yıl öncesine göre yüzde 28 oranında artarak 2017’de 32,4 milyona yükseldi. Otellerdeki doluluk yüzde 18 artarak yüzde 60 seviyelerine gelirken, 2017 yılında Atatürk Havalimanı ve Sabiha Gökçen Havalimanı üzerinden İstanbul’a gelen toplam yolcu sayısı 2016 yılının aynı dönemine göre yüzde 6 artarak yaklaşık 95 milyona yükseldi. Lojistik kiralama işlemlerinde de 2017’de 644 bin metrekare ile 2016’ya göre yüzde 73 oranında artış kaydedildi. Depo ihtiyaçları özellikle yılın ilk 4 ayında belirginleşirken, bu durum kiralama işlemi sayılarına pozitif olarak yansıdı.
