DENİZHAN ERKOÇ / İSTANBUL
Türk ekonomisinin lokomotifi inşaat sektörü için artık sirenler ciddi anlamda çalmaya başladı. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre; konut stokları son 6 yılda 1 milyondan fazla arttı. Ocak 2013’ten Aralık 2018’e kadar geçen sürede 4 milyon 685 bin yeni eve yapı kullanma izin belgesi (iskan) belgesi verilirken, satışı yapılan birinci el konut sayısı 3 milyon 612 binde kaldı. Geçtiğimiz gün açıklanan yeni verilere göre ise Ocak 2019 sonu itibariyle İstanbul’da toplam 371 bin 411, tüm Türkiye’de ise 833 bin 569 henüz alıcı bulamadı. İnşaat sektörünün kalbi İstanbul’da en fazla konut stokunun bulunduğu ilçe Esenyurt olarak kayıtlara geçti. Sürekli satış haberleri ile gündeme gelen Esenyurt’ta stok oranı yüzde 7.78 gibi ciddi bir rakama ulaştı. Listede Esenyurt’u yüzde 6.55 ile Beylikdüzü ve yüzde 6.28’le Başakşehir takip ediyor. Stok sirenlerinin çaldığı diğer ilçeler ise sırasıyla Sancaktepe (yüzde 6.11), Tuzla (yüzde 5.70), Çekmeköy (yüzde 5.11), Eyüpsultan (yüzde 3.55), Küçükçekmece (yüzde 3,63) ve Maltepe (yüzde 3.82). Megakent’te en az konut stoku bulunan ilçeler ise sırasıyla; Beykoz, Adalar, Çatalca ve Sarıyer. Konut kredi faizlerinin uzun süredir yüksek seyretmesi konut satışlarının önündeki en büyük engel olarak görülüyor. Ancak uzmanlara göre; gelinen noktada yüksek faiz kadar bilinçsizce sürekli üst gelir grubuna yönelik projeler üretilmesinin de rolü büyük. Türkiye genelinde orta ve alt gelir grubu için ciddi bir konut arz yetersizliği bulunurken yüksek kar marjı nedeniyle milyonluk projler üretmeyi sürdüren sektör temsilcileri şimdi oluşan durumdan nasıl çıkacağını kara kara düşünüyor. Oluşan tablo sonrası iştahı kaçan inşaat patronlarının ayrıca yeni proje üretme konusunda da oldukça isteksiz. TÜİK verilerine göre yapı ruhsatı verilen bina sayısının yüzde 40 azalması da bunun ispatı.
KARA HABER DAHA İLK AYDA GELDİ
TÜİK’in ocak ayına ilişkin konut satış istatistikleri 2019’un inşaat sektörü için pek de iç açıcı geçmeyeceğine ilişkin ilk sinyal oldu. Buna göre, ülke genelinde ocakta satılan konut sayısı bir önceki aya göre yüzde 46.7, geçen yılın aynı ayına göre yüzde 24.8 azalarak 72 bin 937 oldu. Rakamlardaki asıl düşüş ise banka kredisi ile konut satışlarının yer aldığı ipotekli satışlar kategorisinde yaşandı. Ocakta ipotekli konut satışları geçen yılın aynı ayına kıyasla yüzde 77.2 azalarak 6 bin 537’ye geriledi. Toplam konut satışları içinde ipotekli satışların payı yüzde 9 olarak belirlendi.
ZAM YAPMADAN DEVAM ETMEK İMKÂNSIZ
Son dönemde inşaatçılar oluşan stoklardan dolayı zam yapmaktan kaçınırken, malzeme maliyetleri ve işçilik ücretleri ise sert bir hızla tırmanmaya devam ediyor. Geçtiğimiz yılın aralık ayına ilişkin yayınlanan son raporlara göre; bina inşaatı maliyeti yüzde 26,26, malzeme endeksi yüzde 29,21, işçilik endeksi ise yüzde 17,45 oranında yükseldi. Uzmanlara göre; birbiri ardına konkordato ilanlarının geldiği inşaat sektöründe satışların ve fiyatların bu grafikle devam etmesinin sürdürülebilirliği sıfıra yakın bir ihtimal.