Doların aşırı dalgalanması ve ÖTV oranlarının yeniden ayarlanması öncesinde oluşan “Fiyatlar artacak” beklentisi lüks otomobil ve ev talebini patlattı. Konut satışı ekimde 130 bini aşarken, Mercedes’te yüzde 122 artış görüldü.
HAMİDE HANGÜL
Ekonomik büyümenin öncü göstergesi sanayi üretimi son dönemde yavaşlarken, tüketici talebi, yükselen kurla harekete geçti. Doların 3,59 lirayı aşması ve ÖTV ayarlaması öncesinde oluşan “Fiyatlar artacak” beklentisiyle vatandaşlar, oto galerileri ve proje tanıtım ofislerine koştu. Konut satışları, geçen yılın ekim ayına göre yüzde 25.1 artışla 130 bini aşarken, Mercedes’te yüzde 122, Audi’de yüzde 76 artış dikkat çekti. Dolarla piyasaların hareketlendiği ortamda İstanbul Sanayi Odası’nın Satın Alma Yöneticileri Endeksi (PMI), ekim ayında eşik değer olan 50’nin altında gerçekleşerek, sanayide çarkların yavaşladığına işaret etmişti. İç piyasadaki durumu gösteren bir diğer kritik veri de TEPAV’dan geldi. Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı’nın (TEPAV) Perakende Güven Endeksi (TEPE), kasım ayında da düşüşünü sürdürdü. Perakende güveninin en çok ‘elektrikli ev aletleri, radyo ve televizyonlar’ sektöründe azaldığı görüldü. Endeks, geçen aya göre 2,0 puan, geçen yılın aynı dönemine göre 20,9 puan azaldı. Müstakil Sanayici ve İşadamları Derneğinin (MÜSİAD) sanayi ve hizmet sektörlerini içeren Satınalma Müdürleri Bileşik Endeksi (SAMEKS) ise ekimde bir önceki aya göre 2,5 puan artarak 51,2 puana yükselirken, istihdam alt endeksi 3,3 puan azaldı.
Öte yandan gerek kur artışları, gerekse ÖTV sinyalleri tüketici talebini tetikledi. Bu da vatandaşları otomobil alımına yönlendirdi. Otomotiv Distribütörleri Derneği (ODD) verilerine göre, kasım ayında otomobil satışları yüzde 44,6 oranında arttı. Geçen yıl kasım ayında 84 bin 601 adet olan otomobil satışları bu yıl 122 bin 309 adete ulaştı. Böylelikle, geçen yıl kasım ayına göre 37 bin 708 adet daha fazla otomobil satışı gerçekleşmiş oldu. Lüks araçlara ilgi dikkat çekti. Bu kapsamda, Mercedes-Benz, satışlarını yüzde 122,6 artırmayı başardı.Firma, geçen yıl 3 bin 114 olan satışlarını, 3 bin 819 adet artırarak 6 bin 933 adete yükseltti. En yüksek artış oranı yakalayan diğer firma ise yüzde 110 ile Seat oldu. Marka, satışlarını bin 435 adetten, bin 581 adet artışla 3 bin 16’ya ulaştırdı. Satışlarını en çok artıran üçüncü firma ise yüzde 108,6 ila Skoda oldu.
TOYOTA’DA 4 BİN ARTIŞ
Otomobil satışlarında artış bakıldığında, en fazla yükselişin 4 bin 116 adet ile Toyota’da gerçekleştiği görüldü. Volkswagen ise 4 bin 20 adet ile satışlarını en fazla artıran ikinci şirket oldu. Aylık satış artışları, bin adetin üzerinde olan markalar arasında en yüksek artış oranı yüzde 122,6 ila Mercedes-Benz’den geldi.
ZAM BEKLENTİSİYLE ‘EV’E HÜCUM
Bankaların konut kredisi faiz oranlarını yüzde 1’in altına çekmesine, dolardaki yükselişin inşaat maliyetlerini yüzde 20 artırması eklenince vatandaşlar tanıtım ofislerine koştu. Böylelikle hem kur maliyetinden kaçınmak, hem de düşük faizle konut almak isteyen tüketici talebi ile ev satışları eylülde yüzde 19,6, ekimde yüzde 25,1 artış gösterdi. Bu sayede konut satışları Ekim 2016’da, bir önceki yılın aynı ayına göre 130 bin 274’e ulaştı. Bir süredir düşüş eğiliminde olan ipotekli satışlar da adeta fırladı. Banka kredisi kullanılarak yapılan ipotekli satışlar, söz konusu ayda yüzde 71.8’lik yükselişle 48 bin 110’a ulaştı. İstanbul 21 bin 94 satış ve yüzde 16.2’lik oranla en yüksek paya sahip olurken, bu şehri Ankara 14 bin 449, İzmir 7 bin 889 adetle izledi. Türkiye genelinde ilk defa satılan konut sayısı, ekimde geçen yılın aynı ayına göre yüzde 22 artarak 61 bin 677 oldu. Toplam satışlar içinde ilk satışın payı yüzde 47,3 olarak belirlendi. Doların geçtiğimiz tarihi zirvesini görmesinin ardından metreküpü 105 lira olan betonun fiyatı 150 liraya, geçtiğimiz ekim ayında tonu bin 300 lira olan demirin fiyatı ise bin 750 liraya yükseldi. İnşaat sektörü temsilcileri bir süredir gündemde olan konut zamlarını beklettiklerini, fakat dolarda yaşanan son artışlardan sonra konut fiyatlarının yılbaşından sonra yükseleceğini söyledi.
ELEKTRONİKTE DÜŞÜŞ
Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı’nın (TEPAV) açıkladığı, Perakende Güven Endeksi (TEPE) kasım ayında düşüşünü sürdürdü. Endeks, perakende güveninin en çok ‘elektrikli ev aletleri, radyo ve televizyonlar’ sektöründe azaldığını ortaya koydu. Böylelikle, Şubat 2016’dan bu yana negatifte seyreden endeks, arka arkaya 3 ay düşüş sergilemiş oldu. Önümüzdeki 3 ayda tedarikçilerden sipariş, satış ve istihdam beklentileri hem Ekim 2015’e hem de Eylül 2016’ya göre azaldı. Kasım ayında -20,2 puan değerini alan TEPE, bir önceki aya göre 2,0 puan, geçen yılın aynı dönemine göre 20,9 puan azaldı. TEPE değerinin geçen yıla göre azalmasında, geçtiğimiz üç ayda işlerin gelişimi ve beklentiler etkili oldu. Müstakil Sanayici ve İşadamları Derneğinin (MÜSİAD) sanayi ve hizmet sektörlerini içeren Satınalma Müdürleri Bileşik Endeksi (SAMEKS), ekimde bir önceki aya göre 2,5 puan artarak 51,2 puana yükseldi. Nihai mal stoku (5,8 puan) ve istihdam (1,3 puan) alt endekslerindeki azalışlar, endeksteki artışı sınırlandırdı.
SANAYİDE ÇARKLAR HIZLANABİLİR
İstanbul Sanayi Odası’nın açıkladığı İstanbul İmalat PMI (Satın Alma Yöneticileri Endeksi), ekim ayında daralmaya işaret etti. Buna göre PMI endeksi, ekim ayında eşik değer olan 50,0’ın altında gerçekleşti. Ancak Eylül’de 48,3 olarak ölçülen endeks, Ekim’de 49,8’e yükselerek imalat sektörünün faaliyet koşullarında stabilizasyona yaklaşıldığına işaret etti. Uzmanlar, çarkların son çeyrekte hızlanabileceği öngörüsünde bulundu.
