Dünyanın gözü önünde Kırım’ı işgal eden Rusya’nın eşkıyalığına 5 yıl sonra diplomatik onay geldi. Avrupa Konseyi, ‘Ödeme yapmam’ deyince Moskova’nın ilhak sonrası askıya aldığı oy hakkını yeniden verdi. Uluslararası hukuka en büyük yarayı aldıran utanç oylaması ‘güçlü olan istediğini yapar’ anlayışına zemin kazandırdı.
Rusya, 2014 yılında iç çatışmaları bahane ederek Ukrayna’ya ait Kırım’ı işgal etti. Bu işgale zamanında ve yeterli tepki veremeyen dünyanın çaresiz bakışları altında 14 Mart’ta önce göstermelik bir referandum düzenleyen Rusya seçim sonuçlarına dayanarak 21 Mart 2017’de de Kırım’ı ilhak ederek topraklarına kattığını duyurdu.
AB bazı siyasi ve ekonomik yaptırımlar için adım atarken Avrupa’nın yönetim organı Avrupa Konseyi Parlamenterler Meclisi de 2015 yılnda yaptığ bir oyalamayla Kırım işgali sona erene kadar Rusya’nın oy kullanma, yönetimde temsilci bulundurma hakkını elinden aldı.
Avrupa Konseyi Parlamenter Meclisi (AKPM), 2014 yılında Kırım’ı ilhak etmesinin ardından, Konsey’de oy kullanma hakkını dondurduğu Rusya’ya bu hakkı iade etti. AKPM’nin ilgili oturumunda 62 ret oyuna karşı 118 oyla alınan kararda, üye ülkelerin kurullarda yer alma, görüş bildirme ve oylamaya katılma haklarının iptal edilemeyeceği ve dondurulamayacağı ifade ediliyor.
İç yönetmelikte yapılan bu değişiklikle oy kullanma hakkını yeniden elde eden Rusya, bu hakkının dondurulduğu son beş yılda Konsey’e temsilci göndermemiş ve 2017’den itibaren Konsey bütçesine katkı payını ödememişti. Rusya, oy hakkının kesilmesi nedeniyle Avrupa Konseyi’ni boykot etmiş, 2017 yılında ise üyelik dolayısıyla yıllık ödemesi gereken 46 milyon euro tutarında aidatı kesmişti. Moskova’nın AKPM’ye 75 milyon euro borcu bulunuyor. Ağır yaptırımlara maruz kalmak istemeyen Rus hükümeti 70 yıldır var olan Avrupa Konseyi’nden ayrılma tehdidinde bulunuyordu.
Avrupa Birliği kurumlarından tamamen bağımsız işleyen ve 47 üyesi bulunan AKPM ülkelere demokrasi ve insan hakları konusunda önerilerde bulunuyor ancak bu tavsiyeler bağlayıcı değil. Bu karara en çok sevinen ise Moskova ve işgal altındaki Kırım’ın Rusya yanlısı yönetimi oldu. Kırım Parlamentosu Başkanı Konstantinov, Avrupa’nın Kırım’ın Rus statüsünü bir gerçeklik olarak kabul etmeye başladığını savundu. Rus heyetinin yetkilerinin tamamının teyit edildiği kararı onaylayan AKPM, belgede bir düzeltme yaparak Rusya’yı tam kapsamlı olarak ve faaliyet yürüttüğü tüm tesislere doğrudan erişim sağlayarak insan hakları gözetleme kuruluşlarıyla işbirliği yapmaya çağırdı. AKPM Rus heyeti başkanı Pyotr Tolstoy, Rusya’ya bağlanan Kırım Cumhuriyeti vekillerinin de AKPM oturumlarında Rusya’yı temsilen yer alacağını söyledi.
Tolstoy “Kırım’ı Rus toprağı kabul etmemek, Almanya’nın birleştiğini kabul etmemekle eşdeğer. Yani bu, bizim Doğu Almanyalı Almanya parlamentosu vekillerini tanımamız gibi bir şey” ifadelerini kullandı.
Kırım Parlamentosu Başkanı Vladimir Konstantinov da, Avrupa’nın Kırım’ın Rus statüsünü bir gerçeklik olarak kabul etmeye başladığının altını çizdi.
TÜRKİYE HEYETİ BİR EKSİKLE TAM DESTEK VERDİ
AKPM’deki utanç verici karara aralarında Türkiye’nin olduğu bazı ülkeler tam destek verdi: Avrupa Konseyinin sitesinde yayınlanan oylama sonuçlarına göre kararı heyet olarak destekleyen ülkeler şu şekilde; Azerbaycan, Fransa, İspanya, İtalya, Norveç, Avusturya, Slovakya, Portekiz, Sırbistan ve Türkiye. Türk heyetinde yer alan İYİ Parti Mersin milletvekili Zeki Hakan Sıdalı ise oylamaya katılmadı. Oylamada dikkat çeken bir diğer ayrıntı ise; İsviçre, Almanya, Moldova, Çekya, Ermenistan ve Hollanda heyetlerinde yer alan üyelerden bir kısmının, Rusya’nın AKPM’ye geri dönmesine destek vermesi oldu. Avrupa Konseyindeki oylamaya katılan Türk delegasyonunda; AK Parti Ankara Milletvekili, Ukrayna-Türkiye Dostluk Grubu Başkanı Yıldırım Tuğrul Türkeş, AK Parti Konya Milletvekili Ziya Altunyaldız, AK Parti Eskişehir Milletvekili Emine Nur Günay, AK Parti Gaziantep Milletvekili Ali Şahin, AK Parti İstanbul Milletvekili Mustafa Yeneroğlu, CHP İstanbul Milletvekili Akademisyen Yunus Emre, CHP İzmir Milletvekili Selin Sayek Böke, HDP Milletvekilleri Hişyar Özsoy ve Feleknas Uca ve MHP İstanbul Milletvekili Arzu Erdem yer aldı.
UKRAYNA HEYETİ SALONU TERK ETTİ
AKPM’den Rusya’ya açılan kapı AB’de karşılık bulmadı. AB, Rusya’ya uyguladığı ekonomik yaptırımların süresini 6 ay daha uzattı. Kırım’ın işgali gerekçeli yaptırımlar silah, petrol ve gaz teknolojileri, finansal kısıtlamaları içeriyor. AB Konseyi, Rusya’nın Ukrayna’yı istikrarsızlaştırması nedeniyle AB’nin uygulamakta olduğu ekonomik yaptırımların 31 Ocak 2020’ye kadar uzatılması kararı alındığını bildirdi. Uzatılan ekonomik yaptırımlar uyarınca AB üyesi 28 ülke, Rusya’ya silah satışı yapmıyor. Yaptırımlarla Rusya’nın, petrol ve gaz sektörlerinde kullanılan bazı teknolojileri AB ülkelerinden alması kısıtlanıyor. Ayrıca, Rus kamu bankaları, Avrupa’da finans sektöründen dışlanıyor. Özellikle ticaret ve yatırımlara yönelik kısıtlamaları içeren yaptırımlar her 6 ayda bir uzatılıyor.
