Havalar düzeldi ve tarla ürünleri pazara gelmeye başladı. Ülke olarak bütün umudumuz tarlada.

Çiftçi ucuza üretecek ki gıda fiyatları düşsün.

Çiftçi ucuza üretecek ki enflasyon düşsün.

E tabii ki enflasyon düşünce faizler de düşürülebilecek. Ve kahraman çiftçi böylece ülke ekonomisine can vermiş olacak.

İyi ama bu hayal ne kadar gerçek?

Size şöyle birkaç uzun vadeli sonuçları aktarayım:

Mayıs 2010-Mayıs 2019

Ülkede genel fiyat düzeyi yüzde 132 artıyor.

Gıda fiyatları ise yüzde 176 artıyor.

Gıdanın alt kalemlerine bakıyoruz: Ekmek ve tahıllar yüzde 162; et yüzde 146; süt, peynir ve yumurta yüzde 157; katı ve sıvı yağlar yüzde 186; meyveler yüzde 186; sebze yüzde 287...

Evet evet, sebze fiyatları ülke enflasyonunun iki katından fazla artış gösteriyor.

***

Son birkaç ay içinde gıda sektörü hakkında yazılarımda “Bu yaz domates tarlada sıfır lira olsa bile markette 3 liranın altına zor düşer” demiştim.

TÜİK en son mayıs ayı tüketici fiyatlarını açıkladı. Gerçi artık TÜİK’in tüketici fiyat endeksleri ile piyasa fiyatları arasında da farklar oluşuyor. Orada neler olup bittiğini sosyal medyadan iletenleri görebilirsiniz. Büyük marketlere istatistik için fiyat alındığı günlerde indirim baskılarından tutun da TMSF şirketlerinden fiyat alımına kadar...

Orası TÜİK’in iç meselesi.

Ama maliyeti tüm toplum çekiyor. Memur maaş zamlarından, emekli maaşlarına kadar ücret artışları TÜİK enflasyon verilerinden çıkartılıyor.

Gelelim biz yine ana konumuza.

Domates üzerinden gidelim. Perakende satış fiyatları şu şekilde:

Mayıs 2016 = 1.72 TL

Mayıs 2017 = 3.60 TL

Mayıs 2018 = 2.75 TL

Mayıs 2019 = 4.78 TL

Domates fiyatı daha eski tarihlerde (ekim 2010 hariç) kış mevsiminde bile 2.5 lira seviyesinin üzerine çıkmazken, artık hasat zamanı bile 3-4 liradan satılıyor. Tabii ki perakende satışı söylüyoruz. Çünkü maalesef üreticide fiyatlar böyle çıkmıyor.

***

11 Haziran 2019 itibariyle İstanbul halinde fiyatlar şöyle:

Domates (Beef) 5-6 TL

Domates (Antalya) 5-7 TL

Domates (Çeri) 6-8 TL

13 Haziran 2016’da yine İstanbul halinde aynı ürünlerde fiyatlar şu şekildeymiş:

Domates (Beef) 1.5-2 TL

Domates (Antalya) 2-3.5 TL

Domates (Çeri) 3.5-6 TL

Kısaca Haziran ayının ortasına geldik ama fiyatlar hala çok yüksek. Tarlada patates, soğan dahil hasatlar çoktan başladı ama fiyatlar bir türlü düşmüyor.

Sakın burada fiyatların üretim azlığından olduğunu söylemeyin. Defalarca verilerle açıkladık: Sorun tarla ve üretim azlığı değil.

Sorun ulaşım (paralı özel sektöre yaptırılan yollar ve yüksek mazot fiyatı) maliyeti ve perakende sisteminin verimsizliğinden kaynaklanıyor.

2019-2016 /11-13 Haziran günlerine ait bazı ürünlerin İstanbul hal fiyatlarına bakalım:

Bezelye 2.5-4 / 1.5-2.5 TL

Biber (köy) 4-5 / 2-3 TL

Patates 2.5-3 / 0.8-1.6 TL

Patates (Taze) 5-8 / 3-3.5 TL

***

Lütfen en alttaki grafiğe iyi bakın: 2010-2019 arası sebze fiyatlarının seyrini görüyoruz. Acaba ne oldu da sebze fiyatları son 3 yıldır normal dışı artışlar yaşamaya başladı?

Bu sorunun cevabını doğru bulduğunuzda İstanbul seçimlerinin önemini de anlamış oluruz. Ya da 13 Mayıs 2019 tarihli “Türkiye’de ucuz gıda dönemi bitti” yazıyı tekrar okuyun.