Zekât nedir? Zekat ne zaman verilir? Kimlere farzdır?

Haberimizde Zekât nedir? Zekat ne zaman verilir? ve en çokda merak edilen zekat kimlere farzdır? sorularının Diyanet'e göre açıklamalarını bulabilirsiniz. Varlıklı Müslümanların mallarını ihtiyaç sahibi mümin kardeşleriyle paylaşmalarını farz kılan zekat ibadeti, keselere bereket, ömürlere kıymet katıyor. Ramazan ayını ibadetle geçiren Müslümanlar Zekat nedir ve ne zaman verilir diye google gibi arama motorlarında arıyorlar. İşte Zekat hakkındaki tüm detaylar...

ZEKAT NE DEMEK? 

Zekât, dinen zenginlik ölçüsü kabul edilen miktarda (nisap) mala sahip olan kimselerin Allah rızası için muayyen kişilere vermesi gereken belli miktarı ifade eder. Zekâtın farz olması için şartlar; malların nisaba ulaşması yanında nâmî (üreyici/artıcı) olması, sahip olunduğu andan itibaren üzerinden bir yıl geçmesi, bir yıllık borcundan ve aslî ihtiyaçlardan fazla olmasıdır.

ZEKAT KİMLERE FARZDIR?

Nisap, zekâtla yükümlü olmak için esas alınan zenginlik ölçüsüdür. Bu ölçü, altında 20 miskal (80.18 gr), devede 5, sığırda 30, koyun ve keçide 40 adettir. Zekâtın kimlere verileceği Kur’an-ı Kerim’de ayrıntılı şekilde açıklanmış (Tevbe, 9/60), nisabı da hadislerde belirtilmiştir (Buhârî, Zekât, 32, 36, 38, 43). Buna göre temel ihtiyaçları dışında nisap miktarı mala sahip olan kişi diğer şartlar da yerine gelmişse bu mallarının zekâtını vermesi gerekir (Kâsânî, Bedâî’, II, 4 vd).

ZEKATIN GEÇERLİ OLMASININ ŞARTLARI NELERDİR? 

Zekât ibadeti ile ilgili şartlar, zekâtın bir kimseye farz olmasının ve verilen zekâtın geçerli olmasının şartları şeklinde iki ayrı başlık altında ele alınır. Bir kimseye zekâtın farz olması için o kimsenin müslüman, akıl sağlığı yerinde, ergenlik çağına gelmiş ve hür olması (Kâsânî, Bedâî’, II, 4-5) bir yıllık borcundan ve aslî ihtiyaçlarından fazla hakikaten ya da hükmen artıcı, yani kazanç sağlayıcı nitelikte “nisap miktarı” mala sahip olması gerekir. Artıcı olmaktan kastedilen, malın sahibine gelir, kâr, fayda temin etmesi yahut kendiliğinden çoğalma ve artma özelliğine sahip bulunmasıdır.

Zekâtın farz olması için ayrıca nisap miktarı mal ya da servete sahip olduktan sonra üzerinden bir kameri yılın geçmesi ve yıl sonunda da nisap miktarını koruması gerekir (Kâsânî, Bedâî’, II, 13 vd.; İbn Kudâme, el-Muğnî, IV, 73-74). Yıl içerisindeki artış ve düşüşlere itibar edilmez. Zekât bu süre dolmadan önce de verilebilir. (Kâsânî, Bedâî’, II, 15).

Zekâtın geçerli olmasının şartlarına gelince, öncelikle “niyet” şarttır. Zekât bir ibadet olduğu için niyetsiz yerine getirilemez (Kâsânî, Bedâî’, II, 40; İbn Kudâme, el-Muğnî, IV, 88). Ayrıca fakire verilmesi ve teslimi demek olan “temlik” de şarttır (Kâsânî, Bedâî’, II, 39). Yemek hazırlayıp yedirmek gibi ibâha denilen yollarla fakire zekât verilmiş olmaz.

ZEKAT KİMLERE VERİLİR?

Fakirlere, günlük yiyeceğini temin etmekte zorlananlara, borçlulara, yolda kalanlara,, Allah yolunda cihat edenlere zekat verilir. “Sadakalar Allah'tan bir farz olarak fakirlere, miskinlere, zekat işinde çalışanlara, kalpleri İslama ısındırılacaklara, kölelere, borçlulara, Allah yolunda kalmışlara aittir. Allah bilendir hakîmdir.” (Tevbe suresi 60. ayet)

ZEKAT KİMLERE VERİLMEZ?

Anne, baba, dede, büyük anne, oğullar, kızlar ve bunlardan olan torunlara zekat verilmez.

ZEKAT NE ZAMAN VERİLİR?

Zekat yılda bir kez verilir ve Ramazan ayında verilmesi zorunlu değildir.

KİRA GELİRLERİ ZEKATA TABİ MİDİR? 

Bir yıllık borcu ve aslî ihtiyaçları dışında 80.18 gr. altını veya bu miktar değerinde malı yahut parası olan kimseler, dinen zengin sayılır. Kira gelirlerinin zekâta tâbi diğer mal ve gelirlerle birlikte, temel ihtiyaçlar ve borçlar çıktıktan sonra nisap miktarına (80.18 gr. altın veya değeri) ulaşması ve üzerinden bir yıl geçmesi hâlinde kırkta bir ( % 2,5) oranında zekâtının verilmesi gerekir.

ZEKAT NASIL HESAPLANIR?

Zekata tabi varlıkların 1/40'ı ihtiyaç sahiplerine verilir. Örneğin; 10 bin liralık mal varlığı olan ve borcu bulunmayan kişinin zekat olarak 250 lira ödemesi gerekiyor.

VERGİ ZEKAT YERİNE GEÇER Mİ?

Vergi, kamu giderlerini karşılamak üzere devletin tek yanlı olarak ve vergi koyma yetkisine dayanarak, kişi ve işletmelerin gelir ve mallarından aldığı parralardır. Günümüzde Devlet tarafından çeşitli adlarla alınan vergilerde, -zekâttın verileceği sekiz sınıf gibi- bir “harcama alanı” sınırlaması yapılmadığı için, verginin zekâttan sayılmaması gerekir. Bu yüzden mü’min vergi olarak verdiği meblağı, zekâtından düşemez. Ancak zekât veriyorum diye vergi vermeme hakkı da söz konusu olmaz. Çünkü her devirde İslâm toplumlarında devlet, kamu harcamaları için zekâtın dışında başka adlarla örfî vergiler almıştır.