İstanbul’un bin 500 yıllık kültür mirası Galata Kulesi’nde matkapla gelişigüzel yapılan çalışmaya kamuoyundan tepki yağdı. Kültür Bakanı 'Yıkılan bölüm sonradan yapılan ve kuleye zarar veren kısımlar' dedi. Vakıflar Genel Müdürlüğü de orijinal yapıyı bozan müdahalelerin yakın dönemde yapıldığını belirtti. Yüklenici firmaya gerekli yaptırımın uygulanacağı kaydedildi. İBB Kültür Varlıkları Daire Başkanı Mahir Polat ise restorasyon projesinin Bölge Koruma Kurulu’ndan henüz geçmediğini ve çalışmaların onay gelmeden başladığını belirtti.
KARAR / SALİHA SULTAN
Galata Kulesi’nin duvarının hilti ile yıkılmasının ardından açıklama yapan Kültür ve Turizm Bakanı Ersoy 'Yıkım iddiaları asılsız, yıkılan kısımlar sonradan yapılan kısımlar' diye savunurken, Vakıflar Genel Müdürlüğü hatadan ihale firmasını sorumlu tuttu. Öte yandan tepkiler üzerine yıkılan duvarın aynı gün yeniden örüldüğü ortaya çıktı. İBB ise restorasyonun Bölge Koruma Kurulundan onay alınmadan yapıldığını belgeledi.
İstanbul Büyükşehir Belediyesinin (İBB) yayınladığı ve sosyal medyada infial yaratan tarihi Galata Kulesi’nde hilti ile yıkım yapıldığını gösteren görüntülerin yankıları sürüyor. İBB’nin ‘yıkımı durdurun’ çağrısıyla yayınladığı görüntülerde bir yıkım olmadığını savunan Kültür ve Turizm Bakanı Mehmet Nuri Ersoy, Twitter hesabından yaptığı açıklamada, “Sosyal medyada ‘Galata Kulesi’nin duvarları yıkılıyor’ şeklindeki iddialar asılsızdır. Yıkılan kısımlar sonradan yapılan, Galata Kulesi’ne zarar veren kısımlardır. Restorasyonda kullanılan yöntemler konusunda ise ilgili firmaya gerekli yaptırım uygulanacaktır” dedi.
Vakıflar Genel Müdürlüğü de (VGM) Twitter hesabından Galata Kulesi’nde yapılan restorasyon çalışmalarına ilişkin yaptığı açıklamada hilti ile yapılan yıkımın literatürde ‘çürütme-tümleme’ olarak tanımlandığı, bunun ‘tarihi esere sonradan eklenmiş ya da dönem içerisinde onarım yapılamayacak kadar bozulmuş alanlarda, deformasyona uğramış parçaların çıkarılması ve tekrar aslına uygun hale getirilmesi’ yani muhdes olduğu aktarıldı. Yapılan teknik incelemelerde, kule zemin katındaki duvarın ‘çimento esaslı sıva raspası’ sonucunda duvar örgüsünde bozulmaların ortaya çıktığı, orijinal yapısının bozulduğu ve bu müdahalelerin yakın dönemde yapıldığının anlaşıldığı belirtilen açıklamada, şunlar kaydedildi: “Galata Kulesi gibi İstanbul’un hatta dünyanın sembol eserlerinden birine sonradan izinsiz ve kaçak olarak eklenen, orijinal dokusu ve fonksiyonuyla ilgisi olmayan ofis, mutfak gibi bölümler tasfiye edilmekte, çimento harçla örülmüş bölüm, özgün duvar örgüsüne uygun malzeme cinsi ve tekniğine uygun olarak tamamlanmaktadır. Galata Kulesi, insanlığın ortak mirası, İstanbul’un siluetinin ayrılmaz parçasıdır. Yapılan çalışmalar; bilimsel yöntemler esas alınarak, büyük bir titizlikle sürdürülmektedir. Hassasiyetimizle uyuşmayan yöntemler kullanan yüklenici firmaya ise gerekli yaptırımlar uygulanacaktır.” Yıkımı savunan bu açıklamalara rağmen hilti ile yıkılan duvarın tepkilerin ardından aynı gün alelacele yeniden örüldüğünün ortaya çıkması ise kamuoyunda şaşkınlık yarattı.
ONAYSIZ PROJEYLE İZİNSİZ UYGULAMA YAPILDI
Bakanlığın ve VGM’nin açıklamaları akıllara, mülkiyeti 165 yıl İBB’de olan ve bu yıl ‘Kule-i Zemin Vakfı’ mülkü olduğu iddiasıyla vakıflara devredilen Galata Kulesi’nde ‘yakın dönemde’ yapıldığı söylenen eklemelerin ne zaman yapıldığını getirdi. Açıklamalardan çıkan diğer bir sonuca göre, ebabil kuşları nedeniyle sonbahara ertelendiği belirtilen kulede restorasyon çalışması esasında devam ediyor. Öte yandan, her iki kurumun yaptığı açıklamalar Galata Kulesi’nin restorasyonunun ehil olmayan bir firmaya verildiğini ortaya koydu. İleri sürülen başka bir önemli iddia da, İBB’nin kulenin devrine itiraz davaları sürerken, restorasyon projesinin Bölge Koruma Kurulu’ndan henüz geçmediği. İBB Kültür Varlıkları Daire Başkanı Mahir Polat’ın sosyal medya hesabından paylaştığı belgeye göre vakıfların hazırladığı proje, görüntülerin medyaya yansıdığı gün 11 Numaralı Bölge Koruma Kurulu’nun gündemine girdi. Normalde, projelerin önce Bölge Koruma Kurulu’nca onaylanması ve kurulun belirlediği şartlarda uygulanması gerekiyor. Yaşananlar, VGM’nin tarihi eserlerden birinci derece sorumlu Bölge Koruma Kuruluna rağmen restorasyon yaptığını ortaya koydu. Mevzuata göre ortaya çıkan bu durumun ardından kurulun yerinde tespit yapması ve Galata Kulesi’nde izinsiz yürütülen çalışmaları kayıt altına alması zorunluluğu doğdu. Ayrıca görüntüdeki duvarın ‘muhdes’ yani sonradan eklenmiş olduğunu söylense de, mevzuata göre muhdes yapılar da yine ancak bölge koruma kurulunun onayı ile kaldırılabilir. Her iki kurumun ‘yıkım yok, raspa yaptık’ açıklamasının ardında ise restorasyon projesinin kurul tarafından henüz onaylanmamış olması yatıyor. Gelişmelerden sonra merak edilen önemli bir konu da, yapılan açıklamalarda ‘hassasiyetlerle örtüşmeyen’ uygulama yaptığı belirtilen şirkete ne ceza verileceği. Normalde, şirket suçu kabul ettiği takdirde ‘tarihi esere kurumdan habersiz zarar vermekten’ sözleşmesinin feshedilmesi ve restorasyon ihalelerine girmemesinin yasaklanması gerekiyor. Aksi takdirde uygulamayı yapan kuruma ceza veriliyor.
