Zamlar peş peşe geliyor olsa da henüz bu iş bitmedi.

Konut sektöründeki sorunu kamu bankalarından zararına kredi vererek kısmen aşmaya çalışıyoruz. Ama enerji sektöründe sorun vatandaş üzerinden çözülüyor.

Elektrik ve doğalgaz zamları ile vatandaş ödeyecek, şirketler rahat edecek ve böylece bankalardaki 47 milyar dolarlık enerji kredileri ödenebilir olmaya başlayacak.

Bu zamların bir kısmı 2015-2018 arası politik, yani yanlış yönetim zamlarından geliyor. Kalan bir kısmı ise artan kur yüzünden... Yani kur maliyeti.

Dolar yükselince bana ne Amerikan dolarından diyen var ise işte faturanız kapıya gelmeye başladı. Faiz düşecek ki enflasyon düşsün teorisinin de bu faturalarda payı epeyce yer alıyor zaten.

Biz asıl işimize dönelim.

TÜİK-TÜFE hesabında elektrik fiyatı şu şekilde yer alıyor.

Tabloya baktığımızda 2016 başından 24 Haziran 2018 seçimlerine kadar nerede ise hiç zam yapılmamış. Partili Cumhurbaşkanlığı Sistemi ve seçimi için inanılmaz bir popülist politika uygulanmış ve maliyetler gizlenmiş. Özellikle 2017 ve de 2018’de...

Hatta 31 Mart 2019 yerel seçimleri için de 2019 başında fiyatlarda yüzde 10 indirime gidilmiş ve tekrarlanan İstanbul seçimlerinin bitimine kadar zam yapılmamış. Ama ardından bolca zamlar gelmeye başladı tabii.. Hem de fazlası ile ve de devamı gelecek nitelikte.

Hatırlarsanız aylardır BOTAŞ bilançosunu yazdım. Geçen yıl BOTAŞ’ın borçları 10,2 milyar liradan 26,5 milyar liraya yükseldi. Bu borç artışının önemli bir kısmı (8,8 milyar TL) satılan gazın parası tahsil edilmediğinden. Yani BOTAŞ bazı firmalara parasını almadan gaz satmış.

Bu borç maliyeti ithal maliyetinin (ağırlık kur etkisi) yanına yeni bir yük bindirmiş oldu.

Gelelim ikinci meseleye:

Şubat 2018’de elektrik fiyatı 0,4482 kuruş. Aynı tarihte BOTAŞ’ın elektrik üretim şirketlerine ham satış fiyatı 0,800 kuruş (SM3).

Elektrik fiyatları temmuz ayındaki yüzde 15’lik zamla 0,6181 kuruşa yükseliyor. Ve son zamla fiyatların 0,7102 kuruş olacağını hesaplıyoruz.

Özetle elektriğe Şubat 2018’den bu yana yapılan toplam zam %58,5. Aralık 2018’e göre yapılan zam ise %18,9.

Mart seçimleri nedeniyle yapılan 6 aylık indirimi lütfen dikkate almayın derim.

Şubat 2018’den bu yana elektriğe yüzde 58,5 zam yapılıyor ama aynı dönemde BOTAŞ’ın doğalgaz termik santrallerine yaptığı gaz satış fiyatına tam %100 zam yapılmış. Ekim 2019 itibariyle BOTAŞ gaz satış fiyatları şu şekilde (vergisiz):

Konut: 0,764 - 1,252 %63,9

Sanayi: 0,800 - 1,550 %93,8

Elektrik santralleri: 0,800 - 1,600 %100,0

Anlayacağınız doğalgaz üzerinden elektrik üreten tesisler hala açıkta. Hala yeni zamlar gerekiyor ama sadece elektriğe.

Bir enerji firması elektrik üretiminde ne kadar doğalgaz termik santraline ağırlık vermiş ise o kadar daha zor durumda. Yok eğer bunu diğer elektrik üretim alanları ile dengelemiş ise maliyet riskini de azaltmış olacaktır.

Doğalgaz-elektrik üretim maliyetlerinde bir dengelenme yoluna gidilmesi gerekiyorsa ve de doğalgaz satış fiyatlarında bir indirim veya zam yapılmaz ise elektrik için bir yüzde 25’lik zam oranı daha cepte beklemektedir. Fakat bu oranlar için henüz bu yıl için bir şey söylemek çok zor.

Elektrik Mühendisleri Odası (EMO) Ankara Şubesi YKB Ömürhan Soysal’ın şu açıklamasını gördüğümde zaten hesapların ortada olduğunu anlıyoruz. Soysal “Uygulanan bu politika ile Ocak ayında yeni bir zam kaçınılmazdır” diyor.

Şu durumda YEP kapsamında fiyatları zaten belli; doğalgaz termik santraller ise zaten hala maliyet baskısı altında. Geriye ithal ürün kullanmayan yerli büyük HES gibi santrallere bağlı enerji şirketleri kalıyor.

Ama sistemi de bu projeler kurtaramaz.

Kurtaramaz çünkü Rusya ve İran üzerinden garantili gaz alıyoruz. Yani almadığımız gazın parasını ödemek zorunda kalacağız. O nedenle konutların ve sanayinin gaz tüketimi bu garantileri doldurmaktan uzak.

Bu yıl doğalgaz termik santrallerinin nerede ise yarısı çalışmadan boşta bekledi. Hala elektrik tüketimi azalmaya devam ediyor. Kriz özellikle sanayide elektrik tüketimini yüzde 6-9 oranında azaltmış durumda.

İşin sonu mu?

Dua edelim petrol fiyatlarına endeksli satın aldığımız doğalgaz fiyatları düşsün. Brent petrol yükselmesin. Hatta dolar/TL kuru da yükselmesin ki doğalgaz fiyatlarında indirim için yol gözleyelim. Aksi halde yeni yıla yeni elektrik zammı ile girebiliriz.