Belediye genel bütçe vergi gelirlerinden yapılacak kesinti oranı bir kez daha değişti. 15 Temmuz'da Cumhurbaşkanı kararı ile 2021 yılı Ağustos, Eylül ve Ekim ayları için belediye bütçelerinden yapılacak kesinti sıfıra düşürüldü. Yerel yönetimlerin gelirlerinden yapılacak kesinti oranı 11 yılda 18 defa değişti, 10 kez sıfırlandı. Bu kararların çoğunun seçim dönemlerine yakın zamanda alınmış olması da dikkat çekti.
İktidarın belediye genel bütçe vergi gelirleri için aldığı kesinti ve sıfırlama kararları bir kez daha değişti. 15 Temmuz’da Cumhurbaşkanı kararı ile 2021 yılı Ağustos, Eylül ve Ekim ayları için belediye bütçelerinden yapılacak kesinti sıfıra düşürüldü.
Son kararla büyükşehir belediyeleri, il özel idareleri, belediyeler ve bağlı kuruluşların bütçelerinden üç ay boyunca olmayacak. İktidar, bu son kararla; yerel yönetimlerin gelirlerinden yapılacak kesinti oranını 2010 yılından bu yana 18 kez değiştirmiş, 10 defa da sıfırlamış oldu. Parlamenter sistemde kesinti oranını Bakanlar Kurulu belirliyordu. İlk kesinti Bakanlar Kurulu, ilk kararı, 14 Mayıs 2010 tarihinde aldı.
CUMHURBAŞKANI'NA YETKİ VERİLDİ
Belediyelere aktarılacak payın yüzde 40’ının, borçları karşılığında kesilmesine karar verildi. 2012 Haziran’ına kadar uygulanan yüzde 40’lık kesinti alınan ikinci kararla, kesinti oranı 2012 yılının Temmuz, Ağustos ve Eylül ayları için sıfırlandı. Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’nde 2 Temmuz 2018’de alınan bir kararla yerel yönetimlerin genel bütçe vergi gelirlerinin kesinti oranını belirleme kararı Bakanlar Kurulu’ndan alınıp Cumhurbaşkanı’na verildi.
Alınan kesinti ve sıfırlama kararlarının çoğunun seçim öncesi zamanlara denk gelmesi dikkat çekti. 30 Mart 2014’te, Türkiye’de yerel seçim sandıkları kuruldu. Bakanlar Kurulu’nda alınan dördüncü kararla 2014’ün mayıs, haziran, temmuz ve ağustos ayları için bütçeden belediyelere aktarılan paydan borçları karşılığında kesinti yapılmamasına karar verildi.
2015 seçim takvimine de üç ayrı karar uygulayan iktidar 22 Aralık 2014’te alınan beşinci kararla belediyelerden yapılacak kesinti, 2015 yılının ilk dört ayı için sıfırlandı. 5 Mayıs 2015’te alınan altıncı Bakanlar Kurulu kararı ile ‘yüzde sıfır kesinti’ uygulaması 2015 yılı sonuna kadar uzatıldı. Söz konusu iki kararın, 7 Haziran 2015 milletvekili genel seçimleri öncesinde alınması dikkat çekti.
KADİR TOPBAŞ DA TEPKİ GÖSTERMİŞTİ
16 Nisan 2017 referandumu öncesi dokuzuncu karar ile belediyelerden yapılacak kesintiyi sıfırlayan hükümet seçim sonrası bu oranı yüzde 50 olarak yükseltti. 2017’de Belediyelerden yapılacak olan yüzde 50 kesinti ile ilgili sekizinci karar İstanbul Eski Belediye Başkanı Kadir Topbaş’ın da tepkisini çekmişti.
Maliye Bakanlığı, Hazine Müsteşarlığı ve Başbakanlığa mektup yazan Topbaş "Belediyelerimizin büyük kısmının geçmiş dönemlere ait borçları bulunduğu dikkate alındığında, 2017 yılında genel bütçeden gelen payların yüzde 50’si belediyelerin kamuya olan borçlarına kesilecek ve belediyelerimizin hizmet görme kapasitelerini olumsuz etkileyecektir" ifadelerini kullanmıştı.
MERKEZ KAYNAK VERMEYİNCE YEREL EMLAK VERGİSİNE YÜKLENDİ
Hükümetin yüksek kesinti kararlarına karşı belediyeler kaynak yaratmak için emlak vergisini arttırmakta çare buldu. 2017’de de Emlak Vergisi’ndeki yüksek tutarlı artışlar yargıya taşınmıştı. Emlak Vergisi Kanunu’na geçici madde eklenerek artışlar yüzde 50 sınırlanmıştı. Ancak takdir komisyonlarının bu maddeyi dikkate almadı.
Takdir komisyonlarının metrekare birim fiyatına yaptığı yüzde 10-15 katlık artış vergiye yüzde 4 veya 5 kat artış olarak yansıyacak. Mahalleden mahalleye değişen emlak vergisindeki zam oranlarına değinen CHP İBB ve Beykoz Belediye Meclis Üyesi Cemal Sataloğlu "Gelir düzeyi yüksek olan mahallelerde çok yüksek, diğerlerinden düşük yapalım anlayışı adil değil. Belli bir sistematiği olmalı" dedi.
