Dünya diken üstünde... Suudi Arabistan’da iki petrol tesisine saldırı, 24 saat içinde küresel krize döndü. İran’ı işaret eden ABD “Dünyanın enerji kaynağına eşi görülmemiş bir saldırı” dedi. Tahran’dan “Amerikan üsleri menzilimiz içinde” cevabı geldi. Riyad’ın petrol üretimini durdurmasıyla oluşacak zincirleme reaksiyonun fiyatları vurma riski alarm zillerini çaldırdı.
Suudi Arabistan’da devlete ait petrol şirketi Saudi Aramco’ya ait iki tesise cumartesi günü silahlı insansız hava araçları (İHA) ile saldırı düzenlendi. Suudi Arabistan İçişleri Bakanlığı’ndan yapılan açıklamada, saldırı sonrası Abkayk ve Hurais tesislerinde yangın çıktığı ve yangınların kontrol altına alındığı açıklandı.
Bakanlıktan yapılan açıklamada saldırıda ölen ya da yaralanan olup olmadığı ifade edilmezken, konu ile ilgili soruşturma başlatıldığı ifade edildi. Sosyal medyaya yansıyan videolarda da Abkayk petrol işleme tesisinden saldırı sonrası havaya duman yükseldiği görüldü. Saldırıların sorumluluğunu Şii Husiler üstlendi. Husilerin askeri sözcüsü Yahya Sari gruba ait El Mesire kanalında yaptığı konuşmada tesislere 10 İHA ile koordineli bir saldırı düzenlendiğini söyledi. Savaşın sürmesi halinde saldırıların daha da şiddetleneceğini belirten Sari “Suudi hükümeti açısından tek seçenek bize saldırmayı sona erdirmesidir” dedi. Saudi Aramco Abkayk petrol tesisini ‘dünyadaki en büyük ham petrol stabilizasyon tesisi’ olarak tanımlıyor.
ABD Dışişleri Bakanı Mike Pompeo sosyal medya hesabından yaptığı açıklamada, saldırıdan İran’ı sorumlu tuttu. Pompeo “İran Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani ve Dışişleri Bakanı Cevad Zarif diplomasi yapıyormuş gibi davranırken, İran’ın Suudi Arabistan’a yönelik 100’e yakın saldırının arkasında olduğunu” savundu. Pompeo “Gerginliğin dinmesi yönündeki tüm çağrıların ortasında, İran dünyanın enerji tedarikine benzersiz bir saldırı başlattı. Saldırının Yemen’den geldiğine yönelik kanıt yok” ifadesini kullandı. Pompeo tüm ülkelerden İran’ı açık ve net bir biçimde kınamasını isteyerek, enerji pazarlarının ihtiyacının iyi bir biçimde karşılanması ve İran’ın bu saldırıdan sorumlu tutulmasını sağlamak için ABD’nin partner ve müttefikleriyle işbirliği yapacağını vurguladı. ABD’nin suçlamalarını Tahran yönetimi reddetti. İran Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Abbas Musevi ISNA haber ajansına yaptığı açıklamada, Pompeo’nun İran’a yönelik suçlamalarını, ‘saçma ve açıklanamaz bu nedenle dayanaksız ve etkisiz’ olarak tanımladı. ABD’nin İran’a azami baskısının başarısız olduğunu belirten sözcü “Amerikalılar bu nedenle şimdi azami yalana geçiş yaptı” dedi. Suudi Arabistan Enerji Bakanı Abdulaziz bin Selman Suudi ise Arabistan haber ajansı SPA’da yer alan açıklamasında, Saudi Aramco’ya ait Abkayk ve Hurais petrol tesislerinde üretimin geçici olarak durdurulduğunu, üretim kaybının stoklardan karşılanacağını ifade etti. Bin Selman, ilk belirlemelere göre, saldırı sonucu meydana gelen patlamaların 5.7 milyon varil ham petrol tedariğinin durmasına yol açtığını kaydetti. Bin Selman ayrıca, söz konusu saldırının, günlük yaklaşık 2 milyar varil fit küp ilişkili petrol gazı (APG) üretiminin de durmasına neden olduğunu ve bunun etan ve diğer doğal gaz türlerinin tedariğinin yaklaşık yüzde 50 oranında düşmesine neden olacağını aktardı. Saldırı nedeniyle iç piyasada yakıt sıkıntısı yaşanmayacağını belirten bin Selman, şirketin meydana gelen hasarı tespit çalışmalarının sürdürdüğünü kaydetti.
10 DOLARLIK ARTIŞ BEKLENİYOR
Petrol fiyatları, Suudi Arabistan’taki fabrikaya saldırı sonucu tedariğin yarıya inmesinin ardından varil başına 10 dolara kadar artış kaydedebilir. Suudi Arabistan Enerji Bakanı Prens Abdulaziz bin Selman, ilk belirlemelere göre, saldırı sonucu meydana gelen patlamaların 5.7 milyon varil (şirketin günlük petrol üretiminin yaklaşık yüzde 50’si) ham petrol tedariğinin durmasına yol açtığını kaydetmişti. CNBC’ye konuşan petrol analistleri ve traderları saldırıların emtia fiyatları üzerindeki etkisinin çift haneli olabileceğini belirtti. Lipow Oil Associates’ın Başkanı Andrew Lipow “Bu önemli bir olay. En kötü ihtimalin gerçekleşmesinden korkuyorum. Piyasanın pazar günü varil başına 5-10 dolar artıda açılmasını bekliyorum. Bu yakıtın galonuna 12-25 cent olarak yansır” dedi.
ONARIM SÜRESİ ETKİLİ OLACAK
Clearview Energy araştırma birimi yöneticisi Kevin Book, söz konusu olayın etkisinin, onarım süresine bağlı olduğunu ve bu sürenin birkaç haftadan aylara kadar zaman alabileceğini söyledi. Book’un notunda baz senaryolarının günlük 1 milyon varil net açık ya da Brent petrolde 60 dolarlık kapanış fiyatına göre en az 6 dolarlık primi işaret ettiği ifade edildi. Notta “Arzın dengelenmesi ve tedariğin üç hafta boyunca sağlanmayacağı varsayıldığında modelimiz varil başına 10 dolarlık artışı işaret ediyor” dendi. WTI petrol vadeli kontratları cuma gününü yüzde 0,4 ekside 54.85 dolardan, Brent petrol vadediler ise yüzde 0,2 düşüşle varili 60.25 dolardan tamamlamıştı.
GÜNDE 7 MİLYON VARİL ÜRETİLİYOR
Saldırıya uğrayan bölgelerden ilki, devlet petrol şirketi Aramco’nun Abkayk’ta bulunan en büyük petrol işleme tesisi oldu. Abkayk’taki tesiste, kükürtlü ham petrol işlenip ham petrole dönüştürülerek, günlük yaklaşık 7 milyon varil ham petrol üretiliyor. İkinci saldırı ise, ülkenin ikinci büyük petrol sahası olan Hurais’e düzenlendi. Sahadan günde 1.5 milyon varil petrol çıkarılıyor. Sahada 20 milyar varillik rezerv olduğu tahmin ediliyor. İki tesisin toplam günlük üretimi yaklaşık olarak 8.5 milyon varile denk gelirken, açıklamalara göre 5.7 milyon varillik bir azalma yaşandı. Geçtiğimiz günlerde Petrol İhraç Eden Ülkeler Örgütü’nün (OPEC) günlük ham petrol üretimi ise ağustos ayında günlük 29 milyon 740 bin varil olarak açıklanmıştı.
KÜRESEL ARZIN YÜZDE 8’İ TEHLİKEDE
Suudi Arabistan dünya ham petrolünün yüzde 10’unu üretiyor. Abkayk, Suudi Arabistan’ın en büyük petrol işleme tesisi ve küresel arzın yüzde 7’sini karşılama potansiyeline sahip. Hurais petrol sahası ise dünyanın petrol ihtiyacının yaklaşık yüzde 1’ini karşılıyor. Bu nedenle küçük de olsa herhangi bir müdahale, şirketin üretimini etkileme riski taşıyor. Ayrıca Aramco, sadece dünyanın en büyük petrol üreticisi değil, aynı zamanda en çok kâr elde eden şirketlerinden biri.
