Alice Munro’nun kadınları dimdik ayakta

Alice Munro’nun kadınları dimdik ayakta

Nobel Edebiyat Ödülü sahibi Kanadalı yazar Alice Munro’nun öykü kitabı ‘Açık Sırlar’ okuyucuyla buluştu. Kitapta yer alan 8 hikâye genel olarak taşra hayatı ile modern yaşam arasında sıkışmış, eşleri ve aileleri tarafından yoğun baskı gören ama dimdik ayakta duran kadınları anlatıyor.

ERKUT TEZERDİ

Çağdaş kısa öykünün ustası Alice Munro’yu ülkesinin eleştirmenleri “Bizim Çehov’umuz” diye tanımlıyor. 2009’da Man Booker Uluslararası Ödülü, 2013 yılında da Nobel Edebiyat Ödülü’nü alan Munro’nun 14 kitabı bulunuyor. Can Yayınları tarafından Türkçe’ye çevrilen ‘Açık Sırlar’ sekiz öyküden oluşuyor ve ilk kez 1994’te İngilizce olarak okuyucuyla buluştu. Öykülerin zamanı I. Dünya Savaşı yıllarında başlıyor, 50’leri geçerek 80’lere dayanıyor. Konuları taşra bölgelerinde geçiyor. Karakterleri de genel açıdan dimdik ayakta durabilen hayatın içinden kadınlardan oluşuyor; bazıları eğitimli ancak gönül sorunları yaşıyor, toplumsal baskı görüyor veya bu baskılar nedeniyle hatalarının esiri oluyor, tükenme noktasına ilerlerken silkiniyor. Bazıları da ironik bir biçimde eğitimsizliğin zararlarını görüyor, maddi yönden bağımsızlığını kazanamıyor. Ancak her şekilde de kadınların bilinçlendiği, hatalarından ders çıkardığı görülüyor. Keza aynı durum okuyucu için de geçerli. Diğer kitapları da göz önüne alınarak Munro’nun bunu bilerek yaptığı rahatlıkla söylenebilir. Ayrıca yine bunu onun ağzından duymak da mümkün. Nobel Edebiyat Ödülü’nü yaşlılığa bağlı sağlık sorunlarını neden göstererek almaya gitmeyen Munro, İsveçli gazeteci Stefan Åsberg ile röportaj yapmıştı. Nobel’in resmi web sitesinde yayınlanan bu röportajda öykülerini okuyan edebiyatseverlerle ilgili Munro “Hikâyelerimin hayatla ilgili olmasını fakat insanların ‘Ne kadar da doğru’ demeleri yerine yazıdan bir ödül çıkarmalarını istiyorum” sözlerini kaydetmişti.

Öykülerde koca adayını pek tanımadığı halde evlenen ve yıllar sonra mutsuz olduğunu anlayanlar da var sonucu belli olmayan bir cinayet de var. Veya umutsuz aşka kapılan kalbi kırılan kadınlar da: “Maureen’in canıgönülden olsa da kârlı bir evlilik yaptığını düşünenler, balayındaki mutluluğunu görse şaşırıp kalırdı -üstelik briç oynamayı öğrenmek zorunda kaldığı halde. Erkeğin gücünün farkındaydı; bu gücü kullanma, zapturapt altına alma biçiminin de. Maureen’e çekici geliyordu -yaşına, hantallığına, dişleriyle parmaklarındaki nikotin lekelerine karşın. Teni ılıktı. Evlendikten iki yıl sonra, Maureen düşük yaptı ve öyle şiddetli bir kanama geçirdi ki, bir daha böyle bir şey yaşanmaması için tüplerini bağlattı. Bundan sonra yaşamlarının mahrem kısmı sona erdi. Anlaşıldığı kadarıyla erkek, bir kadını çocuk sahibi olma hakkından mahrum etmenin yanlış olacağı duygusuyla, daha çok onun arzusuna boyun eğmişti.”

Munro’nun hikâyelerinde anlattığı geleneksel aile yapılarında, modernizme doğru ilerlenirken karakterlerin düşüncelerinde karışıklık ortaya çıkıyor. ‘Açık Sırlar’daki öykülerde kent yaşamı ile kasaba hayatı arasında sıkışan kişilere yer veriyor. Kapılıp Gitti öyküsü; Mektuplar, İspanyol Gribi, Kazalar ve Tolpuddle Şehitleri adında dört kısımdan oluşuyor; karakterler birbirinin yaşamını etkiliyor. Ancak geri kalan yedi hikâye; Gerçek Bir Yaşam, Arnavut Bakire, Açık Sırlar, Jack Randa Oteli, Issız Bir Mahal, Uzay Gemileri İndi, Barbarlar tek olay ve karakter üzerinden ilerliyor. Kitabın etkileyiciliği ise olayların yapısı ve farklılığından çok dilinde saklı.

ÇEHOV GİBİ AŞIRI GERÇEKÇİ BİR ANLATIMA SAHİP

Munro öykülerinde muhtaçlığın hazin sonuçlarını gözler önüne seriyor. Hikâyelerinin tamamı aşırı gerçekçi bir anlatıma ve uzun diyaloglara sahip. Hatta mesela ilk öyküdeki Louisa karakteriyle mektuplar eşliğinde iç döküşler söz konusu: “Nişanlı değilim, sevgilim de yok. Bir kere âşık oldum, fakat bitirmek zorunda kaldım. O sırada epeyce üzüldüm, ama acıya dayanmak zorunda olduğumu biliyordum, şimdiyse en doğru kararın bu olduğuna inanıyorum.” Munro’nun Çehov’a benzetilme konusunda Kanadalılara katılmamak mümkün değil.

İlgili Haberler
Öne Çıkanlar
YORUMLAR
YORUM YAZ
UYARI: Hakaret, küfür, rencide edici cümleler veya imalar, inançlara saldırı içeren, imla kuralları ile yazılmamış, Türkçe karakter kullanılmayan ve büyük harflerle yazılmış yorumlar onaylanmamaktadır. (!) işaretine tıklayarak yorumla ilgili şikayetinizi editöre bildirebilirsiniz.
Diğer Haberler
Son Dakika Haberleri
KARAR.COM’DAN