Çin’in en büyük alıcısı olduğu doğal taş ihracatında navlun fiyatları fırladı. Armatör acentalarının adeta tekel oluşturarak sırayla bir gemi kaldırması fiyatları 600 dolardan bin 700 dolara çıkardı. Maden ihracatçıları, konteynır şirketlerini fırsatçılıkla suçlarken, gemi taşımacıları, “Navlun fiyatları hak ettiği yerde, bu trend devam edecek” diyor.
EKONOMİ SERVİSİ
Türkiye’de yıllık 4,3 milyar dolar ihracat yapan madencilik sektörünün başı navlun fiyatlarıyla dertte. Doğal taşların en büyük alıcısı Çin’e yapılan sevkiyatlarda konteynır başına ücret bir yılda 600 dolardan bin 700 dolara fırladı. Maden ihracatçıları, konteynır şirketlerini “fırsatçılık” yapmakla suçlayarak, “İtalya’dan yüklemelerde bu kadar zam yok” derken, konteynır acentaları, “Navlun fiyatları hak ettiği yere geldi, bu trend devam edecek” diyor. Konteyner taşımacılığında Uzakdoğu hatlarında fiyatların bir anda yükselmesinin, özellikle doğal taş gibi yükte ağır malların ihracatında sorunlara neden olduğu belirtiliyor. Türkiye’nin maden ihracatına bakıldığında ise en büyük alıcılar arasında Çin, ABD ve Belçika geliyor. Değer olarak en yüksek satış 980 milyon dolarla işlenmiş mermerden gelirken, bunu blok mermer 865 milyon dolarla takip ediyor. İşlenmiş granit ihracatı da 8,1 milyon dolar. Öte yandan sektördeki navlun sorununu değerlendiren Ege Maden İhracatçıları Birliği Yönetim Kurulu Üyesi Abdurrahman Şener, geçen yıl dünyanın önde gelen konteyner operatörlerinden Güney Koreli Hanjin’in batması sonrası konteyner taşımacılığı firmalarının belli hatlarda çalıştırdıkları gemileri birleştirme kararı aldıklarını söyledi. Bunun fiyat artışlarını beraberinde getirdiğini, özellikle Çin’e yapılan sevkiyatlarda geçen yıl 600 dolar olan konteyner başına ücretin bu yıl bin 700 dolara çıktığını dile getiren Şener, şu bilgileri verdi: “Aldığımız bilgiye göre 4 büyük acente anlaşmış, ‘Türkiye’den birer tane gemi kaldıracağımıza sırayla bir gemi kaldıralım’ demişler. Bunun yarattığı arz sıkıntısı nedeniyle fiyatlar yükselişe geçti. Bazı seferlerin bilerek boş gönderildiğine de şahit olduk. İhracatçı acente acente dolaşıp konteyner arıyor, fiyat yüksek de olsa siparişi yetiştirmek için gönderiyor. Konteyner sıkıntısı nedeniyle kasım ve aralık aylarında gitmesi gereken blok mermerleri ocak ve şubat aylarında gönderebildik. İhracat rakamlarında bu aylarda görülen artış da aslında önceki aylardan ertelenen sevkiyatlardan kaynaklanıyor.”
Türkiye’de armatör şirketlerin acenteliğini yürüten firmaların oluşturduğu Vapur Donatanları ve Acenteleri Derneği’nin yönetim kurulu üyesi Savaş Ercan ise fiyat artışlarının küresel olduğunu, Türkiye’ye özgü bir durum olmadığını savundu. Navlun fiyatlarındaki değişimin 5-6 ayın konusu olmadığını, 2008 krizinden sonra 2 bin 500 dolardan 100 dolar seviyelerine inen fiyatların toparlanma aşamasında olduğunu savunan Ercan, “Kriz nedeniyle sektördeki büyük oyuncular yıllardır zarar ediyor. Son olarak 7’inci büyük olan Hanjin iflas etti. Kalanlar ayakta kalmak için birleşmelere gidiyor. 10 yıl önce Çin’e 16-17 hat varken bugün 3 hat kaldı. Sadece Türkiye değil, Karadeniz ve Ege’deki diğer ülkelerdeki limanlardan yüklemelerde de gemilerde yer bulamama ve navlun artışı sıkıntıları ortaya çıktı. Avrupa pazarı biraz daha stabil gidiyor” dedi. “Navlun fiyatları artmadı, hak ettiği yere geldi, bence bu trend devam edecektir” diyen Ercan, bu artışın küresel nedenlerden kaynaklandığını, Türkiye’yi hedefleyen bir durumun olmadığını ifade etti. Ercan, “Armatörler korkunç zararda, bu ortamda tam tersine Türkiye’ye yatırımlarını artırıyorlar. İhracatçı kendi tarafından haklı ama armatör tarafını da iyi analiz etmek lazım” dedi.
ARTIŞ KAÇINILMAZ
Deniz Nakliyecileri Derneği Başkanı Jozef Çukurel ise armatörlerin zarar ettikleri bir ortamda düşük fiyatla konteyner göndermek istemediğini, yeni iflasların yaşanmaması için navlun artışlarının kaçınılmaz olduğunu ileri sürdü. Çukurel, “Çin’e yüklemelerde artışlar var, doğrudur. Armatörler büyük gemileri dolduramayınca gemileri müşterek kullanıyorlar. Ama asla fiyat anlaşması yapmazlar. Bu durum kesinlikle Türkiye’yle ilgili değil. Navlun endekslerinde ciddi artışlar var. Belli bir bölgede daha fazla artabilir o hattın kendi yapısına bağlı. Ben fiyatlarda düşüş beklemiyorum ama bana göre bir doyuma geldi, yatay seyrederse her iki taraf memnun kalır ama düşüş olursa da yeni iflaslar yaşanır ve yine mal akışı zarar görür” değerlendirmesini yaptı.
TON BAŞI MALİYET 30 DOLAR ARTTI
Konteyner taşımacılık şirketlerinin “fırsatçılık yaptığını” savunan Ege Maden İhracatçıları Birliği Yönetim Kurulu Üyesi Abdurrahman Şener, durumun Türkiye’nin ihracatını olumsuz etkilediğini savundu. İhracat yaptığı Suudi Arabistanlı bir müşterinin navlundaki artışın maliyetlerini de artırdığından şikayet ettiğine dikkati çeken Şener, “Müşterim, navlun fiyatları nedeniyle maliyetinin ton başına 28-30 dolar arttığını söyledi. Bu artış devam ederse yanı başımızda navlunu çok ucuz olan İran hazırda bekliyor. İtalya’dan yüklemelerde bu kadar zam yok. 500 milyar dolar ihracat hedefi için gerekirse milli konteyner şirketimizi kurmalıyız” diye konuştu.
