Gençlerin yeni gözdesi YouTuber’lar. Ünlü bir yazar kitaplarıyla binlerce okuyucuya ulaşabilirken, bir video paylaşan gençleri milyonlarca kişi izliyor. Peki bu durum sağlıklı mı, gelecekte nelere yol açacak?
Kimi yabancı şarkılara Türkçe komik sözler yazıp söylüyor, kimi oyun oynuyor, kimi şaka yapıyor, kimi VR gözlükle çektiği videoları paylaşıyor, kimi daha önce hiç duymadığınız ilginç bilgiler veriyor. YouTube’da artık kanal açan gençler, çektikleri videoları burada paylaşıp milyonlarca takipçiye hitap ediyor. ‘YouTuber’ adı verilen bu kişilerden kiminin videosu 16 milyon kez izleniyor! Kısaca her geçen gün etki alanını genişleten sosyal medyanın sıradan insanları da popüler etme imkanından yararlanıyorlar. Bunun için ciddi mesai harcıyor, canla başla çalışıyorlar.
Tabii bu video çekme ve YouTuber unvanı alma mevzusu yabana atılır bir durum değil. Daha birkaç yıl öncesine kadar Google’a herhangi bir konuda bilgi aramak için kelime yazıldığında yazılı metinler karşınıza çıkarken şimdi videolar aradığınız konuda size yardımcı oluyor. Örneğin yazar Enis Batur’un kitaplarının satışı binlerde dolaşırken, 19 yaşındaki Youtuber Enes Batur’un videoları izlenme rekorları kırıyor. Dünyada en çok takipçisi olan YouTuber PewDiePie (yaklaşık 56 milyon kişi takip ediyor). Onun gibi komik montajlar yaparak 4 milyon 242 bin takipçiye ulaşan Türk YouTuber ise Enes Batur.
‘Yabancı Şarkılar Türkçe Olsaydı’ videolarıyla fenomen olan Orkun Işıtmak (3 milyon 639 bin takipçi), gezdiği yerler ve okuduğu kitaplardan hareketle paylaşımlar yapan Ruhi Çenet (2 milyon 301 bin), 2 milyon 600 bin takipçiye ulaşan Burak Oyunda ünlü YouTuber’lardan sadece birkaçı. Paylaşımlarıyla hem kendilerini ifade ediyorlar hem de küçümsenmeyecek bir kitleyi yönlendiriyorlar, etkiliyorlar. TV kanallarının tahtını sallayan, bilgi edinme alışkanlıklarını değiştiren dijital çağın yeni kahramanları aynı zamanda çocuklara ve gençlere rol model oluyor.
Peki bu tablo yediden yetmişe takipçileri olan milyonları sosyal ve psikolojik olarak nasıl etkiliyor? Okuma yerine izleyerek öğrenme alışkanlığını yaygınlaştıran Youtuber’ları uzmanlarına sorduk. Olumlu bulanlar da var, “Toplumu ilkelleştiriyor” diyenler de... İşte uzmanların görüşleri...
TEMBELLİĞE ALIŞTIRIYOR
AYHAN AKÇAN (PSİKİYATR): “İnternetle beraber bilgiye ulaşım kolaylaştı, bu durum tembelliğe alıştırmasının yanı sıra davranış kalıplarının değişmesine de yol açıyor. YouTube’dan bilgi sahibi olmak da bunlardan biri. YouTube bana göre tek taraflı ve tehlikeye açık. Kalite gözükmez, saklar, avantajlarından çok dezavantajlarını sunar. Orada koruyucu bir sistem yok. Tembelliğe alıştırıldığınız için de bir hap gibi görülüyor. YouTube’dan izleyeceğim ve ben bu konuyu bitireceğim gibi düşünülüyor. Sözel bilgi dağarcığı 100’ü geçmiyor çoğunun. YouTube kullanımıyla beraber insanların duyguları da köreliyor. Görme, yazılı metinden daha çok öne çıkıyor. O anlamda belirleyici olur. Ancak belirleyici olmaması lazım. Tek taraflı bilgi sentezlenebilmeli. Neden sonuç ilişkisi kurulmalı. Ama bizim toplumumuzda böyle bir alışkanlık yok. O nedenle Türk toplumu için uygun değil.”
BİLGİ PAYLAŞIMI İÇİN YARARLI
EDA ARDUMAN (PSİKOLOG): “YouTube videolarının zarardan çok yararlı olduğunu düşünüyorum. Herkes kapasite olarak bir metin okuyarak uygulamaya geçirme yetisine sahip değil. Daha geniş bir kesime erişim açısından daha yararlı görüyorum. Bence bilginin toplumdaki her bireye erişimini kolaylaştıran bir şey. Eskiden uzmanına soralım dediğimiz şeyleri şu an YouTube kanalı veya benzeri yerlerden bilgi sahibi olabiliyoruz. Yarım yamalak bilgiyle bir uzmana danışmak başka, sıfır bilgiyle bir uzmana danışmak başka. Hiperaktivitesi olan bir insanın okumadığı metni uygulamaya geçirmesi mümkün değil. Dolayısıyla bunu düşünce tembelliğine götürenler konuyu enine boyuna düşünmemişlerdir.”
YENİ BİR KÜLTÜR DOĞUYOR
FERHAT KENTEL (SOSYOLOG): YouTube gibi sosyal medya araçları bilgi paylaşımını ve bilginin herkese ulaşmasını sağlıyor. Şimdiki bilgilenme süreçlerinin negatif etkilerinin çok daha açık uçlu olduğunu söyleyebiliriz. Yani bir kitabın yapamadığını bir videoyla yapabilirsiniz; insanların asla hayal etmediği bir gerçekliği gözler önüne serebilir ya da tam tersine yalan üzerine kurulu bir görsellik sayesinde insanları birbirine düşman edebilirsiniz. Okuma kültürünün yanına YouTube kültürünün geliyor olması kendi başına bir iyilik ya da kötülük değil. Söz konusu olan iç içe geçmiş yeni potansiyeller dünyasıdır.”
