Bazı sahneleri Doğu Türkistan’da çekilen Mulan filminin yapımcısı Disney’in, bölgedeki işkence kamplarını kurup yönetmekle görevli olan ‘Kamu Güvenliği Ofisi’ne teşekkür etmesi tepkilere yol açtı. İnsan hakları savunucuları boykot çağrısı yaptı. Aktivist Shawn Zhang ‘Film çekilirken kaç Uygur kamplara konuldu?’ sözleriyle tepki gösterdi. Bölgedeki zulmü daha önce de dile getiren Çin uzmanı Adrian Zenz ise Disney için ‘toplama kamplarının gölgesinde vurgunculuk yapan uluslararası bir şirket’ tanımlaması yaptı.
SALİHA SULTAN / KARAR
Bazı bölümleri Doğu Türkistan’da çekilen Mulan filminin yapımcısı Disney, Uygur Türklerine zulmeden Çin polisine teşekkür ettiği için tepkilerin odağında. Çok sayıda insan hakları savunucusu ve eleştirmen sosyal medyada filmi boykot etme çağrısında bulunurken, Çinli aktivist Shawn Zhang da Disney’e film çekilirken kaç bin Uygur Türkü’nün işkence kamplarına konulduğunu sordu.
Eylül’de bütün dünyada vizyona giren Disney yapımı Mulan, filmin sonunda Uygur Türklerinin haklarını ihlal eden Çinli yetkililere teşekkür edildiği için insan hakları savunucuları ve sinema eleştirmenleri tarafından tepkilerin odağına oturdu. Mulan’ın bazı sahnelerini 1 milyon Uygur Türkü’nün kendi rızası dışında kamplarda tutulduğu Doğu Türkistan’da çeken Disney’in filmin sonunda Turpan Kamu Güvenliği Ofisi ve Çin Komünist Partisi (CPC) ‘Sincan Uygur Özerk Bölgesi’ Tanıtım Departmanına teşekkür etmesi bütün dünyada eleştirilere neden oldu. Sosyal medya kullanıcıları, ‘boycottMulan’ etiketiyle yaptıkları paylaşımlarda Disney’e ve filme tepki gösterdi.
Dünya Uygur Kurultayı da (WUC), sosyal medya hesabından yaptığı açıklamada, Disney’in yeni filminde Doğu Türkistan’daki gözaltı kamplarıyla ilgisi bulunan Turpan Kamu Güvenliği Ofisine teşekkür etmesini kınadı. Aktivist Shawn Zhang da Disney’i eleştirerek, Mulan filmin Doğu Türkistan’da çekilirken kaç bin Uygur Türkü’nün Turpan Kamu Güvenliği Ofisince kamplara konulduğunu sordu. Çin uzmanı Adrian Zenz ise Twitter hesabından yaptığı paylaşımlarda, Turpan’daki Kamu Güvenliği Ofisinin Uygur Türklerinin zorunlu tutulduğu ve kültürel soykırıma maruz kaldıkları‘yeniden eğitim kamplarını’ yönetmekle görevli olduğunu ileri sürdü. Zenz, CPC’nin ‘tanıtım departmanının’ bölgede Çin devletinin propaganda faaliyetlerini üretmekle sorumlu olduğunu belirterek, Disney’i, toplama kamplarının gölgesinde ‘vurgunculuk yapan’ uluslararası bir şirket olarak nitelendirdi. Turpan’ın Uygurlu peçeli kadınlar veya sakallı erkeklerin yeniden eğitim kamplarında tutulduğu ilk yer olduğunu dile getiren Zenz, şehirdeki Kamu Güvenliği Ofisinin kampların inşasından ve kamp alanlarında görevli polisleri işe almaktan sorumlu olduğunu ifade etti. Zenz, bir belge de paylaşarak Uygurların Turpan’daki yeniden eğitim çalışmalarına ilişkin en erken kanıtın Ağustos 2013’e dayandığını söyledi. Geçen haziranda yayımladığı bir raporda Zenz, Çin’in, Uygurlu kadınları kısırlaştırmaya veya doğum kontrolüne zorladığını yazmıştı. Zenz, ayrıca Doğu Türkistan’da 2017 başından bu yana yaklaşık 1,8 milyon kişinin ‘eğitim merkezlerinde’ alıkonulduğunu ifade ediyor. Disney ise filme yönelik eleştiriler ve boykot çağrılarına rağmen henüz bir özür veya açıklama yayınlamadı.
‘ABD VATANDAŞI ÇİN’DE DEMOKRASİ ARAYANLARA KIZIYOR’
Filmin başrolündeki Çinli oyuncu Yifei Liu, Ağustos 2019’da hükümet karşıtı demokrasi yanlısı göstericilerin bastırmak için aşırı güç kullanan Çin polisini Çin’in Twitter benzeri bir sosyal medya platformu olan Weibo’da “Hong Kong polisini destekliyorum. Şimdi hepiniz bana saldırabilirsiniz. Hong Kong için ne utanç verici” ifadeleriyle desteklemişti. Bu paylaşımın ardından oyuncunun rol aldığı bilinen filmi Mulan için Hong Kong’dan bütün dünyadan insan hakları savunucuları sosyal medyadan yine #BoycottMulan kampanyası başlatmıştı. İnsan hakları savunucuları paylaşımlarında ABD vatandaşı olduğu bilinen oyuncu Liu için “Amerikan vatandaşlığını almış, konforlu olmalı. Şimdi oradan Çin’de demokrasi için mücadele eden insanlara kızıyor”ifadelerini kullanılmışlardı.
