Isınan ekonomi, vatandaşın harcamada frene basmasına yol açtı. ‘Çekinmeyin, harcayın’ düzenlemesi yapan BDDK ise asgari ödeme oranını yüzde 40’tan 30’a çekti. Ancak borcu borçla döndürmeye kapı aralayan düzenleme, 2.5 milyon kredi borçlusunun artmasına yol açabilir.
Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK), kredi kartı taksit sınırlandırmasında düzenlemeye giderek, taksit sayısını mobilya alımlarında on iki aydan on sekiz aya, elektronik eşya alımlarında üç aydan altı aya çıkardı. Bu düzenlemenin ardından kredi kartı sözleşme şartları doğrultusunda değişikliğe gidildi. Düzenleme ile daha önce limiti 15 bin lira üzerinde bulunan kredi kartlarının yüzde 35 ve 40 olan asgari ödeme oranları yüzde 30’a düşürüldü. Buna göre, ödenmesi gereken asgari tutar, dönem borcunun yüzde 30’undan ve yeni tahsis edilen kredi kartlarında kullanım başlangıcı tarihinden itibaren bir yıllık sürenin dolmasına kadar dönem borcunun yüzde 40’ından aşağı olamayacak.
Öte yandan banka, bu miktardan az olmamak üzere asgari ödeme tutarını belirleyebilecek. Değişiklik yapılmadan önce, ilgili madde yönetmelikte şu şekilde yer alıyordu: “Ödenmesi gereken asgari tutar, kredi kartı limiti 15 bin liraya kadar olan kredi kartları hakkında dönem borcunun yüzde 30’undan, kredi kartı limiti 15 bin liradan 20 bin liraya kadar olan kredi kartları hakkında dönem borcunun yüzde 35’inden, kredi kartı limiti 20 bin lira ve üzerinde olan kredi kartları hakkında dönem borcunun yüzde 40’ından ve yeni tahsis edilen kredi kartlarında kullanım başlangıcı tarihinden itibaren bir yıllık sürenin dolmasına kadar dönem borcunun yüzde 40’ından aşağı olamayacak ve banka bu miktardan az olmamak üzere asgari ödeme tutarını belirleyebilecek.” Öte yandan BDDK verilerine baktığımızda kredi kartı borcundan dolayı yasal takibe alınmış kişi sayısının arttığı görülüyor. Bireysel kredi kartı borcundan dolayı yasal takibe düşen kişi sayısı 2019 Ocak-Mart döneminde yüzde 14 yükselerek 253 bin kişiye ulaştı. Sadece mart ayında kredi kartı borcunu ödememiş kişi sayısı 90 bin 241 kişi. Geçen yılın aynı döneminde bu rakam 76 bin 765 kişiydi. Hâlâ kredi kartı borcunu ödemeyen kişilerin toplam sayısı ise 2 milyon 427 bin 833 kişi olarak kayıtlara geçti. Bankalarca kullandırılan kredi kartı kredileri ise Mart 2019’da 112 milyar 592 milyon lira.
TAKSİT SAYISI DA UZATILDI
Mobilya sektöründe 12 ay olan taksit imkanı ise 18 aya çıkarıldı. Video, kamera, ses sistemleri, fiyatı 3 bin 500 liranın üzerinde olan televizyon gibi ürünlerde taksit sayısı 3 aydan 6 aya yükseltildi. Daha önce 3 bin 500 liraya kadar olan televizyon alımlarında 9 ay olan taksit imkanı ise 12 ay olarak düzenlendi. Yurt içi hava yolları ve konaklama harcamalarında taksit sayısı 9 aydan 12 aya çıkarılırken, hava yolları, seyahat acenteleri ve konaklamayla ilgili yurt dışına ilişkin harcamalarda taksit sayısı 6 ayda sabit bırakıldı. Buzdolabı, çamaşır makinesi, bulaşık makinesi, elektrikli ev aletleri gibi ürünlerde taksit imkanı 12 aydan 18 aya yükseltildi. Kurumsal kredi kartlarında da genel taksit sayısı 18 ay olarak belirlendi.
BİREYSEL BORÇ 350 MİLYAR LİRAYA YAKIN
Bireysel kredi borcundan dolayı yasal takibe intikal etmiş kişi sayısı ise aynı dönemde yüzde 44 oranında artarak 317 bin kişi oldu. Bireysel kredi borcunu ödememiş olan toplam kişi sayısı 2 milyon 305 bin 862 kişi olarak gerçekleşti. Konut ve otomobil hariç bireysel kredi kullanımı 227 milyar 432 milyon lira olarak gerçekleşti. Yığılan kredi kartı borçlarıyla birlikte yüksek faiz ödememek için birçok tüketici bireysel krediye döndürüldü. Bireysel kredideki artış bu yüzden gerçekleşti. Kredi kartı ve bireysel kredi borçları toplandığında ise yaklaşık rakam 350 milyar lira oluyor. Bu kredilere ek olarak tüketicinin 192.5 milyar konut ve 6.4 milyar TL’de taşıt kredisi bulunuyor.
‘İÇ TALEBİN CANLANMASINA KATKI SAĞLAYACAK’
BDDK Başkanı Mehmet Ali Akben, kredi kartlarına yönelik taksitlendirme süresi ve asgari ödeme oranlarında yapılan düzenlemelerin bireysel tüketicilerin elinin rahatlatılmasının yanı sıra iç talebin canlanmasına katkı sağlayacağını söyledi. Bazı ürünlerdeki fiyat artışlarının alım gücünde zorluk oluşturduğunu vurgulayan Akben, taksit sayısının artırılmasıyla tüketicilerin daha az taksit tutarı ile ürün alabilmesinin kolaylaşacağını ifade etti. Akben, düzenleme yapılırken ithal girdi malların değil de yerli ürünlerin teşvik edilmesinin ön planda tutulduğunu dile getirdi. Mobilya, beyaz eşya sektörlerinde taksit sayısının artırılmasının hem tüketici hem de üretici açısından pozitif etkilerinin olacağını belirten Akben, iç turizme katkı sağlamak üzere de hava yolları ve konaklamayla ilgili yurt içine ilişkin harcamalar taksit sayısının artırıldığını bildirdi. Akben, halihazırda mevcut kredi kartı borçlarında ödeme zorluğu çeken vatandaşların da kredi kartı asgari ödeme oranlarını aşağı çekerek, ödeme kolaylığı sağladıklarını sözlerine ekledi.
SADECE KREDİ KARTI ALACAĞI 107 MİLYAR LİRA
BDDK tarafından yayımlanan haftalık bültene göre, sektörün kredi hacmi 7 Haziran ile biten haftada 14 milyar 440 milyon lira azalış gösterdi. Söz konusu dönemde toplam kredi hacmi 2 trilyon 548 milyar 626 milyon liradan 2 trilyon 534 milyar 186 milyon liraya geriledi. Bankacılık sektöründeki toplam mevduat (bankalararası dahil), geçen hafta 2 milyar 670 milyon lira arttı. Söz konusu haftada yüzde 0,1 artan bankacılık sektörü toplam mevduatı, 2 trilyon 271 milyar 650 milyon lira oldu. Verilere göre, tüketici kredileri tutarı, 7 Haziran ile biten haftada 779 milyon lira azalarak 402 milyar liraya düştü. Söz konusu kredilerin 182 milyar 230 milyon lirası konut, 6 milyar 138 milyon lirası taşıt ve 213 milyar 632 milyon lirası ihtiyaç kredilerinden oluştu. Bankaların bireysel kredi kartı alacakları ise yüzde 2,7 artarak 107 milyar 42 milyon liraya yükseldi. Bireysel kredi kartı alacaklarının 44 milyar 793 milyon lirası taksitli, 62 milyar 249 milyon lira taksitsiz oldu.
