2016’nın son, 2017’nin ilk aylarını elektrik kesintileriyle geçiren Türkiye, bu nedenle ağır maddi kayba uğradı. Benzer sorunların önümüzdeki dönemlerde tekrarlanmaması için bir genelge yayınlayan Başbakanlık, konuya bizzat dahil oldu.
Geçtiğimiz yılı uzun süreli ve plansız elektrik kesintileriyle geçiren Türkiye, bu sorun nedeniyle ağır ekonomik kayıplar yaşadı. Konutlarda 24 saati aşan kesintiler yaşanırken elektrik tüketimi yoğun olan organize sanayi bölgelerine (OSB) elektrik verilemedi. Fabrikalar sağlıklı üretim yapamayınca günlük 10 milyon doların üzerinde ihracat kaybı oluştu. Perakende satışlarda ağırlığı git gide artan online alışverişler de ağır darbe aldı. Yaşanan sorunların ana kaynağı ise doğalgaz ithalatında yaşanan sorundu. İran’dan alınan doğalgazın kesintiye uğramasına konutlarda tüketilen enerjinin yüzde 25 yükselmesi eklenince BOTAŞ, elektrik santrallerine verdiği gazı kısmak zorunda kaldı.
Santraller yeteri kadar elektrik üretemeyince 20 Aralık 2016 tarihinde kendini iyice hissettirmeye başlayan kesintiler 2017’nin Ocak sonuna kadar sürdü. Geçtiğimiz yıl doğalgazda yaşanan sorunun gelecek kış döneminde de devam etmesinden endişe duyan Başbakanlık bir genelge yayınladı.
Başbakan Binali Yıldırım imzasıyla yayımlanan genelgede, hükümetin doğalgaz kullanımının ülke genelinde yaygınlaştırılması hedefi kapsamında tüm illere doğalgaz ulaştırılması çalışmalarında sona gelindiği, bunun yanında vatandaşların yaşam konforunu artıran, sanayicinin enerji giderlerinde azalma sağlayan doğalgazın, ilçelerde yaşayan vatandaşlara ve belli şartlara sahip OSB’lere ulaştırılması yönünde çalışmaların devam ettiği belirtildi. Bu çerçevede ülkenin doğalgaz altyapısında 13 bin kilometreden fazla bir şebekeyi tesis etmiş BOTAŞ Genel Müdürlüğü’nün söz konusu ilçe ve OSB’lere doğalgaz ulaştırılması için ilgili Bakanlar Kurulu kararları ile görevlendirildiği hatırlatılan genelgede, şunlar kaydedildi: “Vatandaşlarımıza ve sanayicimize doğalgazın belli bir planlama dahilinde ve belirlenen sürede ve herhangi bir aksaklığa meydan verilmeksizin ulaştırılabilmesiyle ilgili çalışmaların BOTAŞ tarafından gerçekleştirilebilmesi için kurumlar arası ortak çalışmaların, süratli, kararlı ve duyarlı bir biçimde, kamu kurum ve kuruluşları arasında etkin iş birliği ve eşgüdüm sağlanarak yürütülmesi gerekmektedir. Bu itibarla, doğalgazın iletimi ve arz güvenliğiyle ilgili faaliyetler kapsamında proje güzergahlarının belirlenmesi ve yapım süreçlerinde BOTAŞ tarafından ilgili kamu kurum ve kuruluşlarından izinlerin alınması, görüş ve değerlendirmelerin istihsali başta olmak üzere gerekli her türlü iş ve işlemlerin ivedilikle sonuçlandırılması, projelerle ilgili gerekli katkı ve desteğin verilmesi hususlarında bilgilerinizi ve gereğini rica ederim.”
ÖZEL SEKTÖRÜN BEKLENTİLERİ KARŞILANACAK
Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK) Başkanı Mustafa Yılmaz, 11. Doğalgaz Ticaret Forumu’nun ikinci gününde yaptığı konuşmada, özel sektör ve kamunun iş birliği içinde hareket ettiğini görmekten mutluluk duyduğunu söyledi. Yılmaz, özel sektörün bazı beklentileri olduğunu ve bunların karşılanacağını dile getirerek, şunları kaydetti: “Ama bu bir günde olmuyor. 14 senedir sektörün içindeyim, 14 seneyle kıyaslandığında ciddi adımlar attık. Daha fazlası da olabilirdi, ama gerçekten özellikle son 4 senedir ülkemizin gündemi birtakım, meşgul olmamamız gereken gündemlerle geçti ve maalesef bu durum ülkemize ciddi zararlar verdi. Biz bu zararları el birliğiyle telafi ederek çözeceğiz. Türkiye artık yeni bir sisteme geçti. Bu sistemde statik olmayan bir kurum olmak zorundayız. Özel sektör, BOTAŞ, bakanlık. Kimse statik olmayacak. Risk yönetimi kabiliyetimizi geliştirmemiz lazım. Aksi taktirde, gelecekteki sektör risklerini iyi yönetemediğimiz taktirde kuvvetli bir sektörden söz etmek de mümkün değil. İnşallah bundan sonra tamamen sektöre odaklanarak, daha az problemin olduğu ve ticaretin geliştiği bir süreç olacağını umuyorum.”
REKOR KIRAN FİYATLARA TAVAN GELDİ
EPİAŞ verilerine göre, enerji sorunun zirve yaptığı 22 Aralık tarihinde gün öncesi piyasada bir megavatsaat elektriğin fiyatı en yüksek 1.899,99 lira, en düşük 204,50 lira, ağırlıklı ortalama fiyatı 618,80 lira olarak gerçekleşti. 2 Aralık tarihinde, yine en yüksek 220,01 lira olan fiyatı, ağırlıklı ortalama 181,82 lira olmuştu. Elektrik fiyatlarının zirve yapması karşısında çaresiz kalan Enerji Bakanlığı ise çareyi tavan fiyat uygulamasında buldu. 6 Ocak-1 Mart arasında piyasalarda azami fiyat limitleri 500 TL/MWh olarak uygulandı. Fakat uygulama bu defa da santralleri zorda bıraktı. Zararına üretim yapmaya başlayan santrallerin arıza olduğu bahaneleriyle üretimi durdurduğu iddia edildi. Bu nedenle de hem konutlar hem de fabrikalar elektriksiz kaldı.
FABRİKALAR KEPENK KAPATTI
Gebze ve Dilovası’nda 29 Aralık Perşembe günü başlayan elektrik kesintileri 1 hafta devam etti. Kesinti birçok organize sanayi bölgesinde üretimin durmasına neden oldu. Elektrik olmaması nedeniyle fabrikalarda çalışanlar evlerine gönderildi. Kesintilerin olduğu günlerde açıklama yapan Taşıt Araçları Yan Sanayicileri Derneği (TAYSAD) Başkanı Alper Kanca, sadece Gebze bölgesindeki otomotiv tedarik sanayi firmalarının 300 milyon euronun üzerinde kayıp yaşadığını söyledi.
SU KESİNTİLERİNE NEDEN OLDU
Elektrikteki sorun suların da kesilmesine neden oldu. Edirne geneline su pompalayan su terfi merkezlerinde yaşanan ani elektrik kesintisi ve dengesiz voltajlar, 32 adet su pompasında akım asimetrisi oluşturdu. 4 adet terfi pompası dengesiz elektrik akımından dolayı yanarken, 2 pompa ise zarar gördü. Kesintilerden dolayı sistem 4 gün boyunca alarm verdi. Yaşanan ani elektrik kesintilerden dolayı zarar gören pompaların, isale hatlarına zarar vermeden tekrar devreye alınma sürecinin ise yaklaşık 1 saat 30 dakika sürdüğünü ifade eden Edirne Belediyesi Su ve Kanalizasyon Müdürlüğü yetkilileri, bu süreçte şehir depolarında bulunan su rezervinin de tükendiğini belirtti.
KİM NE DEDİ?
13.12.2016: Boru Hatları ile Petrol Taşıma AŞ (BOTAŞ), kış şartları nedeniyle evsel tüketimde talebin artabileceğini dikkate alarak, özel sektör ve Elektrik Üretim AŞ’ye (EÜAŞ) ait doğalgaz santrallerine, yarından itibaren sözleşme miktarlarının yarısı kadar gaz çekebileceği yönünde bildirimde bulundu.
21.12.2016: BOTAŞ elektrik santrallerine gönderdiği gazı yüzde 90 oranında kesti. Kesinti sonrası serbest piyasada elektrik fiyatları tarihi rekor kırdı. Elektrik birim fiyatı yüzde 1200 artarak 1.899 TL olarak belirlendi.
30.12.2016: Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı’ndan yapılan açıklamada, İstanbul’da yaşanan elektrik kesintilerinin, elektriğin yetersizliğinden kaynaklandığı yönündeki iddiaların gerçeği yansıtmadığı bildirildi. “Ekiplerimiz 4 grup halinde toplam 164 kişi ile arızaların onarımı için aralıksız çalışmalarına devam etmektedir” denildi.
31.12.2016: Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı’ndan bir yetkili, elektrik üretim ve iletim hatlarını kontrol eden sistemlere yönelik çok sayıda siber sızma girişimini tespit ederek engellediği belirtildi. Yetkili, “Saldırılar genel olarak, internet sitelerini ele geçirerek, sızmalar sağlama yönünde. Özellikle elektrik üretim ve iletim hatlarımızı kontrol eden sistemlere yönelik çok sayıda sızma girişimi tespit edildi ve engellendi. Sızma girişimleri, Türkiye’nin ulusal elektrik şebekesinde büyük bir sabotaj hazırlığının da göstergesi” ifadelerini kullandı.
