Akdeniz’deki doğalgaz rezervleri Kıbrıs’ta çözümü zorunlu hale getirdi. İsrail, Mısır ve Güney Kıbrıs’ın buldukları gazı piyasaya sunabilmeleri için Kıbrıs’tan Türkiye’ye boru hattı çekilmesi gerekiyor. Bu nedenle Türkiye masada hiç olmadığı kadar güçlü konumda.
ÖZEL HABER: GÜVEN ADALI
40 yıldır çözülemeyen bir sorun düşünün. Bir türlü hemfikir olunamayan bir sorun… Bugün ise tek bir ağızdan “Hadi gelin çözelim” deniyor. O sorunun adı Kıbrıs… Peki, düne kadar kimsenin yanaşmadığı bu sorunda ne oldu da herkes çözüm sevdalısı oldu. Napolyon Bonopart’ın da dediği gibi para, para, para...
LÜBNAN DA EKLENDİ
Doğu Akdeniz’de ardı ardına doğalgaz yatakları keşfedildi. İsrail, Mısır ve Kıbrıs’a ait münhasır bölgelerde yapılan araştırmalar, hâlâ keşfedilmeyi bekleyen zengin doğalgaz yatakları olduğunun sinyallerini de veriyor. 2009’da Tamar ve 2011’de Leviathan’ın keşfi ile dünyanın sayılı doğalgaz kaynaklarına sahip olduğu ortaya çıkan İsrail’i, Afrodit ile Güney Kıbrıs, Zohr ile Mısır takip etti. Bu 3 ülkenin keşifleri diğer ülkelerin de gözündeki perdeleri kaldırdı. Lübnan da bu bölgede doğalgaz arama faaliyetlerine başlayacağını açıkladı. Lübnan’ın önde gelen isimleri yaptıkları açıklamada doğalgazı bulacağından o kadar emin ki nereye ve nasıl satacağının planlarını bile yapıyor. Lübnan Petrol İdaresi Yönetim Kurulu Başkanı Vissam Zahabi, “Ürdün’ün gaz ihtiyacı var. Ürdün’e doğalgaz gönderebiliriz. Boru hatlarıyla denizden doğalgazı Türkiye’ye ve oradan Avrupa’ya da gönderebiliriz. Ülke ekonomimiz projelere müsaade ettiği ölçüde bunu değerlendirebiliriz. Seçeneklerimizi açık tutuyoruz” açıklamalarını yaptı. Doğu Akdeniz’de doğalgaz bulan veya bulma ümidi ile arama faaliyetlerine başlayan bu ülkelerin ortak bir diğer noktası ise önce iç talebi karşılamak ardından da bu zenginliği ihracatta kullanmak, doğalgaz piyasasında söz sahibi olmak.
BU DEFA ÇOK GÜÇLÜYÜZ
İsrail, Güney Kıbrıs Rum Yönetimi, Mısır ve Lübnan doğalgaz ihraç etmek isteyebilir ama dünyanın en büyük doğalgaz yataklarını keşfetmiş bile olsalar Kıbrıs sorunu çözülmek zorunda. Bunun 3 temel nedeni var. 1’incisi çıkarılan gazı Türkiye’siz Avrupa’ya ulaştırabilmek için denizin altından boru hatları ile en yakın ülke olan Yunanistan’a bağlanmak gerekiyor. Fakat Akdeniz tabanının engebeli ve derin olmasının yanı sıra mesafenin de uzun olması bu planın masaya bile yatırılmasını engelliyor. 2’nci tercih ise karadan boru hattı ile nakil etmek fakat burada da maliyet çok yükseliyor. Doğalgaz fiyatlarının düşüşe geçmesi ise bu ülkelerin Türkiye’ye bel bağlamasının 3. büyük sebebi. Bu kaynağın Avrupa’ya ulaştırılabilmesi için en ucuz yolun seçilmesi gerekiyor. Türkiye’nin zaten boru hatları ile Avrupa’ya enerji iletiyor olması en ucuz maliyetli seçenek olmasını sağlıyor. İşte bu nedenler Türkiye’nin hiç olmadığı kadar masada güçlü olmasını sağladı.
BORULAR DÜĞÜMLENDİ
Son yıllarda yapılan sondaj çalışmaları ile tespit edilen ve ispatlanan petrol ve doğalgaz yatakları ile Kıbrıs’ın önemi daha da arttı. Kıbrıs, Suriye, Lübnan ve İsrail arasında kalan Leviathan bölgesinde yaklaşık 3,45 trilyon metreküp doğalgaz ve 1,7 milyar varil petrol bulunduğu tespit edildi. Halen çözümün sağlanamamış olması enerji hatlarının düğümlenmesine neden oluyor. Dünyanın en büyük enerji hammaddeleri ihracatçılarından birisi olan Rusya ileride kendisine rakip olabilecek bu bölgeden çıkacak enerji kaynakları üzerinde şimdiden söz sahibi olmak ve alandaki diğer aktörlerin kendi çıkarlarına ters olabilecek planlarını engellemek istiyor.
TÜRKİYE ENERJİ ÜSSÜ OLMAK ÜZERE
Doğu Akdeniz’de doğalgaz bulan ülkelerin yanı sıra Türkiye üzerinden Avrupa’ya gaz ihraç etmek isteyen başka ülkeler de var. Bu ülkelerin başında Rusya geliyor. 49,5 trilyon metreküp (m3) ile dünyanın en büyük doğalgaz rezervine sahip ülkesi olan Rusya, Türk Akımı projesi ile Türkiye’ye ve Avrupa’ya gaz iletmek istiyor. Proje 2 hatlı olarak yapılacak. Bir diğer ülke İran, 33,5 trilyon m3 doğalgaz ile dünyanın en büyük ikinci rezervlerine sahip ülke durumunda. İran’ın günlük doğalgaz üretimi yaklaşık 400 milyon metreküp. İç tüketimi yüksek olan İran’ın, doğalgaz ihracatı dünyadaki toplam dünyadaki ticaretin yüzde 1’ini aşmıyor ve ülke bu zenginliğini Türkiye’den Avrupa’ya ulaştırmak istiyor. Türkiye’nin gaz ihraç ettiği ülkeler arasındaki Azerbaycan, halen yapımı süren TANAP projesi ile 2018 yılında Avrupa’ya gaz satmayı planlıyor. 850 kilometrelik boru hattı ile yılda 16 milyar m3 gaz taşınacak. Bu kapasitenin 6 milyarını Türkiye alırken, kalan 10 milyar m3 Avrupa’ya gidecek.
