Düşen petrol fiyatlarıyla ABD’de birçok üretici zor duruma düşerken, 200’den fazla şirket iflas etti. 20 yılın en düşük seviyesine inen fiyatlar karşısında toparlanma gerçekleşse de yeniden düşüş beklentisi bile sarsıntıya yetiyor. Kaybın daha şimdiden milyarca doları bulacağı tahmin ediliyor.
ALİ YILDIRIM-KARAR
Yeni tip koronavirüs (Kovid-19) salgını sebebiyle dünya genelinde petrol tüketimi ve bu yıl için ekonomik büyüme beklentileri zayıf seyrini sürdürürken, petrol fiyatlarının geçen ay son 20 yılın en düşük seviyesine gerilemesi ABD’de yüzlerce şirketi iflas noktasına getirdi. Houston Üniversitesi Enerji Ekonomisti Ed Hirs, bankalar ve yatırımcılardan yeni kredi çıkmamasının petrol endüstrisinde faaliyet gösteren birçok şirketi iflasa sürüklediğini söyledi. ABD’li şirketlerin Kovid-19 salgınından önce sondaj programlarını önemli ölçüde azalttığı bilgisini paylaşan Hirs “Petrol sahalarında faaliyet gösteren çalışanlar işlerini ilk kaybedenler oldu.
Yaklaşık 70 bin çalışanın işini kaybettiği tahmin ediliyor” dedi. Hirs, ABD petrol endüstrisinin görünümü ve kısa dönem ham petrol üretimine ilişkin gösterge kabul edilen petrol sondaj kulesi sayısının 9 hafta üst üste düşüş göstererek bu dönemde 425 adet azaldığını ve 9-15 Mayıs haftasında 258’e gerileyerek Temmuz 2009’dan bu yana en düşük seviyesini kaydettiğini aktardı. Sadece petrol sondaj kulesi sayısındaki düşüş nedeniyle, ABD petrol sektörünün 60 milyar dolardan fazla zarar ettiğini belirten Hirs “Petrolün varil fiyatının 30 doların altında kalması durumunda sektörde aylık 24 milyar dolardan fazla kayıp öngörülüyor. Sadece Teksas eyaletinin ekonomik zararı günlük 135 milyon dolardan fazla” ifadelerini kullandı. Merkezi Teksas’ta bulunan uluslararası hukuk firması Haynes and Boone’un raporuna göre, yılın ilk çeyreği itibarıyla ABD petrol sektöründe iflasını açıklayan şirketlerin sayısı 200’ü aştı. Rapora göre, aynı dönemde ABD petrol endüstrisindeki firmaların toplam borcu yaklaşık 130 milyar dolar seviyesinde gerçekleşti. ABD’nin Teksas eyaleti, ilk çeyrekte 98 şirketle ülkenin en çok iflas açıklayan petrol firmasına sahip olan bölgesi olarak öne çıkıyor. Bunu, iflasını açıklayan 12 şirketle Colorado, 11 şirketle Louisiana, 10 şirketle New York ve 6’şar şirketle Oklahoma ile California eyaletleri takip ediyor. Norveç merkezli bağımsız enerji araştırma kuruluşu Rystad Energy’nin raporunda ise petrol fiyatlarının ortalama 30 dolar seviyesinde seyretmesi durumunda, gelecek yıl ABD’de 170 şirketin daha iflas edebileceği uyarısında bulundu.
250’DEN FAZLA ÜRETİCİ BATMIŞTI
Petrol fiyatlarının en son 2014-2016 yıllarında 115 dolardan 30 doların altına düştüğü dönemde, ABD’de 250’den fazla petrol firması iflas etmiş, ülkenin petrol sektöründe yaklaşık 300 bin çalışan işini kaybetmiş ve 250 milyar dolardan fazla yatırım yok olmuştu. Yatırım harcamalarında kısıtlamaya giden ve bulut teknolojisiyle yapay zeka gibi yenilikleri petrol endüstrisinde uygulamaya başlayan ABD ise, Kasım 2018’de Suudi Arabistan ve Rusya’yı geride bırakarak dünyanın en büyük ham petrol üreticisi olmuştu.
DENGE ANCAK HAZİRAN AYINDA
Petrol fiyatları, Rusya’nın piyasanın küresel üreticilerin arz bolluğunu gidermek için tarihi miktarda üretim kısıntılarına gitmesinin ardından gelecek ay dengeye kavuşabileceği yolundaki tahmininin desteği ile varil başına 34 doların üzerine çıktı. Üretimi günlük yaklaşık 10 milyon varil kısma taahhüdünde bulunan OPEC + koalisyonunun bir üyesi olan Rusya, piyasanın Haziran ya da Temmuz ayında dengeye ulaşmasını bekliyor. Enerji Bakanı Alexander Novak, küresel üretim kısıntılarının şimdiye dek koalisyon tarafından anlaşmaya varılan miktarın üzerinde gerçekleştiğini söyledi. Vadeli petrol kontratları New York’ta, Pazartesi günü tatil nedeniyle kapanış olmamasından dolayı, Cuma kapanışına göre yüzde 3.3 yukarıdaydı.
