Virüs etkisiyle hem ticaret hem de sanayi olumsuz etkilenmeye başladı. Mart ayında Türkiye’de etkisini gösteren virüsün ekonomideki ilk verileri de geldi. Hizmet ve perakende sektörü endekslerinde mart ayında gerileme kaydedildi. Fabrikaların kapasite kullanım oranı azalırken, Reel Kesim Güven endeksinde de düşüşler görüldü. Üretim hız kesti fakat iç pazarda siparişler vites büyüttü.
ALİ YILDIRIM/İSTANBUL
ürkiye’de etkisini göstermeye başlayan koronavirüsü endeksleri etkilemeye başladı. Mart ayı verilerine şu an tam olarak yansımasa da eksi değerler yükseldi. Sektörel güven endekslerinde inşaatta artış yaşanırken, çoğunlukla yükseliş kaydeden hizmet ve perakende de azalışlar kaydedildi. Patronların aktardığı Reel Kesim Güven Endeksi (RKGE), martta bir önceki aya göre gerileme eğilimine girdi. İmalat sanayisi genelinde kapasite kullanım oranı (KKO), martta bir önceki aya göre aşağı yönlü ivme gösterdi.
Reel Kesim Güven endeksi, martta bir önceki aya göre 7,2 puan gerileyerek 106,9 seviyesinden 99,7’ye düştü. Endeksi oluşturan anket sorularına ait yayılma endeksleri incelendiğinde, mevcut mamul mal stokuna ilişkin değerlendirmeler endeksi artış yönünde. Gelecek 3 aydaki ihracat sipariş miktarı, genel gidişat, gelecek 3 aydaki üretim hacmi, sabit sermaye yatırım harcaması, gelecek 3 aydaki toplam istihdam miktarı, mevcut toplam sipariş miktarı ve son 3 aydaki toplam sipariş miktarına ilişkin değerlendirmeler azalış yönünde etkiledi. Mevsimsellikten arındırılmış reel kesim güven endeksi (RKGE-MA) bir önceki aya göre 8,1 puan azalarak 98,6 seviyesinde gerçekleşti.
Ortalama birim maliyetlerde, son 3 ayda artış olduğunu bildirenler lehine olan seyir zayıflarken, gelecek 3 ayda artış olacağını bekleyenler lehine olan seyir ise güçlendi. Gelecek 3 aydaki satış fiyatı artış beklentileri zayıfladı. Gelecek 12 aylık dönem sonu itibarıyla yıllık ÜFE beklentisi, bir önceki aya göre 0,1 puan artarak yüzde 13,2 seviyesinde gerçekleşti. İçinde bulunduğu sanayi dalındaki genel gidişat konusunda, bir önceki aya kıyasla daha iyimser olduğunu belirtenlerin oranı yüzde 8,8’e, aynı kaldığını belirtenlerin oranı ise yüzde 70,3’e gerilerken, daha kötümser olduğunu belirtenlerin oranı yüzde 20,9’a yükseldi.
ÜRETİM YAVAŞLADI, İÇ PAZARDA SİPARİŞ ARTTI
Son 3 aya yönelik değerlendirmelerde, üretim hacminde ve ihracat sipariş miktarında bir önceki ayda artış bildirenler lehine olan seyir, azalış bildirenler lehine döndü. İç piyasa sipariş miktarında ise bir önceki ayda azalış bildirenler lehine olan seyir artış bildirenler lehine döndü. Mevcut toplam siparişlerin mevsim normallerinin altında olduğu yönündeki değerlendirmeler güçlenirken, mevcut mamul mal stoklarının seviyesinin mevsim normallerinin üzerinde olduğu yönündeki değerlendirmeler ise zayıfladı. Gelecek 3 aya yönelik değerlendirmelerde, üretim hacmi, iç piyasa sipariş miktarı ve ihracat sipariş miktarında artış bekleyenler lehine olan seyir zayıfladı. Gelecek 12 aydaki sabit sermaye yatırım harcamasına ilişkin artış yönlü beklentiler azalış bekleyenler lehine dönerken, gelecek 3 aydaki istihdama ilişkin artış yönlü beklentiler ise zayıflayarak devam etti.
HİZMET SEKTÖRÜ 9 AY SONRA İLK KEZ GERİLEDİ
Türkiye İstatistik Kurumu, mart ayına ilişkin sektörel güven endekslerini açıkladı. 9 aydır düşmeyen hizmet sektörü güven endeksi şubat ayında 98,5 iken bu ay yüzde 6 azalarak 92,5’e geriledi. Hizmet sektöründe bir önceki aya göre, son 3 aylık dönemde iş durumu, son 3 aylık dönemde hizmetlere olan talep ve gelecek 3 aylık dönemde hizmetlere olan talep beklentisi endeksleri sırasıyla yüzde 4,8 yüzde 5,6 ve yüzde 7,6 düşerek, 90,6 ve 89,3 ve 97,7 değerlerini aldı. Mevsim etkilerinden arındırılmış perakende ticaret sektörü güven endeksi mart ayında yüzde 1,2 azalarak 101,7’ye düştü. Perakende ticaret sektöründe mevcut mal stok seviyesi endeksi bir önceki aya göre yüzde 0,2 artarak 108 oldu. Son 3 aylık dönemde iş hacmi-satışlar ve gelecek 3 aylık dönemde iş hacmi-satışlar beklentisi endeksleri sırayla yüzde 1,4 ve 2,4 düşerek, 94,4 ve 102,5 değerine geriledi.
DESTEK PAKETİ İNŞAATA YARADI
Mevsim etkilerinden arındırılmış inşaat sektörü güven endeksi de geçen ay 74,5 iken bu ay yüzde 3,7 artarak 77,2’ye ulaştı. İnşaat sektörüne verielen desteğin etkisi görüldü. Bir önceki aya göre alınan kayıtlı siparişlerin mevcut düzeyi ve gelecek 3 aylık dönemde toplam çalışan sayısı beklentisi endeksleri sırasıyla yüzde 1,2 ve yüzde 5,4 arttı. İnşaat sektöründe martta girişimlerin yüzde 37,1’i faaliyetleri kısıtlayan herhangi bir faktörün olmadığını, yüzde 62,9’u ise faaliyetlerini kısıtlayan en az bir temel faktör bulunduğunu belirtti. İnşaat sektöründe faaliyetleri kısıtlayan en önemli temel faktörlerden finansman sorunlar şubatta yüzde 42,1 iken martta yüzde 42, talep yetersizliği şubat ayında yüzde 34,7 iken mart ayında yüzde 31,1 ve hava şartları şubatta yüzde 18,3 iken martta yüzde 11,2 oldu.
