Otomotivde kur ve tartışmalı ÖTV düzenlemesi segmentler arasındaki fiyat aralığının yükselmesine yol açtı. Son iki yılda C sınıfı araçlara talep arttı. 2019’da yüzde 61.9 olan pazar payı geçen yıl yüzde 63’lere ulaştı. Daha üst kademede bulunan D sınıfına ise yüksek fiyatlar nedeniyle talep düştü. Pazar payı yüzde 11’den 9.2’lere kadar geriledi.
ALİ YILDIRIM | KARAR
En son gerçekleşen ÖTV düzenlemesiyle birlikte segmentler arasındaki fiyat makası oldukça açıldı. Son 2 yılda sınıf tercihlerine bakıldığında A, B ve C sınıfı araçların pazar payları artarken, D segmentinde gerileme görüldü. İşin kiralama tarafında da durum çok farklı değil.
TOKKDER Başkanı Ekici “D segmentteki bir otomobilin giriş donanımındaki bir modelini bugün 6 bin TL’ye kiralamak imkansız” dedi.
Türkiye’de yeni bir otomobil sahibi olmak için şartlar her geçen gün daha da ağırlaşırken, birçok tüketici segmentler arasında geçişe başladı. Artan kur ve demode olarak kabul edilen vergi sistemi yeni otomobile olan mesafeyi gün geçtikçe uzatırken, düşen alım gücü ve yüksek faiz işi tuzu biberi oldu. Pazarın dinamiklerine bakıldığında satışlar Şubat 2021’de de oldukça iyi.
Fakat artan fiyatlarla birlikte özellikle üst sınıf modellere ulaşmak oldukça zor. Segmentler arası geçiş de tabloda görüldüğü gibi kendini gösterdi. 2019 yılında otomobil pazarının segment dağılımına bakıldığında, pazarın ağırlığını C, B ve D sınıfı oluşturmuş. 2020 yılında da tablo değişmedi ama segment arası geçişlerle kaybeden üst sınıf oldu.
Tüm Oto Kiralama Kuruluşları Derneği (TOKKDER) Başkanı İnan Ekici
2 yıl arasında pazar payına göre A segmenti araçlara büyüme görülürken, B sınıfında yüzde 23,9 olan pazar payı yüzde 24,1’e ulaştı. C sınıfı modellere de talep oldukça yüksek iken 2019’da yüzde 61,9 olan pazar payının yüzde 63’lere ulaştığı görülüyor. ÖTV sistemiyle birlikte D sınıfı modellerin pazar payında da büyük bir düşüş var.
Orta sınıf bir tüketici daha önce bütçesini biraz zorlamayla D sınıfı modellere oldukça kolay ulaşabiliyordu. Fakat makas artık iyice açıldı. 2019’da pazar payı yüzde 11’ler seviyesinde olduğu görülürken, 2020’de bu oran yüzde 9,2’lere kadar geriledi.
Zengin kesim olan E ve F segmenti modellere ise talep aynı. E segmenti modellerin pazar payı 0,2 puan artarken, F sınıfı hemen hemen aynı kaldı. Yani zengini ne kur ne faiz ne alım gücü ne de ÖTV etkiledi.
Kiralama tarafında da işler hemen hemen bu tabloyla benzerlikler içeriyor. Tüm Oto Kiralama Kuruluşları Derneği (TOKKDER) Başkanı İnan Ekici, artan ÖTV ile birlikte fiyatların da yükseldiğini belirterek, kiralamada da segment kayışlarının olduğunu bildirdi.
D sınıfı modellerin kiralamasında azalma kaydedildiğini söyleyen Ekici, C segmenti modellere talebin yüksek olduğunu anlattı. Ekici “Aylık kira bedeli tavan tutarı 5 bin 500 TL idi, 6 bin TL’ye yeniden değerlendirme oranıyla çıkarıldı bu sene ama maalesef araç fiyatları, faizdeki artışlar yeniden değerlendirme oranının çok üzerinde negatif etki yarattı.
Hala 6 bin TL’ye kadar çok çok avantajlıyız, hala 6 bin TL’nin üzerindeki araçlarda da kiralamanın lehine durum var ama bu tabii ilk uygulandığı dönemde D segmentteki bir otomobilin giriş donanımındaki bir modeli 5 bin 500 TL’ye ve civarında kiralayabilirken bugün D sınıfı bir otomobili maalesef 6 bin TL’ye kiralamak imkansız.
Bunun iki nedeni var; faizler çok yüksek ve ÖTV D sınıfında yüzde 45’lerden yüzde 80’e çıktı. Düzeltme istedik, bu konuyu takip ediyoruz” dedi.
KOMPAKT SINIF TERCİH EDİLİYOR
TOKKDER raporuna göre, 2020 yılında Renault yüzde 24,4 pay ile Türkiye operasyonel araç kiralama sektörünün en çok tercih edilen markası olmayı sürdürdü. Renault’u yüzde 15,2 ile Fiat, yüzde 11,7 ile Ford ve yüzde 11,6 ile Volkswagen markaları takip etti.
Bu dönemde, sektörün araç parkının yüzde 50,8’i kompakt sınıf araçlardan oluşurken, küçük sınıf araçlar yüzde 26,7 ve üst-orta sınıf araçlar 12,9 pay aldı. SUV gövde tipli araçların operasyonel kiralamadaki payı ise yüzde 5,3 olarak gerçekleşti.
Raporda, sektörün araç parkının yüzde 86,4’ünü dizel araçların oluşturması dikkat çeken bir diğer önemli veri olurken, otomatik vitesli araçların payı ise geçen yıl yüzde 65’lere kadar yükseldi.
ASIL SORUN ÖTV ARTIŞI
Kur tarafıyla da ilgili yorumlarda bulunan TOKKDER Başkanı İnan Ekici “Sektör olarak beklentimiz kur aşağı yönlü hareket ederse, fiyatın da aşağıya gelmesi yönünde. Fakat ana unsur ÖTV artışı.
ÖTV yalnız artmıyor. ÖTV, KDV nedeniyle bir artış daha yaratıyor. Dolayısıyla yüzde 50 ÖTV, 80’e çıktı, daha sonra 150’ye, 200’ye çıktı. Bunlar çok büyük artış yüzdeleri…
Bence asıl sorun; ÖTV’deki artış yüzdesi. Buna rağmen, bireysel araç sahipliği konusundaki eğilimin artmasına rağmen Türkiye’de, Avrupa’nın aksine çok dinamik bir pazar var. Avrupa pazarı yüzde 27 civarında daraldı” diye konuştu.
2021 GEÇİŞ YILI OLACAK
Operasyonel araç kiralama sektörü 2020 yılında Türkiye’de satılan yeni otomobillerin yüzde 9,4’ü olan 57 bin 500 adet aracı filosuna kattı. Aynı dönemde, sektörün aktif büyüklüğü 39.6 milyar TL oldu. Geçtiğimiz sene, 2019 yılına göre yüzde 5,6 oranında daralan sektörün filosunda bulunan araç sayısı ise 263 bin adet olarak gerçekleşti.
İnan Ekici, “Trafik cezalarıyla ilgili düzenlemenin hemen ardından DHMİ’nin aldığı kira bedelleri kararı, araç kiralama sektörü olarak 2021 yılına oldukça moralli başlamamızı sağladı. 2021 yılının nasıl geçeceğini ise açıkçası pandeminin seyri belirleyecek. Bu kapsamda, 2021 kayıpları telafi ve yeniden büyümeye geçiş yılı olacak” değerlendirmesinde bulundu.
