Türk edebiyatında 1980 kuşağı şairleriyle anılan 'Yönelişler' dergisine emek veren isimler, 40'ıncı yılda düzenlenen çevrimiçi etkinlikte bir araya geldi. Programda konuşan Mehmet Ocaktan "Yönelişler genç şairlerinin ortaya çıkmasında önemli rol oynadı" dedi. Prof. Dr. Mustafa İsen de "Döneminin nabzını tuttu. Geleneksel birikimin nasıl değerlendirileceği sorusuna cevap aramada önemli bir kilometre taşı oldu" diye konuştu.
SALİHA SULTAN | KARAR
Türk edebiyatında 1980 kuşağı şairleriyle anılan Yönelişler dergisi 40’ncı yaşını kutluyor. 12 Eylül askeri darbesinin arkasından okura sunulan dergiye emek veren isimler yıllar sonra bir araya geldi. Derginin şiir poetikasını belirlediğini söyleyen şair Osman Konuk “Yönelişler edebiyat tarihinin önemli bir konusu, edebiyat bilimciler dergiyi incelemeli” dedi.
İlk sayısı Nisan 1981’de okura sunulan Türk edebiyatının öncü dergilerinden Yönelişler bu yıl 40’ıncı yılını kutluyor. Adnan Tekşen, Ebubekir Eroğlu ve Ahmet Yücel’in kurucuları arasında yer aldığı, Mehmet Ocaktan’dan Osman Konuk’a, Hüseyin Atlansoy’dan Nejat Çavuş’a, Mustafa Kutlu’dan Orhan Okay’a, Mustafa İsen’den Şakir Kocabaş’a günümüz edebiyat ve yazın dünyasının önemli isimleriyle anılan dergi özellikle Türkiye’nin 1980 sonrası şiir dünyasının önemli ayaklarından biri olarak anılıyor.
Derginin 40’ncı yılı Fikir Coğrafyası’nın YouTube kanalında düzenlenen çevrimiçi bir etkinlikle kutlandı. Etkinliği yöneten derginin kurucularından Tekşen, Yönelişler’in o dönem Türkiye’nin kendi kültür ve medeniyetine ilişkin ciddi değerlendirmelere yer veren ilk dergi olduğunu vurgulayarak “12 Eylül’ün hemen ardından çıktı, Soğuk Savaş döneminin Türkiye’ye yansımaları vardı, biz de ilk sayımızda tabiri caizse edebiyatımızdaki soğuk savaşı kırmaya çalıştık.
İlk dosyamızda sorumuzu cevaplayan isimler Enis Batur, Mustafa Kutlu, Yaşar Kaplan, Mehmet Kaplan, Attila İlhan, Selim İleri, Aytunç Altındağ, Mustafa Miyasoğlu. Ebubekir Eroğlu. Bu isimler bizim dergicilik hayatımızda ilk defa değişik kesimlerden insanlar bir edebiyat soruşturması için bir araya gelmiş oldu” dedi.
İSEN: GELENEKSEL BİRİKİMİN DEĞERLENDİRİLMESİNE KATKI SAĞLADI
Prof. Dr. Mustafa İsen de, Cumhuriyetin ilk yıllarında kültür dünyamızın gelenekle bağının kopuk olduğunu hatırlatarak, şunları söyledi: “60’larda nasıl kullanırız bu birimi diye düşünüldüyse de ama 80’li yıllarda bir kıpırdanış başladı. Ben Yönelişler dergisinin yazıldığı dönemin nabzını bu anlamda tuttuğu kanaatindeyim. Tamam bundan yararlanalım diye bir yaklaşım vardı ama bu kez elde metinler yoktu, sağlıklı divan neşirleri 80’li yıllara kadar 20’yi geçmeyecek bir seviyedeydi.
Benim bu aşamada bir katkım oldu, hem divan edebiyatıyla ilgili yazılar yazdım hem de özellikle benimle birlikte çalışan arkadaşlarla tercümeler yaptık ve yayınladık. Yönelişler’in tam da bu geleneksel birikimin nasıl değerlendirileceği sorusuna cevap aramada önemli bir kilometre taşı olduğunu düşünüyorum.”
MEHMET OCAKTAN: 80 KUŞAĞINI ORTAYA ÇIKARDI
İlk şiirlerini Yönelişler’de yayınlayan şair ve KARAR yazarı Mehmet Ocaktan da derginin mektep özelliği taşıdığına dikkati çekerek “80 kuşağı diye adlandırılan şairlerin ortaya çıkması şiir ve estetik konusundaki belirgin tavrı olan Yönelişler dergisinin başarısıdır.
70’li yılların ideolojik atmosferinden sonra bu derginin çıkmasının, derginin şiire verilen değerdeki önemli katkısının altını çiziyor. Şimdi de dergiler çıkıyor ama ben bu dergilerin Cumhuriyetin ilk yıllarından gelen ve mektep niteliği kazanmış dergilere baktığımızda bugünkü genç şairlerin bu imkanlardan mahrum olduğu kanaatindeyim” diye konuştu.
OSMAN KONUK: EDEBİYAT TARİHİNİN ÖNEMLİ KONUSU
Yönelişler’in poetik anlamda kendisini bulmasını sağlayan bir dergi olduğunu söyleyen şair Osman Konuk da, şu görüşlerini kaydetti: “Yönelişler edebiyat tarihinin önemli bir konusu, edebiyat bilimciler bu dergiye bakmalı.
Onu diğer dergilerden ayıran üç özelliği var, ilki editöryal yapısı, ikincisi dönemin kültürel edebi kamusu içindeki yeri, diğeri de sonuçları. Yani yönelişlerden sonra ortaya çıkan yazarların, şairlerin durumu.”
DAŞÇIOĞLU: 12 EYLÜL SONRASI BİLİNÇLİ BİR ÇIKIŞ
Yılmaz Daşçıoğlu da, Cemal Süreya’nın ‘edebiyatın damarları dergilerdir’ sözünü hatırlatarak, şu düşüncelerini paylaştı: “Dergi bu bağlamda tarihsel bir nitelik taşıyor. Bir defa 12 Eylül’den 6 ay sonra böyle bir derginin yayına başlaması, ilk sayısındaki ‘sunu’ yazısına bakıldığında biraz protest bir nitelik taşıdığı da görülür.
Bütün o hengame sırasında hem estetik hem de kültürel değerlerin muhafızı gibi bir amaç taşıdığı sunu yazısından anlaşılır ve bilinçli bir çıkış olduğu görülür” dedi.
Programın tamamını Fikir Coğrafyası’nın YoutTube kanalından izleyebilirsiniz.
SAFA TOPRAK: CANLILIĞINI HALA KORUYOR
Yönelişler dergisi ile ilgili ilk tez yazan isim olan Safa Toprak, çalışmasına dair izlenimlerini şu sözlerle aktarıyor: “Yönelişler üzerine tezimi yazarken neredeyse yeni çıkmış bir derginin sayısını okuyormuş gibi heyecanlanıyordum.
Bu da 30 yıl önce yayımlanmış bir derginin ele aldığı konulardaki canlılığını hala koruduğunu gösteriyordu bana. Yönelişler bugün edebiyat dünyasına sadece usta isimler kazandırmakla kalmamış, uzun süre yayına devam eden dergilere de öncülük etmiştir. Kendisinden sonraki dönemi beslemiştir.”
