Her güne bir cinayet biriktiren Mümtaz Arıkan, yedi yılda hazırladığı ‘365 gün 365 cinayet’ için dünyanın dört bir yanından 200’den fazla kitap inceledi. Eşinin “Başımıza katil olacaksın” serzenişine rağmen başladığı işi tamamlayan Arıkan tüm cinayetleri karakalemle resmetti. Arıkan’ı en çok etkileyen ise ‘katil olmamak için her şeyi vardı’ diye tanımladığı Ted Bundy olmuş.
ZEYNEP KARAKUŞLU/RÖPORTAJ
İnsanlık tarihi cinayetle başlar” diyen karikatürist Mümtaz Arıkan, gerçek cinayetleri ‘365 Gün 365 Cinayet’ kitabında topladı. Yaklaşık 7 yıl süren çalışmanın mahsülü olan kitap her güne bir cinayet taşıyarak hafızalara kazınan olayların Arıkan’ın kaleminde resmedilmiş halleriyle okuyuculara sunuldu. Arıkan kitabı Türkiye’de bu literatürde bir eksiliği gidermek amacıyla hazırladığını söylüyor. “Cinayet insanlığın karanlık yüzüdür. Savunma amaçlı olanlar hariç, hiçbir cinayet haklı sayılamaz...” ifadeleriyle başlayan ‘365 Gün 365 Cinayet’i Mümtaz Arıkan ile konuştuk.
Gazetede 30 yıllık çizer kariyerinin birikimiyle mahsulü ‘Tarihte Bugün’ kitabı sizi takip eden kitleyi başka bir boyuta taşıdı. Yeni yayımlanan ‘365 Gün 365 Cinayet’ ise yedi yıllık bir çalışmanın ürünü olarak ortaya çıktı. Çalışma süreci nasıl başladı?
30 yıl boyunca ‘Tarihte Bugün’ yazıp çizmek hem iyi bir kitaplık hem de görsel bir arşiv gerektiren uğraştı. Dinozorları anlatan ‘Dinozor Kitabı’ da böyle ortaya çıkmıştı. Bu işlerin kökeni merak ve öğrenme hırsıdır. Benim çeşitli konularda tutulmuş ajanda tarzı defterlerim vardır. Cinayet ve suikastları günlerine göre not alıp kaynağını yazmışımdır. Bu arada gerçek cinayetler konusunda kitap topladım. Bunların sayısı 200 kadar. Çoğu yabancı ülkelerden. Ajandamda 365 gün dolunca “‘365 Gün 365 Cinayet’ kitabına başladım.
“İnsanlık tarihi cinayetle başlar” diyerek katillerin tozlu kariyerlerini yeniden gün yüzüne çıkardınız. Her güne bir cinayeti anlatmak fikri nasıl ortaya çıktı?
Batı ülkelerinde gerçek cinayetleri anlatan kitaplar çoktur. Bizde çok az. ‘Tarihte Bugün’ü yaparken yemek, cinayet, kültür gibi çok çeşitli malzeme birikti. Her bir konu için dosyalar hazırladım. Önemli olan ‘gün’dür diyerek her güne bir cinayeti sığdırdım. ABD, Çin, Japonya, Singapur, Hindistan gibi pek çok ülkeden gerçek cinayetlerle alakalı kitaplar getirttim.
Çalışmalarınızda bilgisayar veya dijital bir araç kullanmadan el yazısını tercih ediyorsunuz. Bu klasik yönteminin sizin için avantajı/dezavantajı nedir?
Gerçeğine en yakın şekilde çıkardığım karakterleri kara kalem ve lavi (sulandırma) tekniği kullandım. Yazılar içinse aylık klasörler hazırladım. Her güne bir cinayet fikri ‘1 Ocak’ta şu olmuştu’ diye başlamadı. Türkiye ve dünya tarihinde en etkileyici, bazıları hâlâ yakalanamamış olan katilleri seçmek için uğraştım. Kitapta da yer alan bazı günlerde birden çok cinayet işlenmişti, belki tabiri hoş değil ama o günlere ‘bereketli günler’ denir. Bazı günlerde ise hiç olay yaşanmamıştı, ‘kesat günler’di.
Gerçek olaylar üzerine yazılan ‘365 Gün 365 Cinayet’ kitabında bağ kurduğunuz kurban veya katil oldu mu?
Olmadı. Fakat bu kitap üzerine çalışırken yarım sayfa bir özet için kocaman kitapları okumam, adli tıp dosyaları incelemem gerekti. Hatta çalışma sırasında rahmetli eşimin şöyle bir serzenişi olmuştu: “Katil hikâyelerini yaza yaza başımıza katil olacaksın.”
Bu kitapta sizi en çok etkileyen olay hangisi?
Amerikalı cani Ted Bundy beni çok şaşırtmış ve etkilemişti. Katil olmamak için her şeyi vardı! Üniversite eğitimi almış, avukat olmuş, oldukça zeki ve yakışıklı bir adam. Suç ve suça dair her türlü bilgiye sahip.
Türkiye’de polisiye türüne hak ettiği önemin verildiğini düşünüyor musunuz? Polisiye yazarlarından sizin için en etkileyici dile sahip olanı kim?
Polisiye türü de ayrı bir konu. Hayal gücüne (fiction) dayanan bir edebiyat. Benim anlattıklarım gerçek suçlar. Türkiye’de ‘gerçek cinayet’ alanında yapılmış bir eser yok. Bu açığı kapatmak için yaklaşık 7 yıl boyunca topladığım dosyalar, kitaplar yardımıyla ‘365 Gün 365 Cinayet’ kitabını ortaya koyduk.
Bir toplumda işlenen suçlar ve bu suçların cezalandırılma şekli, o toplumun yapısıyla alakalı bir fikir verir mi?
En önemli şey insanların yetişme tarzı ve eğitimidir. Kitapta buna önemli yer ayırdım. Bilmek bilmemekten iyidir. Suçları suçluları bilirsek daha tedbirli oluruz. Kitapta yer alan ve almayan katillerin çoğunun bu vahşeti çocukluğunda edindiğini düşünüyorum. Katil olmanın ilk evrelerine bir oran vermek gerekirse yüzde 90 çocukluk dönemi yer alır. Geri kalan kısım ise yüzde 8 ruhsal problemler ve yüzde 2 gibi belki de daha az bir oranını ise genler içerir.
Gazete karikatüristliği gün geçtikçe değer kaybediyor. Bu konu hakkında ne düşünüyorsunuz?
Gazetelerde bazı olayları uzun uzadıya anlatmak yerine çizilen bir karikatür tüm olayı özetler. Bu yüzdendir ki yazılı basın için çok önemli bir yere sahip. Artık yapılmıyor, yer olmadığı gerekçesiyle kabul etmiyorlar çizim tekliflerini. Fakat çocukların ve gençlerin gazete okuma alışkanlığı edinmesinde büyük rol oynar karikatürler. Diğer yandan ise o yayına bir devamlılık sağlar.
365 Gün 365 Cinayet
Mümtaz Arıkan
İthaki Yayınları
488 sayfa / 39 TL
