Bir ülkede işler kötüye gidebilir. Ekonomik kriz yaşanabilir. İnsanlar işsiz kalabilir. Böyle durumlarda krizi sonlandırmak ve işsizliği azaltmak hükümetlerin öncelikli görevidir. Hükümetler de derledikleri verileri analiz edip, sorunları çözmek için tedbir alırlar. Alınan tedbirler sağlıklı verilere dayanmıyorsa, kararlar ve sonuçlar da isabetli olamaz.

İbrahim Kahveci aylardır hem gazetemizde, bilhassa dünkü yazısında, hem KARAR TV’de hem de sosyal medyada bu konuyu enine boyuna tartışarak hepimizin aklındaki soru işaretlerini büyüttü. Pek çok ekonomist ve analist benzer eleştirileri, verilere dayalı olarak yapıyor.

Türkiye İstatistik Kurumu verilerinin tutarsız, özensiz, sağlıksız hatta bazen alenen yanlış olmasının sebebi ne olabilir? Birincisi TÜİK teknik olarak başarısız olabilir. İkincisi TÜİK yöneticileri hükümetin işine yarayacağını düşünerek, işgüzarca verileri eğip büküyor olabilir. Son olarak TÜİK kamuoyuna başka, yönetime bambaşka veriler sunuyor olabilir. Devlet ciddiyetiyle bağdaşmayan ve ağır kusur içeren üçüncü seçeneğe hiç ihtimal vermiyorum.

TÜİK’in yayınladığı verilere herkesin kayıtsız şartsız inanması şart; bu veriler asla sorgulanmamalı. Eğer TÜİK verileri sorgulanırsa TCMB’nin de, BDDK’nın da, HMB’nın da, diğer kurumların da verileri sorgulanır.

Örnek bir veri olarak TÜİK’in açıkladığı ve inandırıcı olmayan işsizlik verilerine birlikte bakalım.

Mevsim etkisinden arındırılmış temel işgücü göstergelerine göre, eylül ayları itibarıyla, işgücüne ilave katılım sayıları aşağıda belirtilmiştir. (Eylül’den eylüle yıllık ve bin kişi olarak)

Son bir yıl içinde, sadece 210 bin kişinin iş hayatına atıldığı verisi inandırıcı değil. 2018 yılı verisi olan 602 bin kişi rakamı da inandırıcı değil. Çünkü önceki on yılın ortalaması 940 bin kişidir.

Türkiye İş Kurumu, İŞKUR’un en son verileri de TÜİK verilerini yanlışlıyor. 18 (on sekiz) değişik “istihdamı teşvik tedbiri” sayesinde son dokuz ayda kayıtlı işsiz sayısının artması ancak durdurulabilmiş. İŞKUR da önceki dönemde tutarsız veriler açıklıyordu. Son rakamlarda bazı düzeltmeler yaparak doğru bir istikamete yönelmiş gözüküyor.

Bazıları daha önceleri hiç uygulanmamış, çok sayıdaki bu tedbirler için hükümet, işsizlik fonundaki milyarlarca Türk Lirasını cömertçe harcıyor. Detaylı ve dikkatli bir şekilde okudum; uzmanı değilim fakat imkânlar dâhilinde alınabilecek bütün tedbirler alınmış gözüküyor. Etkinliği artırmak için istihdamı teşvik tedbirlerinde de sürekli geliştirmeler yapmak şart.

İşsizlik oranı %13,9 yerine %16,6 açıklanırsa ne değişecek, kıyamet mi kopacak? Gerçekten sebebini bilmiyorum.

Türkiye’de firmaların %20’sinin işleri kötü ancak başta ihracatçılar olmak üzere pek çok firma ve sektörde işler çok kötü değil. İşleri çok iyi olan firmalar bile çok çok mecbur olmadıkça işe yeni eleman alımı yapmak istemiyorlar. Sebebini bilmiyorum.

İşçilik ücretlerimiz Çin’in bile gerisine düştü ve Çokuluslu firmalar bunu biliyorlar; çünkü çoğunun Türkiye’de iştirakleri var. Eğer Türkiye’deki yatırımlarını artırır ve buradan tüm dünyaya ihracat yaparlarsa rekabet güçleri artacak; niçin gelmiyorlar bilmiyorum.

Bazı ihracatçılar daha uygun fiyat ve teslimat şartlarına rağmen yurt dışından niçin sipariş alamadıklarını çözemiyorlar; ben de çözemiyorum.

Birisi “TÜİK’in verileri güven vermediği için” cevabını verse, ne diyeceğimi bilemiyorum.

Bir ülkenin verileri, bir firmanın kestiği çek gibidir. Çeki yazılan bir kişinin, eski ticari itibarı kalmaz artık; verileri çarpıtılmış bir ülkenin ve kurumun da itibarı benzerdir. Firmalar “düzeltme hakkı”nı kullanarak karşılıksız çeklerini ödeyip ticari hayata dönmeye çalışırlar; İstatistik kurumları da geçmişe yönelik düzeltmeler yaparak itibarlarını tekrar kazanmaya çalışabilir. Bunu istiyor ve bekliyoruz.

İtibar zenginlik, itibarsızlık yüksek maliyet ve israf demektir.