İnsan kaçakçısı bir baba ve 14 yaşındaki oğlunun fikir çatışmasını göçmen ticareti sorunuyla beyazperdeye yansıtan ‘Daha’ Hakan Günday’ın aynı isimli eserinden uyarlandı. Çaresizliğin metalaştırılma sürecini anlatan film, tıpkı romanın “İnsanları çaresiz bırak, iç organlarından roket yaparlar!” mottosu bir aktarıma sahip: Vurucu, 18+, dramatik.
ERKUT TEZERDİ / İSTANBUL
Afganistan, Suriye, Sudan... İç savaş, organize baskı, keşmekeş terör ve hallice ölüm tehditleri sonrası sağ kalan sivil halk kıtlık ve ölüm tehlikesi nedeniyle ülkelerini terk ediyor. Başka bir ülkeye sığınma talebinde bulunuyorlar veya gizli, çetrefilli yollardan yaşamak istedikleri ülkeye giriyorlar. Göçmenleri Batı ülkelerine illegal yöntemlerle sokanlara insan kaçakçısı deniyor. Yani sermayeleri insan, sattıkları şey umut. Kendilerine başvurularda referans aldıkları nokta çaresizlik. Ödüllü yazar Hakan Günday’ın aynı isimli romanından beyazperdeye aktarılan ‘Daha’ bu çaresizliği baba ile oğulun yaşamı; çatışmaları, hedefleri ve engelleri üzerinden izleyiciyle buluşturuyor. Vurucu anlatımıyla hafızalara kazınan filmin en büyük olumsuz yönü ise tıpkı romanı gibi herkese hitap etmemesi! Ancak yönetmen Onur Saylak’ın da zaten böyle bir amacının olmadığı çok belli. Hatta istese filmin sertliğini daha üst seviyeye çıkarırmış; roman zaten böyle bir sertlikte. Günday’ın da kimine göre ‘Kinyas ve Kayra’sından sonra kaleme aldığı en iyi eseri.
‘Daha’da 18+ şiddet sahneleri sinirleri bir hayli gererken merak uyandıran olay dizisi “Bir sonraki sahnede neler olacak?” diye sorduruyor. Burada da filmin senaristleri Saylak ile Doğu Yaşar Akal’ın yazdıkları metin ön plana çıkıyor. Romanda 9 yaşındaki Gaza’nın 24 yaşına kadar olan hayatı anlatılırken film 14 yaşındaki Gaza’ya odaklanıyor. Filmde anti kahramanlar Gaza ile babası Ahad küçük bir sahil kasabasında yaşıyor. Derslerinde çok başarılı Gaza, kasabadan ayrılmayı, öğrenimine büyükşehirde devam etmeyi istese de babası buna izin vermiyor ve “İşleri baba-oğul yönetelim, okula ‘lanet olsun’, hadi bunu birlikte söyleyelim. Gitme okula” diyor. Bunun üzerine Gaza, babasının dediğini yapıyor, işlere daha da dahil oluyor lakin her geçen günü bir öncekinden daha kötü bir hâl alıyor. Her zaman daha fazla sorun sıralanıyor. Yaşananları tanımlamak için kullanılacak doğru anahtar kelime ‘daha’!
Babası Ahad Gaza’yı insan kaçakçılığının tam içine sokuyor. Batı ülkelerine gitmek için Türkiye’yi bir geçiş bölgesi olarak kullanan göçmenlere bir bodrumda ekmek ve şişe su dağıtan Gaza yer geldi mi onlara kötü davranılmasına göz yumuyor. Bu da babasının yoğun baskısıyla birleşince onun psikolojisini bozuyor. Tabiri yerindeyse tıpkı duyguları da göçmenler gibi ziyan oluyor. Kaçakçılar göçmenleri yalnızca ticari mal diye görmüyor. Vampir misali kan emmek dışında akıllara maddi, manevi başka neler gelirse her şey söz konusu. Ayrıca şunu da öğreniyoruz ki göçmenler oraya gelmek için de bir o kadar daha kaybetmişler, vazgeçmişler... ‘Daha’, göçmenlik sorununu sert bir dil kullanarak beyazperdeye yansıtan, popüler sinema formüllerinden ve umut vericilikten tamamen uzak, oyunculuklarından çekimlerine kadar dramatik etkisini yitirmeyen bir film.
GERÇEK UMUT TACİRİ BÖYLE OLURDU
‘Daha’daki oyunculuklar sinema okullarında ‘örnek gerçekçi çalışma’ diye gösterilmeli. İdealize etmekten, yapaylıktan uzak. Fakat bu da filmin belki de olumsuz yönlerinden biri; çünkü sanatın bu kadar gerçekçi sunulması tartışmaya açık! Ancak göçmenlik dramının başka nasıl anlatılacağının cevabını bulmak zor. Büyük bir ikilem. Filmde Ahad karakterini canlandıran Ahmet Mümtaz Taylan rolünü öyle bir oynamış ki ona karşı en ufak sevgi kırıntısı hissetmeyebilirsiniz; ‘gerçekten de göçmen ticareti yapan biri herhalde böyle bir profile sahip olurdu’ diyebilmek mümkün. Turgut Tunçalp de göçmenleri botla ülkeden çıkaran Harmin rolünde çok başarılı. Diğer yıldız da Gaza’yı canlandıran Hayat Van Eck. Filmde ateşin başında çıldırdığı sahne sinirleri altüst ediyor.
KARAR'IN PUANI: 10 / 8
