Optik bir fenomen olan gökkuşağının oluşumunda yansıma, dağılma ve kırılmanın yaşanması gerekir. Bununla birlikte gökkuşağının oluşumu için belirli hava koşullarının da meydana gelmesi elzemdir. İşte kısaca gökkuşağı oluşumu ve türleri...
Halk arasında 'ebem kuşağı, ebe kuşağı, alkım, hacılar kuşağı, eleğimsağma, yağmur kuşağı, meryemana kuşağı, alaimisema' gibi isimlerle anılan gökkuşağının oluşumu sırasında güneş ışınları yağmur damlalarından geçer. Kırılma esnasına farklı yönlere dağılan renkler ise gökkuşağının o muhteşem görünümünü oluşturur.
GÖKKUŞAĞI NASIL OLUŞUR?
Gökkuşağı, yansıma, dağılma ve kırılma gibi üç işlemi içeren optik bir fenomendir
Yansıma
Su damlacıkları küçük aynalar gibi davranır. Bir güneş ışığı ışını bu küçük su kürelerinden birine çarptığında, ışığın çoğu arka duvardan yansır ve geri yansıtılır. Yağmur sırasında hava, milyonlarca minik aynadan oluşan yansıtıcı bir perde gibi birlikte hareket eden su damlacıklarıyla doludur ve güneş ışığını size geri verir.
Dağılım
Ancak güneş ışığı beyazdır; öyleyse, su damlacıkları güneş ışığını yansıtıyorsa, gökkuşağı nasıl renk alır? İşte burada ikinci süreç devreye giriyor: Işığın dağılımı.
Saf güneş ışığı bize beyaz görünebilir, ancak görünen tüm renklerden oluşur. Bir güneş ışığı ışını bir su damlasına girer girmez bileşenlerine bölünerek renklerinin dağılmasına ve bir renk spektrumu olarak görünmesine neden olur. Bu hem ışın damlacığa girdiğinde hem de damlacığı tekrar terk ettiğinde olur.
Refraksiyon
Işık ışını su damlacığına girip çıkarken, kırılma adı verilen bir süreçte yönü de biraz değiştirilir. Her renk, marjinal olarak farklı bir yönde kırılarak, bir renk yelpazesi izlenimi yaratır. Örneğin, gelen ışık ışınının yönüyle ilişkili olarak, kırmızı ışık bileşeni damlacıktan turuncu bileşenden biraz daha büyük bir açıyla ayrılır.
Gökkuşağının Renkleri
Bu, her su damlasının güneş ışığının tüm renklerini size geri yansıttığı anlamına gelir. Ancak, her rengi biraz farklı bir açıyla yansıtıp kırdığı için, her damladan yalnızca bir renk gözlerinize ulaşır. Örneğin, yalnızca gökyüzünde daha yüksek olan damlacıklardan gelen kırmızı ışığı ve biraz daha alçak olan damlacıklardan gelen turuncu ışığı görebilirsiniz.
Gökkuşağının en üstteki iki çizgisi (kırmızı ve turuncu) bu şekilde oluşur. Daha aşağıda, damlacıklar sizinle Güneş arasında daha da keskin bir açı oluştururlar, böylece güneş ışığının sarı, yeşil, mavi, çivit mavisi ve mor bileşenlerini size geri atarak gökkuşağının kalan çizgilerini oluştururlar.
GÖKKUŞAĞI NEDEN EĞRİ?
Teknik olarak gökkuşağı, sizin perspektifinizden görüldüğü gibi Güneş'in tam karşısındaki nokta olan antisolar noktayı merkezleyen bir ışık çemberinin üst yarısıdır. Bununla birlikte, çemberin alt yarısı, su damlacıkları oluşmadan yere çarptığı için genellikle görünmez.
Yüksek bir görüş noktanız varsa ve arazi gökkuşağı yönünde keskin bir şekilde düşerek yağmurun daha uzağa düşmesine ve güneş ışığını daha düşük bir açıdan yansıtmasına izin veriyorsa dairesel bir gökkuşağı görebilirsiniz. Bir uçaktan dairesel bir gökkuşağı görmek de mümkündür.
Gökkuşağının şekli, suyun kırılma indisinin bir sonucudur. Bu, güneş ışığının 0 derece ile 42 derece arasında uzanan sınırlı bir açı aralığında yağmur damlacıklarından yansımasına neden olur. Işığın çoğu, mor ışık için 40 derece ile kırmızı ışık için 42 derece arasındaki açısal bir aralıkta size geri yansıtılır. Bu nedenle, ışık çemberinin her zaman antisolar noktadan 40-42 derecelik bir açısal uzaklığı vardır, yani sizin perspektifinizden görüldüğü gibi, Güneş'in karşısındaki noktadan her zaman 40-42 derece uzaklıkta bir gökkuşağı görünür.
Bir gökkuşağı yalnızca aşağıdaki koşullar altında oluşabilir:
Güneş ufkun üzerinde olmalı ve bulutlar, dağlar veya diğer engeller tarafından engellenmemelidir.
Güneş gökyüzünde oldukça alçak olmalı. Ufkunuzla aynı yükseklikteyseniz, bakış açınızdan görülebilen bir gökkuşağı oluşturmak için Güneş'in rakımı 42 derecenin altında olmalıdır.
Sizin konumunuzdan görüldüğü gibi, Güneş'in karşısındaki hava çok sayıda su damlacıklarıyla doldurulmalıdır.
Gökkuşakları her zaman Güneş'in karşısındaki gökyüzünde görünür. Yani, eğer arkanızı Güneşe çevirirseniz, gökkuşağı önünüzde gökyüzünde yükselecektir.
