Vatikan Kütüphanesi’nde yer alan 16’ncı yüzyıla ait el yazması Yunus Emre Divanı’nda Aşık Paşa’nın bilinmeyen 4 şiiri bulundu. Şiirleri bularak günümüz alfabesine aktaran Prof. Dr. Mehmet Fatih Köksal “Divanın sonunda şiir mecmuası diyebileceğimiz 40 sayfa buldum. Eskiden insanlar çağdaşı ya da sevdikleri şairlerin şiirlerini de el yazmalarına not ederdi. Şiir mecmuasında Aşık Paşa’nın bugüne kadar bilinmeyen 4 şiiri olduğunu tespit ettim” dedi.
SALİHA SULTAN
Vatikan Apostolik Kütüphanesi’nde yer alan Yunus Emre Divanı el yazmasında Âşık Paşa’ya ait bilinmeyen dört şiir bulundu.
Türk yazı dilinin Anadolu’da kurulmasına katkı sağlayan en önemli isimler arasında yer alan Âşık Paşa’nın şiirleri İstanbul Kültür Üniversitesi (İKÜ) Fen-Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü öğretim üyesi Prof. Dr. M. Fatih Köksal tarafından bulundu.
Prof. Dr. Köksal, Osmanlı Türkçesinden günümüz alfabesine aktardığı şiirleri ‘Âşık Paşa’nın Gazellerine Dair Bazı Düşünceler ve Bilinmeyen Dört Şiiri’ başlıklı İngilizce-Türkçe makalesinde tam metin halinde yayımlayarak yayın ve akademi dünyasının yanı sıra kamuoyunun dikkatine sundu.
‘BÜTÜN ŞİİRLERİ HENÜZ KİTAPLAŞMADI’
Yunus Emre, Âşık Paşa ve Ahi Evran gibi şahsiyetlerin üzerine yaptığı çalışmalarıyla tanınan, Prof. Dr. Köksal, KARAR’a verdiği bilgide söz konusu kütüphanede bulunan ve yaklaşık beş yıldır internet üzerinden erişime açık olan Yunus Emre Divanı nüshasının iki yıldır bilgisayarında kayıtlı olduğunu kaydederek “Son zamanlarda ‘Vatikan’da bulunan Yûnus Emre Divanı’ haberi üzerine yazdığım tenkit yazısı vesilesiyle nüshayı yeniden inceledim.
Çalışmam sırasında bu nüshanın sonundaki şiir mecmuası diyebileceğimiz 40 sayfalık bölümü tespit ettim. Eskiden insanlar çağdaşı ya da sevdikleri şairlerin şiirlerini de el yazmaları defterlerine not ederdi. Bunlara şiir mecmuası veya cönk diyoruz. Vatikan’daki Yunus Emre Divanı’nda yer alan şiir mecmuasında Âşık Paşa’nın bugüne kadar bilinmeyen 4 şiiri olduğunu tespit ettim.” dedi.
Prof. Dr. Köksal, Âşık Paşa’nın Türk yazı dilinin Anadolu’da kurulmasına katkı sağlayan önemli isimlerden biri olduğunu hatırlatarak şunları söyledi: “Âşık Paşa’ya ait 50’ye yakın şiir biliniyordu. Bu şiirler bugüne kadar çeşitli araştırmacılar tarafından parça parça çeşitli yerlerde yayımlandı. Ben de Âşık Paşa’nın başka şiirlerini daha önce yayımlamıştım. Yunus Emre Divanı’nda bulduğum bu dört şiir de onlara ilave olmuş oldu. Âşık şık Paşa’nın bütün şiirlerinin bir araya geldiği bir kitap ise henüz yok.”
MECMUADA 15 MUTASAVVIF ŞAİRİN 36 ŞİİRİ VAR:
Şiir mecmuasının, nüshanın 158b-198a arasındaki 40 yapraklık bölümünde yer aldığı bilgisini veren Prof. Dr. Köksal, mecmuada 15 şairin 36 şiirinin yer aldığını kaydetti. Prof. Dr. Köksal, mecmuada Hoca Aksaraylu, İlyâs Er, İzzeddîn, Ra’nâ gibi bilinmeyen mahlaslara sahip şairlerin yer aldığını, bilinen şairlerin ise Abdî, Ahmedî, Âşık, Halvetî, Hoca Aksaraylu, Hüdâyî, İlyâs Er, İzzeddîn, Kāsım, Kaygusuz Abdâl, Keşfî, Ra’nâ, Şemseddîn, Yeğen Mahmûd ve Yûnus olduğunu söyledi.
Prof. Dr. Köksal’ın yayımladığı dört yeni şiirle birlikte, ilk dönem Türk edebiyatının önemli isimlerinden Âşık Paşa’nın şiirlerinin bugüne kadar bir kitapta neden bir araya gelmediği sorusun da akıllara geliyor. Yayınevlerini bilimsel çalışmaları yayınlama konusundaki soğuk yaklaşımları göz önüne alındığında, başta Kültür ve Turizm Bakanlığı olmak üzere Türk kültürüne dair önemli yayınlara imza atan kurumların Âşık Paşa’nın bütün şiirlerini bir araya getiren bir kitaba imza atıp atmayacakları şimdiden merak konusu.
ŞİİR MECMUASI KÜTÜPHANE KAYDINDA YER ALMIYOR
Prof. Dr. Köksal, Aşık Paşa’ya ait bilinmeyen dört yeni şiiri Vatikan Apostolik Kütüphanesi’ne ‘Vat. Turco 226’ numara ve ‘Kitābı Dīvān-ı Yunus Emre’ adıyla kayıtlı yazma eserde buldu. Nüshanın 1b-24b arasında Yûnus Emre’nin Risâletü’n-nushiyye adlı eseri, hemen ardından devam eden 24b-158b arasında da Yûnus Emre Dîvânı yer alıyor. 158b-198a arasındaki 40 yapraklık, Aşık Paşa’nın şiirlerinin yer aldığı bölüm ise muhtelif mutasavvıf şairlerin şiirleri ve bazı mahlassız tasavvufî manzumelerin olduğu bir şiir mecmuası hâlinde görülüyor. Kütüphane kataloğunda bu bilgiye yer verilmeyerek nüsha sadece Yûnus Emre Dîvânı olarak tanıtılıyor. Nüsha ilk olarak 1953’te ‘Rossi Kataloğu’ olarak bilinen, Ettore Rossi’nin yayımladığı orijinal adı Elenco Dei Manoscritti Turchi Della Biblioteca Vaticana Vaticani - Barberiani - Borbiani - Rossiani - Chigiani olan Vatikan Kütüphanesi Türkçe Yazmalar Kataloğu’nda kayıt altına alınmıştı.
DİVANIN 359-360’NCI SAYFASINDAN...
Vāḳıf iseŋ bu maʿnīden vaḳf eyle yolda cānuŋı
Varlıġı degşür yoḳlıġa vir yaġmāya gümānuŋı
Varmaġ-ıla irem dime vaʿde-y-ile görem dime
Vāṣıl iseŋ ġuṣṣa yime vaṣf eylegil sulṭānuŋı
Veylüŋden olġıl sen ıraḳ ol Ḥaḳḳ içün itgil yaraḳ
Ol işlerüŋ elden bıraḳ vīrāne ḳıl dükkānuŋı
Vech-i zībā ḳılduŋ-ısa vālih olup ḳalduŋ-ısa
Var sen saŋa geldüŋ-ise vallah bulasın kānuŋı
Vuṣlat bulan kimesneler vilāyete ḳalmaz bular
Vefā diler-[i]seŋ i yār var derde vir gümānuŋı
Vāsıṭa dertdür muṭlaḳā vaṣl itmege beni
Ḥaḳ’a Vaṭan-dur[ur] mülk-i beḳā vācibdür aŋ Rahmānuŋı
Virme ʿĀŞIḲ göŋül yāda var dolanmaġıl ġuṣṣada
Rāmīn’de ḳalma dünyāda Vīs gibi sür devrānuŋı
(Âşık Paşa’nın Prof. Dr. Köksal tarafından günümüz alfabesine aktarılan şiirlerinden biri.)
