Kıbrıs müzakerelerinden bir sonuç alınamaması İsrail gazını Türkiye’ye getirecek projede endişelere neden oldu. Fakat iki ülke anlaşma olmasa da ada üzerinden gaz sevkiyatı yapma hedefleniyor ve hukuksal bir engel de bulunmuyor.
Kıbrıs müzakerelerinin geçtiğimiz günlerde sonuçsuz kalması, İsrail gazının Türkiye üzerinden Avrupa’ya ulaştıracak projenin de muallakta kalmasına neden oldu. Fakat Türkiye ile İsrail enerji bakanlıklarının yaptığı görüşmelerde Kıbrıs’taki sorunun çözülmeden projenin hayata geçirilmesinin görüşüldüğü iddia ediliyor. Bu senaryonun gerçekleşme ihtimaline dair açıklamalarda bulunan Doğu Akdeniz Üniversitesi Öğretim Görevlisi Prof. Dr. Vedat Yorucu, “Müzakerelerin sonuçsuz kalması bittiği anlamına gelmiyor. Sadece olumlu veya olumsuz bir sonuç alınamadı” dedi. İsrail gazının Kıbrıs sorunu çözülmeden de uluslararası hukuka göre Türkiye’ye iletilebileceğine değinen Yorucu, sözlerine şöyle devam etti: “Doğalgazın boru hatları ile Kıbrıs Münhasır Ekonomik Bölgesinden geçip Türkiye’ye gitmesinde hukuksal bir sorun yok. Böyle bir görüşte taraflar hem fikir olursa hukuksal bir engel bulunmuyor. Burada önemli olan gazın Türkiye’ye gitmesinden ziyade ekonomik koşulların elverişli olup olmamasıdır. Şu anda doğalgaz fiyatları çok düşük seviyelerde ve karadan çıkan ile denizden çıkan gaz arasında yüzde 50 fiyat farkı bulunuyor. Bu nedenle 2 milyar dolarlık bir yatırıma değmesi gerekiyor.” Karşılıklı görüşmeler tüm sürati ile sürerken gelecek günlere dair ‘garanti’ de talep ediliyor.
İsrailli yetkililer Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı ile yaptığı görüşmelerde gelecekte iki ülke arasında ne sorun yaşanırsa yaşansın projenin devam edeceği garantisini istedi. İki ülke arasındaki enerji ticareti üzerine açıklamalarda bulunan İsrail Enerji Bakanlığı Genel Direktörü Şaul Meridor, söz konusu koruma önlemleriyle birlikte İsrail’den Türkiye’ye doğalgazın 2019’da gelmeye başlayabileceğini ifade etmişti. Meridor, “Bankaların böylesi bir projeyi finanse etmeleri için iki ülke arasında siyaseten ne olursa olsun, iş kısmının korunacağını bilmeleri lazım” açıklamasında bulundu.
Doğalgazın transferi konusunda “Her senaryo için bir planımız var” diye konuşan Meridor’un adada anlaşma sağlanamaması durumunu da göz önünde bulundurduklarına da işaret etti. Akdeniz Ülkeleri Enerji Şirketleri Birliği (OME) Hidrokarbonlar Müdürü Dr. Sohbet Karbuz, geçtiğimiz günlerde yaptığı açıklamada Güney Kıbrıs Rum Yönetimi’nin boru hattı projesini geciktirebileceğini belirtti. Sohbet Karpuz, şunları söyledi: “Güney Kıbrıs’ın hiçbir şey söyleme hakkı olmadığını duyuyoruz. Bu doğru ama boru hattının geçmesi için iki şey yapılması lazım. Birincisi, devletler arası anlaşma imzalanmalı, ikincisi de çevresel etki değerlendirmesi (ÇED) yapılmalı. Bunlar yapılırken özellikle Güney Kıbrıs ÇED’i eğer isterse uzatır, isterse ‘Buralarda ben kendim sondaj yapacağım veya bazı alanlar korumaya tabidir’ diyerek boru hattının yörüngesini değiştirebilir. Biz, illa buradan geçireceğiz diye bir şey yok. Diyelim, ÇED yapıldı. Türkiye Cumhuriyeti bunu ne diye kabul edecek. ‘O ÇED’i ben uygun buluyorum ve sizinle devletler arası anlaşma imzalıyoruz’ demesi Güney Kıbrıs’ı tanımak anlamına gelir.”
YATIRIMIN YÜZDE 51’İ SOCAR’DAN
22’nci Dünya Petrol Kongresi’nde (WPC), “Enerji Geleceğimize Köprüler İnşa Etmek” başlıklı oturumda konuşan SOCAR Başkanı Rövnag Abdullayev, Petkim, Petlim, STAR Rafineri ve TANAP gibi dev projeleri kapsayan ve bugüne kadar toplam 18 milyar dolar olarak açıklanan yatırımların revize edilerek 19.5 milyar dolara çıktığını söyledi. Yatırımların 12.6 milyar dolarlık kısmının tamamlandığını dile getiren Abdullayev, “2016’da Türkiye’ye yapılan yatırımların yüzde 51’ini SOCAR gerçekleştirdi. Petlim ve STAR Rafineri’nin Türkiye’nin cari açığını kapatmada önemli rol oynayacağını düşünüyoruz” diye konuştu.
TÜRKLERİN HAKLARI KORUNACAK
Başbakan Binali Yıldırım, İstanbul Kongre Merkezi’nde düzenlenen 22. Dünya Petrol Kongresi’nde yaptığı konuşmada, Doğu Akdeniz’in enerji alanında önemli bölge olduğunu ifade ederek, buradaki yeni kaynakların sahalardan en büyük pazarlara ulaştırılmasında doğal ulaşım yollarının en önemli güzergahından birinin de Türkiye olduğunu söyledi. Türkiye’nin, Doğu Akdeniz kaynaklarının Avrupa’ya ulaştırılmasında her zaman yapıcı bir rol oynamaya hazır ve kararlı olduğunu dile getiren Yıldırım, bu bağlamda bölgedeki siyasi sorunların çözümlenmesi için de ülkenin elinden gelen katkıyı koyduğunu vurguladı. Yıldırım, özellikle Kıbrıs adası etrafındaki hidrokarbon kaynaklarının her iki tarafa ait olduğunu hatırlatarak, “Rum liderliğinde, önümüzdeki günlerde Doğu Akdeniz’de tek taraflı tasarruflardan kaçınılmasını, uzun zamandan beri telkin etmekteyiz. Türkiye kendisine ait ipso-fakto hakları ve Kıbrıs Türklerinin haklarını sonuna kadar koruyacaktır. Kıbrıs Rum liderliğinin barışın önünü tıkamak ve tek yanlı arama işlemlerine başlamak yerine, yapıcı bir tutuma yönelmesinde fayda vardır” diye konuştu. Enerji güvenliğini kuvvetlendirme çabalarının doğalgaz boru hattı projeleriyle sınırlı olmadığına işaret eden Yıldırım, enerji verimliliğinin artırılması, yerli ve yenilenebilir kaynaklardan azami ölçüde istifade edilmesi, nükleer enerjinin de kullanılan kaynaklar arasına eklenmesinin ülkenin arz güvenliği için kararlılıkla attıkları adımlardan sadece birkaçı olduğunu kaydetti.
ABD ÜRETTİKÇE FİYATLAR DÜŞÜYOR
Brent petrolün varil fiyatı haftanın ilk işlem gününde küresel piyasalarda devam eden arz fazlası ve düşük talep nedeniyle 46,82 dolardan işlem gördü. Petrol fiyatı, ABD’deki üretim artışıyla düşüş eğilimini sürdürdü. Petrol sahası hizmet şirketi Baker Hughes’un verilerine göre, ABD’de 7 petrol sondaj kulesi daha hizmete alınarak toplam sayı 763’e yükseldi. Böylece ülkedeki petrol sondaj kulesi sayısı son 25 haftanın 24’ünde artış kaydetti. Küresel piyasalarda bu hafta ABD Merkez Bankası (FED) Başkanı Janet Yellen ve birçok Fed üyesinin açıklamaları ile ABD’de enflasyon ve Avro Bölgesi’nde sanayi üretimi verileri takip edilecek. Uzmanlar, Brent petrolde teknik olarak 47,11 ile 47,24 dolar aralığının direnç, 46,78 ile 46,65 dolar aralığının ise destek bölgesi olarak izlenebileceğini belirti.
