Netflix yapımı ‘Ma Rainey: Black Bottom’, bir plak şirketinde ‘beyazlar gibi’ saygı görmek için savaşan siyahi bir şarkıcının öyküsü. Alt kattaki prova odasında Levee (Chadwick Boseman) öfkesini kendi ırkından çıkarırken, kayıt odasında Viola Davis’in Oscarlık bir performansa imza attığı Ma ‘Sadece sesimle ilgileniyorlar, hepsi bu’ diyerek beyaz dünyaya kapkara şarkısıyla meydan okuyor.
SALİHA SULTAN | KARAR
Dünya geçtiğimiz yaz ABD’de siyahi öfkeyi yeniden alevlendiren bir olaya şahitlik etti. George Floyd’un polis tarafından katledilmesinin ardından ‘siyahi öfke’ hem Amerika’da hem de Avrupa’nın birçok ülkesinde yeniden kabardı. Her şey olup, bitmedi. Bütün yaşananlar 2013’te yine benzer bir olayla dünya gündemine giren Black Lives Matter (Siyahilerin Yaşamları da Değerlidir-BLM) hareketinin kültürel itici gücünü yeniden ateşlemiş durumda.
Salgınla birlikte dünya her ne kadar salonlardan uzak kalsa da, dijital yayın platformlarındaki yeni yapımlarda gördüğümüz ‘siyahi’ patlamanın ardında yatan BLM. Amazon Prime’da yayınlanan caz konulu ‘Sylvie’s Love’, Billie Holliday’ın hayatını anlatan ‘Billie’, siyahi dük ve kontesleri ekranda gördüğümüz Netflix dizisi ‘Bridgerton’ bunlardan bazıları.
Ancak bugünlerde siyahilerin dip dünyasını anlatan, dilden dile dolaşan ve oldukça ‘öfkeli’ bir başka film gündemde. Ruben Santiago-Hudson’un August Wilson’ın Pulitzer ödüllü aynı adlı oyunundan uyarladığı, George C. Wolf’un yönettiği ‘Ma Rainey: Black Bottom’. ‘Blues’un annesi’ olarak anılan Ma Rainey’i anlatan film izleyicisini, günümüz Amerikan müziğinin beyazlar tarafından şekillendirildiği yılların perde arkasına götürüyor.
Sokaklarında o günlerde görünürde ‘kaba ve değersiz’ olarak nitelendirilen siyahi müziğin, bir plak şirketinde ‘her şeye sahip olmak isteyen’ beyazlar tarafından kayıt altına alınma çabasını görüyoruz. Film, esasında bugün Amerikan müziği dediğimizde akla ilk gelenlerden biri olan blues müziğinin, nasıl Amerikan müziği olduğunun hikâyesi. Filmi izleyenler, son sahnede ekranı dolduran beyazları gördüklerinde bunun anlamını iliklerine kadar hissedecekler.
BEYAZLARLA BAŞA ÇIKMANIN PROVASI
Netflix yapımı Ma’nın Black Bottom’u, blues’u popüler hale getiren şarkıcının hayatını ‘Hollywoodlaştırmaktan’ oldukça uzak olmasıyla dikkati çekiyor. ‘Blues İmparatoriçesi’ olarak bilinen Bessie Smith’den daha ileride bir sanatçı olarak anılan Ma, ‘blues’un dibi’ olarak karşımızda. Film boyunca blues’un kaynağına doğru sürükleniyor, yaktığı ağıdın ardındaki ‘siyahi öfkeye’ tanık oluyoruz. Beyazların sahibi olduğu havasız kayıt odasında vantilatör ve soğuk kolası gelmeden, yeğeni giriş anonsu yapmadan şarkı söylemeyeceğini ayağını yere vura vura tekrarlayan ve masraftan dem vurup duran plak şirketine ‘beyazlardan daha çok para kazandırdığını’ sürekli hatırlatan Ma ‘Sadece sesimle ilgileniyorlar, hepsi bu’ diyerek kalbimize dokunuyor.
Alt kattaki prova odasında ise Ma’ya eşlik eden müzisyenlerin, kölelik ve ırkçılık hakkındaki acı sözlerine, birbirlerini suçladıkları ‘kim daha köle, kim daha özgür’ kavgalarının arasında stüdyonun sahibi beyaz adam geldiğinde prova yaptıklarını göstermek için enstrümanlarını aceleyle ellerine alışları içimizi acıtıyor.
Black Panther filminde oynadığı başrol ile dünya çapında ünlenen ve Ağustos 2020’de hayatını kaybeden, filmde ‘Levee’ karakterine hayat veren siyahi oyuncu Chadwick Boseman’ın prova odasındaki oyunculuğu ise kaçırılmaması gereken Oscarlık bir performans. ‘Levee’, ‘beyazlarla nasıl başa çıkacağını bilen’ ama öfkesini siyahilerden çıkaran bir karakter olarak yeryüzünde ayrımcılığa, ötekileştirmeye maruz kalan herkesi düşündürüyor.
SESSİZLİĞE DAYANAMAYANLARIN MÜZİĞİ
Ma Rainey’e hayat veren Viola Davis ise, 2016’da ‘Fences’le aldığı ‘En İyi Yardımcı Kadın Oyuncu’ ödülünü, bu filmdeki performansıyla ‘En İyi Kadın Oyuncu’ya yükseltir mi acaba? 2011’de ‘The Help’ filmindeki ‘En İyi Kadın Oyuncu’ adaylığında hakkının yendiği hala hafızalardaki canlılığını koruyor.
Fakat beyazperdenin sevimli aktörü Davis’in bütün o zarafetini geride bıraktığı, havasız kayıt odasındaki terledikçe yüzünden akıp giden makyajla ortaya çıkan altın dişli, ‘su katılmamış siyahi’ sinema tarihine şimdiden damgasını vurmuş durumda.
Film Ma’nın beyazların üzerine diktiği gözleriyle bile milyonlarca şey anlattığı o etkileyici sahneler bir yana, sadece Ma’nın beyaz stüdyo sahibi kendisini ‘önemsemediği’ için ‘sen kimsin?’ dercesine parasını koynundan çıkarıp verdiği kolasını beklerken kurduğu şu cümleler için seyredilir: “Sessizliğe hiç dayanamamışımdır… Her zaman kafamda bir yerde bir müzik olmalı. Bir şeyleri dengede tutar. Müzik böyledir, boşluğu doldurur.
Dünyanda ne kadar çok müzik varsa o kadar doludur. Beyazlar blues’u anlamazlar, duyarlar ama oraya nasıl geldiğini bilmezler. Bunun hayatın konuşma yöntemi olduğunu bilmezler. İyi hissetmek için şarkı söylemezsin, hayatı böyle anladığın için söylersin. Blues sabahları yataktan kalkmanı sağlar. Yalnız olmadığını bilerek uyanırsın.
Bu dünyada başka bir şey daha vardır, o şarkının eklendiği bir şeyler… Blues olmadan dünya boş bir yer olurdu.”
OSCAR LİSTELERİNİN YILDIZI VİOLA DAVİS VE ANDRA DAY
ABD’li sinema ve eğlence dergisi Variety, 25 Nisan’da yapılacak 93. Oscar Ödülleri’nde En İyi Kadın Oyuncu seçilebilecek 10 isim tahminini yayınladı. Listede üç siyahi oyuncu Oscar adayı olarak gösterildi. ‘Miss Juneteenth’ filmindeki rolüyle siyahi oyuncu Nicole Beharie, ‘The United States v. Billie Holiday’daki rolüyle Andra Day ilk kez Oscar’da adı geçen isimler oldu. Listede yer alan diğer isim Oscarlı oyuncu Viola Davis, ‘Blues’un Annesi’ Ma Rainey rolüyle, Andra Day ‘jazz’ın kraliçesi’ Billie Holiday rolüyle Oscar için yarışıyor. Listede daha önce Oscar alan isimler de var. Sophia Loren yıllar sonra oğlu için kamehra karşısına geçtiği ‘The Life Ahead’ filmindeki, Kate Winslet ‘Ammonite’deki, Meryl Streep ‘The Prom’daki, Frances McDormand ‘Nomadland’daki rolleriyle yeniden Oscar adayı. Miclehhe Preiffer, Carey Mulligan ve Vanessa Kirby ise Oscar’da bu yıl sürpriz yapması beklenen isimler.
