Yazar Hüseyin Rahmi Gürpınar’ın unutulmaz eseri ‘Gulyabani’ aynı isimle tiyatro oyununa uyarlandı. Oyunun yönetmeni ve Gürpınar rolünü canlandıran Hakan Altıner, “Tıpkı romandaki gibi hurafeleri gerçeklerle ortaya seriyoruz. Eski hikayenin ruhuna sadık kalarak yepyeni bir reji yaptık. Bu oyun bir durum komedisi” diyor.
KARAR RÖPORTAJ / ERKUT TEZERDİ
Bir Türk edebiyatı klasiği ‘Gulyabani’, Hüseyin Rahmi Gürpınar’ın cin ve peri gibi inanışların nasıl kötüye kullanılarak insanların kandırıldığını anlatan romanıdır. ‘Tiyatro Kedi’ ekibi bu metni orijinal adıyla ve gerçek kurgusuna sadık kalarak sahneye taşıdı. Ayrıca belirtmek gerekiyor ki bu oyun, 1976’da sinemada izleyiciyle buluşan ‘Süt Kardeşler’den farklı. Çünkü iki yapıt apayrı. ‘Kibarlık Budalası’, ‘Ölü Ozanlar Derneği’, ‘Müfettiş’ gibi oyunlarla tiyatroseverlerin karşısına çıkan Tiyatro Kedi yeni sezonda seyirciye ‘Gulyabani’yi de sunuyor. Oyunda Muhsine karakterinin bir köşke hizmetçilik yapmak için gitmesi ve orada cinler, periler, gulyabaniyle karşılaşması sonucu yaşanan komik olaylar anlatılıyor. Bu süreçte Hasan’a aşık oluyor ve ikili gerçekleri ortaya çıkarmaya çalışıyor. Oyun seyirciyle etkileşimli ‘açık biçim’ tiyatro mantığında sahneleniyor, Commedia dell’Arte dansları-figürleri içeriyor. ‘Gulyabani’nin yönetmeni, aynı zamanda Hüseyin Rahmi Gürpınar rolünü canlandıran Hakan Altıner, oyunun iki başrol oyuncusu Damla Cercisoğlu (Muhsine) ve Bülent Alkış’la (Hasan) sahneledikleri ‘Gulyabani’yi konuştuk.
MESAJ ROMANDAKİYLE AYNI
Oyunun, romanı ve 1976 yapımı ‘Süt Kardeşler’ filmi ile aralarında ne gibi farklılıkları var?
Hakan Altıner: ‘Gulyabani’, Hüseyin Rahmi Gürpınar’ın en bilinen eserlerinden. 1912 yılında yazıldı. Ertem Eğilmez uyarlaması olan ‘Gulyabani’ de aslında yalnızca romanın uyarlaması değil, ‘Süt Kardeşler’ metni ile bir araya getirilerek ortaya çıkan bir film. Biz sahneye ‘Gulyabani’ romanını taşıdık. Romanı oyunlaştıran ise Gökçe Biçer. Oyunun mesajını çok önemsiyoruz. Verdiğimiz mesaj şu: İnsanlar yüzyıllar boyunca hurafeler ve masallarla oyalandılar. Binbir Gece Masalları’ndan tutun da Hollywood’un bugünkü bilimkurgu filmlerinden çıkın. Bunların seyredilmesinde, beğenilmesinde hiçbir sakınca yok. Fakat bunlara inanarak hayatı biçimlendirmek ve böyle yaşamak en tarihsel hatadır. Kısaca mesajımız romandakiyle aynı. Biz oyunumuzu ‘epik tiyatro’ mantığının üzerine kurduk. ‘Açık Biçim’ öğeler kullandık. ‘Yabancılaştırma efekti’ uyguladık. Seyirciye ‘bakın bu bir tiyatro’ diyoruz. Böylelikle seyirci bir tiyatroda olduğunu unutmuyor.
Dramaturgi yapılırken hangi öğeler dikkate alındı?
H.A.: Romanın olay dizisine sadık kalarak ‘Gulyabani’yi sahneye taşıdık. Bizim yaptığımız hurafeleri gerçeklerle ortaya seren bir durum komedisi. Öncelikle romandaki olay kurgusu akışına sadık kalmak bizim için önemliydi. Karakterler, tiplemeler, aksiyonlar… Ama bunların dışındaki dekordan kostüme, kullandığımız şarkı ve efektlere kadar her şeyi günümüzle bağlantılı kurduk. Böylelikle seyirciye, ‘bu iş her yüzyılda aynıdır’ duygusunu vermeye çalıştık. Özellikle oyunu sahneye koyarken karakterlerin biraz grotesk ve farklı yapısını ortaya çıkarmaya çalıştık. Bugüne kadar 80’in üzerine oyun yönettim. Fakat ‘Gulyabani’ yaptığım en iyi işlerden biri. Provalarına 28 Haziran’da başladık. Oyunun koreografı Gökmen Kasabalı ile hareketleri planladık. Keza müzikler üzerinde de uzun uzun düşündük.
Siz oyunda Hüseyin Rahmi Gürpınar’ı oynuyorsunuz. Bu nasıl bir duygu?
H.A.: Hüseyin Rahmi, hayatı tarihin sayfalarında kaybolmuş bir yazar değil. Yaşamı ortada. Oyunu çıkarmadan önce Heybeliada’daki evine gittik, müzeyi gezdik, eşyalarına dokunduk, yemek yediği tabağa baktık, yazı yazdığı masada oturduk. Onunla kendimi özdeşleştirmeye çalışma meselesinde sadece bir aktör olarak onun taklit etmek değil de zihninden nasıl böyle eser geçmişi bulmaya çalıştım. Hüseyin Rahmi oyunumuzda bir anlatıcı, oyunu açıyor ve kapatıyor. Bu oyunu çıkarırken kendimi gençleşmiş hissettim. İlginç reji ve bir karakter, oyun da sıra dışı. Hurafeleri gerçekleri göstererek ortaya çıkarıyoruz.
BU BİR DURUM KOMEDİSİ
‘Gulyabani’ oyunu seyirciye ne sunuyor?
Damla Cercisoğlu: Oyunda özellikle üzerinde durduğumuz bazı kriterler var. Belaltı espriler yapmıyoruz, hiçbir küfrün çirkinliğine sığınmıyor, abuk subuk veya müstehcene yakın sözler sarf etmeden seyirciyi güldürüyoruz.
Bülent Alkış: Bu bir durum komedisi, vodvil öğeleri kullandık. Romanın orijinalinde söz komiği yok, olay örgüsü anlatılıyor. Mesajını da finalde veriyor. Commedia dell’Arte’den girdik, Bertolt Brecht’in sularına girip ona bir selam çaktık.
HİKAYE KLASİK REJİ SIRA DIŞI
Muhsine karakteri nasıl biri, oyundaki etkinliği hangi boyutta?
D.C.: Saf ama cin gibi. İki saat boyunca da sahneden hiç çıkmıyor. Dışarı çıkıp su içecek bir vakti bile yok. Çünkü kurgu böyle. Olay Muhsine üzerine kurulu. Hizmetçilik yapmak için bir köşke gidiyor. Hikaye onun orada başına gelenlerle ilgili. Doğaüstü olaylarla karşılaşıyor. Çok korkuyor. Daha sonra da işin içerisine aşk giriyor. Hasan’a aşık oluyor. Birlikte hareket etmeye başlıyorlar. Bu klasik bir hikaye fakat klasik bir reji değil. Absürt öğeler var. Zaman zaman rolünden çıkıp Damla oluyor. Mesela Hasan’a karşı söyleyemediklerini seyirciye anlatıyor.
MUHSİNE’YE AŞKI ONU MOTİVE EDİYOR
Hasan karakteri romandan oyuna nasıl yansıdı?
B.A.: Hasan köşkteki olaylara ilk etapta göz yuman biri. Kırılma noktaları fazla olan kahramanlardan ve cesareti yok. Muhsine’ye aşık oluyor, kırılma noktası da o oluyor. Daha sonrasında işi çözmek istiyor. Kolay bir karakter değil. ‘Açık biçim’ tiyatro mantığında rolden çıkıp seyirciyle iletişime geçmek zorlayıcı. Fakat çok eğlenceli ve bir o kadar ciddi bir iş. Yaptığımız her hareket bir anlam ifade ediyor. Oyun içerisinde hurafelere değiniyoruz. Hasan bu hurafelerin kilit noktasında yer alan bir karakter. Olayların altında yatan sırrı ortaya çıkarmaya çalışıyor.
