Kitap Tevfik Fikret’in şiir Hasan Ali Bey’in

Her sayfasını dikkatle ve ibretle çevirdiğim bir sahaf armağanı bu kitap. Harf Devrimi’nin hemen sonrasında, belki de içinde, belki de onun için basılmış 22 sayfalık, 25 kuruşluk bir kitap. Üstelik, Hasan Ali Bey’in bir mukaddemesiyle bir şiirini havidir. Nasıl diyeceksiniz, kitap Fikret’in değil mi? Öyle öyle olmasına da, amaç başka olunca böyle oluveriyor. Nedir amaç; onu da mukaddemede Hasan Ali Bey özetliyor. ‘Doksan Beşe Doğru’ ile ‘Tarihi Kadim’, yerdeki taçla gökteki tahtın mütecaviz tehakkümüne başkaldıran bir tuğyandır’. Ve bitirirken; bir de kendi manzumelerimden birini eklemeye cüret ettim, diyor. Yeni Hayat. ‘Okuyup okutmak, işimiz bizim / Haram lokma kesmez dişimiz bizim / Her yerde bulunmaz eşimiz bizim/ Biz yeni hayatın erenleriyiz’…

Tarihi Kadim Doksan Beşe Doğru
Tevfik Fikret
Numune Matbaası 1928

‘Elveda iyi yürekli Türkler’

Özellikle 19. yüzyıl boyunca Batılı, Fransız seyyahların Doğu’ya yaptıkları yolculuklardan pek çok şey öğreniyoruz. Bunların arasında Nerval, Flaubert gibi birinci sınıf yazarlar da bulunuyor. Madam Bovary yazarı, çok derinlikli tahliller ve uzun uzadıya yorumlara girişmese de, dikkatlerini fırça darbeleriyle tablolaştırıyor. Bu bağlamda, Beyazıt Meydanı’nda yemlenen güvercinler, Flaubert’in İstanbul’u her hal ve şartta Orta Çağ’a benzetmesi, şehirden ayrılırken ‘Elveda camiler! Elveda peçeli kadınlar! Elveda iyi yürekli Türkler!’ demesi, Kudüs ile hiçbir duygusal temas kuramadığını ve orayı ‘duvarlarla çevrili bir mezarlık’ diye niteleyişi, Şam’ı pazar fikriyle yoğurması unutulur dikkatler değiller. Doğu yıkılırken daha bir değerli bu kitaplar.

Doğu Seyahati
Gustave Flaubert
İletişim Yayıncılık
574 sayfa / 32.50

Bir sahafın mağarasında gezinti

Pek uzunca bir zamandır günlük hayatının en az bir safhası sahaflarda geçen bir insanım ben. Bazısının önünden geçerken duruyor sergisine bakıyorum, bazısının vitrininde eğleniyorum, bir tanesine ise mutlaka sabah veya akşam üzeri uğruyorum. Gün boyu kitaplarla uğraşmam, gece evde sayfalar arasında gezinmem yetmiyor gibi bir de o cazibeli yığının çekimine kapılıyor, o kitaptan bu dergi sayfasına, şu objeden bu sararmış zarfa uzanıp duruyorum. Hele uzun süredir aradığım bir yazarın imzalı kitabına veya yılların hafızasında tortulaşıp dibe çökmüş bir unutulmuş yayın gördüğümde heyecanlanıyor, orada onları yiyip yutmak, vakti unutup kendimden geçmek istiyorum. Oysa bilmez değilim bütün bunları bize sunan sahaf denilen o mucizevi varlıktır ve onların safına, sarrafına her zaman rastlanmaz. Emin Nedret İşli işte böylesi bir sahaf. Bir süredir Cumhuriyet Gazetesi kitap ekinde ‘Sahafhame’ köşesinde yazıyor ve bizimle hazinesini paylaşıyordu. Şimdi o yazılar kitap oldu. ‘Bir Kitap Kurdunun Metruk Olmayan Evrakından’ olarak okurla buluştu. Neler yok ki, çok geçimsiz İbnülemin Mahmut Kemal’in Orhan Veli takipçiliği, toplatılan ilk dergimiz Cüzdan, Dalkavukname, Nur Baba’nın Bektaşileri kızdırması meselesi, felsefeci sahaf Arslan Kaynardağ ve daha nicesi. Belgeler, resimler, yorumlar, anekdotlar, dil ve anlatım zevki. Kitabı okudukça bir sahafın mağarasına daldığınızı ve arkadan bir sesin; ‘bunlar senin hikâyelerin!’ dediğini duyuyorsunuz.

Sahafname
Emin Nedret İşli
Kırmızı Kedi
216 sayfa / 28 TL

Doğu’nun şiiri ne zaman çevrilecek?

“Beni rüzgar gibi avare ettiler. Gönlümü gül gibi yüz parçaya çevirdiler. Gözümün önünde apaçık olan şeyi dahi görmekten aciz olan bakışımı, görüş lezzetinden şehit ettiler.” Bir divan edebiyatı profesörü, bir Pakistan şairini ancak böyle, bir divan şairi olan Enderunlu Vasıf’a yaklaştırarak çevirebilirdi. Hep merak eder, bekler ve hayıflanırım, Doğu’nun şiiri ne zaman bir metin gibi değil şiir olarak çevrilecek. Tarlan’ın çevirisi metin olarak tek gözükse bile şiirin eşsizliğine yaklaşamıyor.

Şarktan Haber
Muhammed İkbal
Timaş Yayınları
240 sayfa / 18.50 TL