2017’de ihracatı 15 milyar dolar, ithalatı ise 33 milyar dolar yükselten Türkiye ekonomisi 44,1 milyar dolar cari işlemler açığı verdi. Bir önceki yıla göre yüzde 44 oranında artan açığı yurtdışından alınan ürünlerdeki ivmeye bağlayan uzmanlar, 2018’de de enerji fiyatlarından endişe duyuyor.
EKONOMİ SERVİSİ/İSTANBUL
Türkiye’nin cari işlemler açığı, Aralık’ta 7 milyar 700 milyon dolar düzeyinde gerçekleşir-
ken, 12 aylık açık ise 47 milyar 100 milyon dolar oldu. 2016’da 32 milyar 605 milyon dolar açık veren Türkiye ekonomisinde bu rakam yüzde 44 artış yaşandı. Türkiye 2015’te ise 32 milyar 192 milyon dolar cari işlemler açığı vermişti. Söz konusu gelişmede, dış ticaret açığı belirleyici unsur oldu. 2016’da 150 milyar 161 milyon dolar ihracat yapan Türkiye bu rakamı yüzde 165 milyar 775 milyon dolara yani 15 milyar 665 milyon dolar artırabildi. Fakat ithalat ise aynı süre zarfında 191 milyar dolardan 224,4 milyar dolara yükselerek 33 milyar dolar artış kaydetti.
Doğrudan yatırımlar azaldı: Türkiye’ye gelen doğrudan yatırımlar 2016’da 10 milyar 196 milyon dolar seviyesindeyken 8 milyar 128 milyon dolara düştü.
Para portföy yatırımlarından geldi: Geçtiğimiz yıl portföy yatırımları nette 24 milyar 292 milyon dolara ulaşmış. Oysa 2016’da portföy yatırımları sadece 6 milyar 300 milyon dolardı. Doğrudan yatırımlar 8,1 milyar dolar, diğer yatırımlar 6,5 milyar dolar ve rezerv kullanımı 8,2
milyar dolar düzeyinde.
Portföy yatırımlarının alt detaylarına bakıldığında ise şu rakamlar dikkat çekiyor:
2016’da 823 milyon dolar gelen borsaya 2017’de 3,2 milyar giriş gerçekleşti.
Geçen yıl 4 milyar 283 milyon dolar gelen devlet iç borçlanma senetlerine bu yıl 7 milyar 532 milyon dolar geliyor.
Geçen yıl yurtdışı tahvil piyasasından 5 milyar 500 milyon dolar borçlanan hükümet bu yıl 9 milyar 655 milyon borçlandı.
Aralık ayı verilerini değerlendiren İntegral Yatırım Menkul Değerler Araştırma Uzmanı Seda Yalçınkaya Özer, şunları söyledi: “Genel olarak Aralık ayı cari açık verisi yılın en olumsuz verisi diyebiliriz. Bu bakımdan 2017 yılını zayıf bir karneyle kapattık. Cari açığın Gayri Safi Yurtiçi Hasıla (GSYH) oranı %5.5 seviyesinde bulunuyor. Yılın başında beklentiler yüzde 4.5-4.7 aralığındaydı. Beklentilerin üzerinde bir cari açıkla yılı tamamladık. Bu seviyeler sürdürülebilir seviyeler olmakla birlikte 2018 yılında oluşacak seyir hassasiyet kazandı. Gümrük Bakanlığı verisine göre dış ticaret açığı Ocak ayında 9.1 milyar dolar seviyesinde oluştu. Bu bize ocak ayında yine 7-8 milyar dolar arasında bir cari açık gelebileceğini göstermekte. Bu beklentiye paralel yıllık cari açığın 52 milyar dolar seviyesine yükselmesi söz konusu. Bu yüzde 6.1 cari açık anlamına geliyor. Finansman tarafı 2018 yılında yine önemli olacak. 2017 yılında bu veriyle birlikte Türkiye’nin cari açığı 47.100 milyon dolar seviyesinde oluştu.”
YÜKSELEN PETROL TEHDİT EDİYOR
Geçen yıl cari açığı artıran faktörlerin başında gelen enerji ve altın ticaretindeki gelişmelerin 2018 yılında devam edip etmeyeceğinin kritik olacağını öngören Ekonomist Haluk Bürümcekçi, şu değerlendirmelerde bulundu: “Petrol fiyatlarının son dönemde yükselerek halen 2017 yılı ortalamasının (55 dolar) üzerinde seyretmesi cari açığı artırıcı etkide bulunmaya devam edecektir. Altın ticaretinde ise geçen yıl 10 milyar dolar açık vermemiz, altın ithalatı geçen yıl gibi devam etmeyecekse lehte baz etkisi oluşturabilir.”
ARALIK BEKLENTİLER DÜZEYİNDE
DenizBank Yatırım Hizmetleri Grubu Stratejisti Orkun Gödek aralık ayında cari işlemler açığının piyasa beklentileri paralelinde 7,7 milyar dolarlık açık verdiğini belirterek, “Ay bazındaki genişlemede ihracatın bir önceki aya göre yüzde 5 gerilemesi, ithalatın yüzde 9 artışı ve net parasal olmayan altın kaleminin eksi 1,7 milyar dolar seviyesinde oluşması etkili oldu” dedi. Gödek, cari işlemler açığının geçen yıl 47,1 milyar dolarlık performansı ile 2014 yılındaki 43,6 milyar dolardan bu yana en yüksek açığını verdiğini de belirtti.
CARİ AÇIK NEDİR?
Cari açık, bir ülkenin ithal ettiği malların ihraç ettiği mallardan fazla olma durumudur. Bir ülkenin ithal ettiği mallara ve hizmetlere ödediği miktar, ihraç ettiği mallar ve hizmetlere ödediği miktarı aşıyor ise cari açık oluşur. Cari açık ülkenin dış işlemlerinin hesaplanmasında önem taşır. Aynı zamanda ödemeler bilançosu dengesinin de önemli bir unsurudur.
