Tüketici güven endeksi, eylül ayında bir önceki aya göre yüzde 4,3 düşüşle, ağustos ayındaki 58,3 düzeyinden, 55,8 düzeyine indi. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) ve Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası işbirliği ile yürütülen tüketici eğilim anketi sonuçlarından hesaplanan mevsim etkilerinden arındırılmış endeks geçen yılın aynı ayında ise 59.3 düzeyindeydi. Anket sonuçlarından hesaplanan tüketici güven endeksi 0-200 aralığında değer alabiliyor. Tüketici güven endeksinin 100’den büyük olması tüketici güveninde iyimser durumu, 100’den küçük olması tüketici güveninde kötümser durumu gösteriyor. 2008-09 küresel ekonomik krizde de sert düşüş yaşayan endeks Kasım 2009 tarihinde 55,7 seviyesi ile en düşük oranı görmüştü. Geçen yıl ağustos ayında başlayan sert finansal ve ardından gelen sert ekonomik dalgalanmada ise Tüketici Güven Endeksi ekim ayında 57,6 seviyesi ile en düşük düzeye gelmişti.
Bu yıl nisan ayında 63,5’e kadar yükselen endeks, ardından yeniden sert düşüşler gösterdi ve 60,0 eşiğinin altında seyretmeye başladı. Mayıs ayında 55,3’e kadar düşen endeks yeniden küçük artışlar gösterse de eylül ayında 55,8 ile düşük kalmaya devam etti. Hatta endeksin uzun süre 60,0 bandının altında kalması 2008-09 küresel krizinden de farklılık gösteriyor. Yaklaşık 10 yıl önce yaşanan krizde sadece 3 ay 60,0 bandının altında kalan endeks Şubat 2009’da 60,8 seviyesine yükselişinin ardından bir daha sert düşüş yaşamadı ve 60,0 bandının altına inmedi. Bu sefer yaşanan ekonomik kriz tüketici üzerinde daha sert etki oluşturduğu gibi süreside çok daha uzun devam ediyor.
SON BİR YILDAKİ DEĞİŞİM NEDENLERİ
Geçen yıl ağustos ayında 68,2 seviyesinde olan Tüketici Güven Endeksi artık 55,8 düzeyinde. Güven Endeksi yüzde 18,2 oranında değer kaybetmiş durumda. Bu gerilemede en fazla etkili olan soru ve cevaplar şunlar:
a- Genel ekonomik durum (önceki döneme göre) - yüzde 25,9
b- Genel ekonomik durum (gelecek döneme göre) - yüzde 19,6
c- İşsiz sayısındaki beklenti (gelecek döneme göre) - yüzde 25,3
d- Fiyatların değişim beklentisi (önceki döneme göre) - yüzde 25,8
Bu veriler endeksin sert düşmesinde etkili olduğu görülürken, mesela tüketici fiyat değişiminde önümüzdeki dönem beklentisi yüzde 6,5 pozitif beklentiyi gösteriyordu. Yine krize ve işsizliğe rağmen hanenin maddi durum beklentisindeki bozulma yüzde 11,6 oranı ile genel bozulmanın daha altında kalıyordu.
GÜVENİ BOZAN BEKLENTİLER
TÜİK verilerine göre; Hanenin maddi durum beklentisi endeksi 74 (- yüzde 4,9): Gelecek 12 aylık döneme ilişkin hanenin maddi durum beklentisi endeksi ağustos ayında yüzde 77,8 düzeyindeyken eylül ayında yüzde 4,9 azalarak 74 düzeyine indi. Genel ekonomik durum beklentisi endeksi 71: Genel ekonomik durum beklentisi endeksi (gelecek 12 aylık döneme ilişkin) ağustos ayında 74,3 düzeyindeyken, eylül ayında yüzde 4,4 azalarak 71 düzeyine indi. İşsiz sayısı beklentisi endeksi 55,3: İşsiz sayısı beklentisi endeksi (gelecek 12 aylık döneme ilişkin) ağustos ayındaki 58,3 düzeyinden eylülde yüzde 5,1 azalarak 55,3 düzeyine indi. Tasarruf etme ihtimali endeksi 22,8: Tasarruf etme ihtimali endeksi (gelecek 12 aylık döneme ilişkin) ağustos ayında 22,7 düzeyindeyken, eylül ayında yüzde 0,6 azalarak 22,8’e indi.