Filistin’in sembolü Hanzala karikatürlerinin çizeri Naci el-Ali, ölümünün 30’uncu yılında Istanbul’da düzenlenen bir sergiyle anılıyor. Serginin küratörü Hülya Yazıcı, sanatçının hemen her çalışmasında Hanzala karakterinin sırtı dönük göründüğünü belirterek “Bunun nedeni, dünyanın Filistin’in sorunlarını görmezden gelmesi” diyor.
Hanzala, dünyanın en popüler karikatür karakterlerinden. Onun bu ünü 29 Ağustos 1987’de bir suikast sonucu yaşamını yitiren çizeri Naci el-Ali’den geliyor. Yaşamı boyunca 40 binden fazla karikatür çizen Ali, ölümünün ardından Dünya Gazeteler Birliğince Golden Pen of Freedom ödülüne değer görüldü. Gerekçe ise Filistin’in sorunlarını özgün ve özgürce, korkmadan yalnızca sanatıyla dile getirmesiydi. Bağımsız Sanat Vakfı ile Kelimat Sanat Galerisi tarafından sanatçının vefatının 30’uncu yıl dönümü dolayısıyla düzenlenen ‘Naci el-Ali’ sergisinde bu kararlı ifadeyi görmek mümkün. Sergide Naci el-Ali’nin 10, yakın arkadaşı Hani Mazhar’ın iki orijinal eseri sanatseverlere sunuluyor. Serginin küratörü Bağımsız Sanat Vakfı Başkanı Hülya Yazıcı Naci el-Ali sergisinin 10 Eylül’a kadar vakıf binasında görülebileceğini belirterek şunları anlattı: “Sergi Naci el-Ali’nin 10, en yakın arkadaşı Hani Mazhar’ın iki karikatüründen oluşuyor. Mazhar’ın iki karikatürü Naci el-Ali’nin ölümünü anlatıyor, bu çalışmalar duygusal ve çok önemli.”
x
Naci el-Ali’nin 40’lı yılların sonunda ülkesinden mecburen ayrılarak Lübnan’a yerleştiğini ifade eden Yazıcı, “Ailesiyle birlikte sırayla iki kampta kalıyor. Kampların duvarlarına sürekli Filistin’in sorunlarını anlatan resimler çiziyor. O dönem Batılı bir gazeteci çizimlerinden çok etkileniyor ve ona İngiltere’de iş teklif ediyor” diye konuştu. Naci El-Ali’nin bunun üzerine 20’li yaşlarındayken kamptan ayrıldığını belirten Yazıcı, sanatçının Kuveyt ve Londra’da yıllarca çeşitli dergiler ve gazetelerde karikatürlerini yayımladığını belirterek sözlerine şöyle devam etti: “Ancak o dönemde ölüm tehditleri alıyor. Mossad ajanlarının kendisini takip ettiklerini arkadaşı Hani Mazhar’a söylüyor ve kısa bir süre sonra suikasta uğrayarak öldürülüyor. Yaşamı boyunca 40 binden fazla karikatür yapıyor. Sergide yer alan karikatürler Naci el Ali’nin orijinal eserleridir. Hanzala ise aslında onun bir imzası. Hemen her çalışmasında Hanzala karakterini görmek mümkün; karikatürlerde Hanzala hep sırtı dönük olarak çiziliyor. Nedeni, dünyanın Filistin’in sorunlarını görmezden gelmesi.
Naci el Ali de bunu Hanzala’yla anlatıyor. Öldükten sonra çalışmaları Hani Mazhar’a kalıyor, daha sonra oğluna geçiyor.” Naci el-Ali’nin her şeyden önce dünya çapında tanındığını, ülkesinin sorunlarına duyarlılığını ölene kadar sürdürdüğünü ve bunları karikatür sanatıyla anlatan bir sanatçı olduğunu ifade eden Yazıcı “Sorunları hayatının her döneminde görmesi, bunları korkmadan, yılmadan dile getirmesi nedeniyle çok önemli bir kişi. Ayrıca maddi açıdan refaha çıktığı dönemde de Filistin’i anlatmaya devam ediyor. Doğru bildiğinden hiçbir zaman şaşmıyor. Sergideki karikatürler de onun hakkında yazılmış kitaplarda yer almıyor” sözlerini kaydetti.
YILLARCA MÜLTECI KAMPINDA YAŞADI
İsrail işgali altındaki Filistin’in dramını Hanzala karakteriyle yansıtan karikatürist Naci el Ali, 1936’da Filistin’in Ash Shajara köyünde doğdu. İsrail’in bağımsızlığını ilan ettiği 1948 yılında vatanından sürülen Filistinlilerden biri olan Ali ile ailesi bir zaman sonra Lübnan’daki Einal Hilweh mülteci kampında yaşadı. Çocukken yaşadıklarından etkilenen usta çizer, 1960’da Lübnan Güzel Sanatlar Akademisi’nden mezun oldu. Ali, özellikle Filistin davasına vurgu yapan karikatürleriyle kısa zamanda dikkatleri üzerine çekti. Hanzala karakteri ise ilk kez 1961’de Çığlık adlı dergide ortaya çıktı. Ali 1963’te Kuveyt’e giderek gazetecilik yapmaya başladı. Yıl 1974 olduğunda o yıllarda Orta Doğu’nun en önemli gazetelerinden Sefir’de çalışmaya başladı. 1979’da Karikatüristler Birliği Başkanı seçildi. 22 Temmuz 1987’de Londra’da düzenlenen bir suikast sonucu yaralanan Ali, 29 Ağustos’ta yaşamını yitirdi ve Londra’ya defnedildi. Dört çocuk babası Ali vefatının ardından Paris’te Dünya Gazeye Yayıcıları Birliği tarafından 18’inci asırdan bu yana ‘En büyük karikatüristlerden biri’ açıklamasıyla ‘Altın Kalem Özgürlük Ödülü’ne değer görüldü. Sanatçının 40 binden fazla çalışması bulunuyor.
10 YAŞINDAYKEN DOĞDU
Bir açıklamasında 10’lu yaşların başındayken ülkesinden sürüldüğünü hatırlatan Naci el-Ali Hanzala’ya ilişkin şunları söylemişti: “Hanzala 10 yaşında doğdu ve her zaman 10 yaşında olacak. Vatanına döndüğünde de 10 yaşında olup büyümeye başlayacak. Doğanın kanunları ona işlemeyecek. O eşsiz. Her şey vatanına döndükten sonra normalleşmeye başlayacak. Onu yoksul ve acının sembolü olarak resmettim ve adını Hanzala koydum. En başta Filistinli bir çocuktu. Fakat şuuru, onu ulusaldan uluslararası bir yere taşıdı. Basit fakat sert bir çocuk. İşte bu nedenle insanlar onu sahiplendi ve kendi duygularını temsil ettiğini hissetti.”
