Tarlada artan maliyetler ve kuraklık verimi düşürürken, Hükümet hemen ithalat silahına sarıldı. Burada da yüksek kura çarpılan fiyatlar artık ithalatı da pahalı hale getirdi. Fiyatları terbiye etmek isteyen Tarım Bakanlığı, erken uyarı sistemini devreye alacaklarını belirterek şimdi de ihracatı kısıtlamayı düşünüyor.
EKONOMİ SERVİSİ
Gıda fiyatlarındaki artış hız kesmiyor. Özellikle tarladan 1 liraya çıkan ürün bile sofraya ulaşana kadar onlarca el değiştirince etiket katlanıyor.
Öte yandan da kurak geçen yılla birlikte verim düştü. Bazı üreticiler de zarar etmemek için tarlasını bile toplamadan sürdü. Tablo böyle olunca çiftçi tarladan küstü. Böylece hem maliyetler hem de etiketler arttı. Hükümet artan fiyatları terbiye etmek için sürekli ithalat şarjörünü boşaltırken, ilk kez ‘ihracat kısıtlaması’ gündeme geldi. Çünkü artan kur ile birlikte artık ithalatta daha maliyetli hale gelirken, ihracat tarafında da daha önce 1 lira 5.5 liralık domates alan yabancı şimdi aynı paraya neredeyse 10 liralık domates alıyor.
Tarım ve Orman Bakanı Bekir Pakdemirli, gıda fiyatlarındaki artışa ilişkin, bu hafta Gıda Komitesi toplantısı yapacaklarını belirtti. Gıda fiyatlarındaki artış ve Merkez Bankası’nın bu konudaki erken uyarı sistemine ilişkin Pakdemirli “Merkez Bankası çalışıyor. Eylül sonuna kadar bitirecekler. Bu hafta Gıda Komitesi toplantısı yapacağız. Biz de izleyeceğiz çalışmaları. Erken uyarı sisteminde gelinen aşama, Gıda Komitesinde değerlendirilecek” dedi.
Pakdemirli, Gıda Komitesi’nde konuşulacak çok sayıda konu olduğunu belirterek, alınan kararların önemli bir kısmının kamuoyuyla paylaşılacağını vurguladı. Merkez Bankası’nın üzerinde çalıştığı ve gıda fiyatlarındaki artışı engellemesi öngörülen erken uyarı sistemi hakkında bilgi veren Pakdemirli “Dört başı mamur bir şekilde erken uyarı sistemi yapılırsa birçok şeyi engeller. Gidişata göre, her şeyi dengeler. Üretim, ihracat ve ithalat kısmıyla alakalı hızlı tedbir almaya gerek var.
Erken uyarı sistemi bir karar destek sistemi; konu doğduktan sonra da doğmadan önce de. Mesela diyecek ki, ‘Domateste ihracat arttı fiyatlar yükseliyor.’ Ya da ‘Türkiye’de salatalık tüketimi arttı.’ Mevsimsel olarak bazı etkiler oluyor. Nasıl karşılayacağına dair bir strateji olacak. Epey bir çalışma yaptılar. Her yerden, bizden, ticaretten, hallerden, perakendeden de elektronik bilgi topladılar. Un, yumurta, yağ, maya var, ekmek yapılacak vaziyete geldi. Bunlar bir ekmek vaziyetine dönüşecek. Çok büyük bir bilgi bankasına ulaştılar. Bunları çarşamba günü dinleyeceğiz, Merkez Bankası Başkanı da katılacak” ifadelerini kullandı.
UÇAK KRİZİ FİYATLARI YÜZDE 50 DÜŞÜRDÜ
Rusya ile başlayan uçak krizinden sonra ürünler daha çok iç piyasaya sürülünce, fiyatlar düşmeye başladı. Arz fazlasıyla ihracata hazırlanan meyve-sebzeler Rusya’dan geri dönünce dışarıya gidemeyen mal içerde eritilmeye başlandı. O dönemde açıklama yapan Tüm Bostan Sebze Meyve Komisyoncu ve Tüccarlar Federasyonu (TÜMESKOM) Başkanı Burhan Er, 2015’te şu değerlendirmeyi yapmıştı: “Dışarıya gönderemediğin mal iç piyasaya düşerse, fiyatlarda otomatikman düşme olur. Daha 2-3 gün olmasına rağmen şu anda fiyatlarda yüzde 20-30 civarında gerileme oldu. Mesela 3 lira olan mandalina, şimdi ortalama 2 liradan satılıyor. Domates fiyatlarında 3-4 gün öncesine göre yüzde 30 gerileme var. Bu süreç devam ederse, fiyatlarda yüzde 50’lere varan bir düşüş olmasını bekliyoruz. Rusya’ya ağırlıklı olarak domates, biber, kabak, salatalık, mandalina, portakal, greyfurt ve limon satıyorduk. Karamsar olmamak lazım. Sıkıntılar oluyorsa da bunun bir an önce giderileceğini düşünüyorum.”
