Anayasa Mahkemesi, OHAL döneminde uygulanan 14 günlük gözaltı süresinin Anayasa'ya aykırı olmadığına karar verdi. Kararda "Olağanüstü hal süresiyle sınırlı olarak gözaltı süresinin azami 14 gün olarak uygulanmasının elverişli ve gerekli bir tedbir olmadığı söylenemez" ifadelerine yer verildi. AYM, OHAL düzenlemelerinde yer alan 3 maddeyi iptal etti. Bu hükümler arasında 'FETÖ ile iltisaklı olan kişilerin eşlerine ait pasaportların iptal edilmesi'ni düzenleyen madde de var.
Anayasa Mahkemesi, OHAL döneminde uygulanan 14 günlük gözaltı süresinin Anayasa'ya aykırı olmadığına karar verdi. AYM ayrıca 'Olağanüstü Hal Kapsamında Alınan Tedbirlere' ilişkin kanunda yer alan 'kapatılan yükseköğretim kurumlarındaki öğrencilerin yerleştirildiği vakıf üniversitesinde ücret ödemesi', 'FETÖ ile iltisaklı olan kişilerin eşlerine ait pasaportların iptal edilmesi' ve 'kanun kapsamında alınan karar ve yapılan işlemlere açılan davalarda yürütmenin durdurulamaması' konularını düzenleyen hükümleri ise iptal etti.
Resmi Gazetede yayımlanan karara göre, CHP, Olağanüstü Hal Kapsamında Alınan Tedbirlere İlişkin Kanun Hükmünde Kararnamenin Değiştirilerek Kabul Edilmesine Dair Kanun'da yer alan, olağanüstü hal süresince belirlenen suçlarda gözaltı süresinin 14 günü geçemeyeceğine ilişkin kuralın iptali istemiyle Anayasa Mahkemesi'ne dava açtı.
Yüksek Mahkeme, kuralın Anayasaya aykırı olmadığı sonucuna ulaştı ve iptal talebini reddetti.
Kararda, dava konusu kuralda, devletin güvenliğine karşı suçlar ile anayasal suçlar, milli savunmaya karşı suçlar, devlet sırlarına karşı suçlar, Terörle Mücadele Kanunu kapsamına giren suçlar ve toplu işlenen suçlar bakımından olağanüstü halin devamı süresince gözaltı süresinin şüphelinin yakalama anından itibaren 7 günü geçemeyeceği, delillerin toplanmasındaki güçlük veya şüpheli sayısının çokluğu nedeniyle cumhuriyet savcısının, gözaltı süresinin 7 gün süreyle uzatılması yönünde yazılı emir verebileceğinin hüküm altına alındığı belirtildi.
"30 GÜN SÜRE YENİDEN BELİRLENDİ"
Anayasada, yakalanan veya tutuklanan kişilerin gözaltı sürelerinin belirlendiği, bu süreler geçtikten sonra hakim kararı olmaksızın hürriyetinden yoksun bırakılamayacağının hüküm altına alındığı kaydedilen kararda, bu sürelerin olağanüstü hal ve savaş hallerinde uzatılabileceğinin belirtildiği aktarıldı.
Darbe girişiminin ardından OHAL'in ilan edilmesiyle gözaltı süresinin belirlenen suçlarda 30 gün olarak öngörüldüğü, daha sonra Kanun Hükmünde Kararname (KHK) ile bu sürenin 7 güne indirildiği, cumhuriyet savcısının yazılı emriyle de sürenin 7 gün daha uzatılmasına imkan tanındığı anımsatılan kararda, kuralın gerekçesinde soruşturmaların kapsamı, niteliği, şüpheli sayılarının çokluğu gibi nedenlerle başlangıçta 30 gün olarak belirlenen sürenin soruşturmalarda alınan mesafe ve ihtiyaç doğrultusunda yeniden belirlendiğinin bildirildiği ifade edildi.
"GEREKLİ BİR TEDBİR OLMADIĞI SÖYLENEMEZ"
Anayasa Mahkemesinin kararında, şu tespitlerde bulunuldu: "Darbe teşebbüsünün boyutu, teşebbüsün faili olduğu belirtilen FETÖ'nün yapısı, darbe teşebbüsü sonrasında uygulanan tedbirler kapsamında yapılan soruşturmalar ve açılan davaların sayısı ile özellikle soruşturma işlemlerini yürütmek ve denetlemekle görevli olan çok sayıda emniyet ve yargı mensubunun meslekten ihraç edildiği gözetildiğinde, soruşturma işlemlerinin sağlıklı bir şekilde yürütülebilmesi amacıyla olağanüstü hal süresiyle sınırlı olarak gözaltı süresinin azami 14 gün olarak uygulanmasının elverişli ve gerekli bir tedbir olmadığı söylenemez."
3 OHAL DÜZENLEMESİ İPTAL EDİLDİ
AYM, OHAL düzenlemelerinde yer alan 3 maddeyi iptal etti. Buna göre, kapatılan yükseköğretim kurumlarında kayıtlı olup vakıf üniversitelerine yerleştirilen öğrencilerin mezun oluncaya kadar gereken ücreti ödemeye devam etmeleri kuralı iptal edildi. İptal edilen kuraldaki 'puanı eşit ya da düşük devlet üniversiteleri' cümlesinin Anayasa'ya aykırı olduğuna, 3 üyenin karşı oyu ve oyçokluğuyla karar verildi.
AYM’nin iptal kararı verdiği diğer hüküm ise 'FETÖ ile iltisaklı olan kişilerin eşlerine ait pasaportların da iptal edilmesi' oldu. Mahkeme söz konusu düzenlemenin Anayasa’ya aykırı olduğuna ve iptaline oybirliğiyle karar verdi.
'FETÖ ile iltisaklı olan kişilerin eşlerine ait pasaportların iptal edilmesi'ne ilişkin kararda şu ifadelere yer verildi: Anayasa'nın 23. maddesinin beşinci fıkrasında vatandaşın yurt dışına çıkma hürriyetinin ancak suç soruşturması veya kovuşturması sebebiyle hakim kararıyla sınırlanabileceği hüküm altına alınmıştır. Dava konusu kural ise belirli koşullardaki kişilerin haklarında bir suç nedeniyle yapılan soruşturma ya da kovuşturma olmaksızın ve hakim kararı aranmaksızın pasaportlarının da yurt dışına çıkmalarının genel güvenlik açısından mahzurlu görülmesi durumunda, İçişleri Bakanlığınca iptal edilebileceğini düzenlemektedir. Açıklanan nedenlerle kural Anayasa'nın 23. maddesine aykırıdır. İptali gerekir."
3’üncü iptal kararı ise 'kanun kapsamında alınan karar ve yapılan işlemlere açılan davalarda yürütmenin durdurulamaması' konusunu düzenleyen 10'uncu madde ile ilgili verildi. AYM, maddenin Anayasa’ya aykırı olduğuna ve iptaline oy birliğiyle karar verdi.
EĞİTİM HAKKINA SINIRLAMA
Yükseköğretim kurumlarında okuyan öğrenciler ile ilgili kararın gerekçesinde, kapatılan vakıf yükseköğretim kurumlarında kayıtlı öğrencilerin, yerleştirildikleri yükseköğretim kurulunun devlet veya vakıf üniversitesi olmasına bakılmaksızın ücret ödemeye devam edeceklerine ilişkin düzenlemenin Anayasa’nın 13’üncü maddesinde güvence altına alınan ‘eğitim ve öğrenim hakkına' sınırlama getirdiği ifade edildi. Açıklamada "Bu itibarla kapatılan vakıf yükseköğretim kurumuna kayıt yaptırdıkları yılda yapılan merkezî sınavlarda elde ettikleri başarı sıralarına eşit ya da daha az puanla öğrenci kabul eden devlet üniversitelerine öğrencilerin daha önceden ödedikleri ücretleri ödeyerek devam etmeleri eğitim ve öğrenim hakkı bağlamında eşitlik ilkesine de aykırılık teşkil etmektedir" denildi.
ANAYASA'NIN 125'İNCİ MADDESİ İLE ÇELİŞİYOR
Mahkeme, 'kanun kapsamında alınan kararlar ve yapılan işlemler nedeniyle açılan davalarda yürütmenin durdurulamaması' hükmünün iptal gerekçesini ise şöyle açıkladı: "Anayasa'nın 125'inci maddesinde yürütmenin durdurulması kararı verilmesinin olağanüstü hâl, seferberlik ve savaş hâlinde, ayrıca millî güvenlik, kamu düzeni ve genel sağlık nedenlerine bağlı olarak kanunla sınırlanabileceği hükme bağlanmıştır. Dava konusu kuralda ise herhangi bir ayrım yapılmaksızın kanun kapsamında alınan kararlar ve yapılan işlemler nedeniyle açılan davalarda olağanüstü hâl süresinin sona ermesinden sonraki süreyi de kapsar şekilde yürütmenin durdurulmasına karar verilemeyeceği belirtilmiştir. Bu nedenle, yürütmenin durdurulması kararı verilme imkânını tümüyle ortadan kaldıran söz konusu düzenleme, Anayasa’nın 125'inci maddesinin 5'inci fıkrasıyla açıkça çelişmektedir."
3 İTİRAZ REDDEDİLDİ
AYM, 'gözaltı süresinin 30 günü geçememesi', 'tutukluların avukatıyla yaptığı görüşmelerde kayıt alınması, görevlinin hazır bulunması, belgelere el konulması veya görüşmelerin sınırlandırılması, tutukluluğa itiraz ve tahliye taleplerinin dosya üzerinden karara bağlanması'na yönelik iptal talebini ise reddetti.
NE OLMUŞTU?
CHP, söz konusu kanunda yer alan 'kapatılan yükseköğretim kurumlarında kayıtlı öğrencilerin yerleştirildiği vakıf üniversitesinde ücret ödemesi', 'FETÖ ile iltisaklı olan kişilerin eşlerine ait pasaportların iptal edilmesi', 'gözaltı süresinin 30 günü geçememesi', 'tutukluların avukatıyla yaptığı görüşmelerde kayıt alınması, görevlinin hazır bulunması, belgelere el konulması veya görüşmelerin sınırlandırılması, tutukluluğa itiraz ve tahliye taleplerinin dosya üzerinden karara bağlanması', 'bu kanun kapsamında karar alan ve görevleri yerine getirenlerin sorumluluğunun olmaması' ve 'kanun kapsamında alınan karar ve yapılan işlemlere açılan davalarda yürütmenin durdurulamaması' konularını düzenleyen hükümlerin iptal edilmesini istemişti.
ANKARA/AA/DHA
