Gece ile gündüzün eşitlendiği günlere ekinoks adı verilir. Sonbahar ekinoksu yaz aylarından sonbahar aylarına geçiş olarak da adlandırılabilir. Google'ın doodle hazırladığı İlkbahar ve sonbahar ekinoksları hakkında bilgi ve tüm detaylar haberimizde...
Sonbahar ekinoksu, Güneş ışınlarının 21 Mart – 23 Eylül tarihlerinde Dünya’ya dik gelmesini ifade eder. Ekinoks Türkçede “gece gündüz eşitliği” olarak çevirilen Fransızca kökenli bir kelimedir.
EKİNOKS: TÜM DÜNYADA GECE VE GÜNDÜZ SÜRELERİ EŞİTLENİR
Türkiye‘de yaz aylarında gündüz süresi oldukça uzunken, kış aylarında gündüz süresi kısalıp geceler uzamaya başlar. İşte gece ile gündüz sürelerinin tüm dünyada eşitlendiği yılda sadece iki gün vardır. Bunlar da 21 Mart ile 23 Eylül ekinoksudur.
SONBAHAR EKİNOKSUNDAN SONRA KUZEY YARIM KÜRE'DE GECELER UZAR, GÜNEY YARIM KÜRE'DE GÜNDÜZLER
23 Eylül, Sonbahar'ın ilk günü olarak kabul edilir ve ekinoks olarak adlandırılır. Kuzey ve Güney Yarım Küre, güneş ışınları öğle v?kti Ekvator'a 90°lik açı ile düşer. Gölge boyu Ekvator'da sıfırdır. Güneş ışınları bu tarihten itibaren Güney Yarım Küre'ye dik düşm?ye başlar. Bu tarihten itib?ren Kuzey Yarım Küre'de geceler, gündüzlerden uzun olmaya başlar. Güney Yarım Küre'de ise tam tersi olur . Bu tarih Kuzey Yarım Küre'de Sonbahar, Güney Yarım Küre'de İlkbahar başlangıcıdır.
Dünya'da gece ve gündüz birbirine eşit olur. Bu tarih Kuzey Kutup Noktası'nda 6 aylık gecenin, Güney Kutup Noktası'nda ise 6 aylık gündüzün başlangıcıdır.
21 MART İLKBAHAR EKİNOKSU
Güneş ışınlarının yıl içinde ekvatora dik olarak geldiği 21 Mart tarihi, Güney yarım küre için sonbaharın; Kuzey yarım küre için ise ilkbaharın başlangıcı olarak kabul edilmektedir.
Kuzey yarım kürede yaşadığımız için bu tarihi biz “ilkbahar ekinoksu” olarak adlandırırız.
EKİNOKSUN ÖZELLİKLERİ NELERDİR?
21 Mart ve 23 Eylül'de güneş ışınları Ekvator'a dik gelir ve Aydınlanma Çemberi kutup noktalarından geçer.
Kuzey Yarımkürede 21 Mart ilkbahar, 23 Eylül sonbaharın başlangıcıdır. Güney Yarımkürede ise, 21 Martta sonbahar 23 Eylülde ilkbahar başlar ve şu olaylar yaşanır:
1- Aynı boylam üzerindeki noktalarda güneş sadece ekinoks günlerinde aynı anda doğar ve batar (12 saat ara ile)
2- Güneş tam doğudan doğup tam batıdan batar.
3- Gel-git genliği en fazladır.
4- Her iki kutup noktasında da Güneş görülür.
5- Türkiye'de saat 12.00 'de oluş gölge boyu cismin boyuna en yakındır.
6- Ekvator'da cisimlerin gölge boyu sıfır olur.
SONBAHAR EKİNOKSU NEDEN 2 GÜN GECİKİR?
Dünya’nın yörüngesinin elips olmasından dolayı dünya güneşe bazen yaklaşır, bazen güneşten uzaklaşır. Dünyanın güneşe en yakın olduğu tarih 3 Ocak’tır. Buna Günberi (perihel) denir. En uzakta olduğu tarih ise 4 Temmuz’dur. Buna Günöte (afel) denir. Dünya güneşe yaklaşınca güneşin çekim kuvvetinin artmasıyla dünyanın yörüngedeki hızı artar. Dünya güneşten uzaklaşınca güneşin çekim kuvvetinin azalmasıyla dünyanın yörüngedeki hızı azalır.
Bunun sonucunda; Dünya’nın güneşe yakın olduğu dönemde Dünya’nın yörüngedeki hızı arttığından Şubat ayı 28 gün olur. Dünya’nın yörüngedeki hareketi yavaşladığı zaman Kuzey yarımkürede yaz mevsimi yaşandığı zamandır. Dünya güneşten uzaklaştığı dönemde Dünya’nın yörüngedeki hızı azaldığından Kuzey Yarım Kürede yaz mevsimi iki gün daha uzun olmaktadır. Buna karşılık kış mevsimi ise hızın yüksek olduğu bir devreye rastladığından iki gün kısa sürmektedir.
Bu nedenle; Dünya’nın yörüngedeki hızı azaldığından eylül ekinoksu 2 gün gecikmeyle 23 Eylül’de gerçekleşir. Kuzey Yarım Kürede yaz mevsimi Güney yarım Kürede kış mevsimi daha uzundur. Kuzey Yarım Kürede ‘de kış mevsimi iki gün kısa olmaktadır. Dünya’nın yörüngesinin elips şeklinde olması mevsim sürelerinin farklı olmasında ki temel etkendir.
23 Eylül Ekinoksu: Aydınlanma çemberi kutup noktalarına teğet geçer. Bu tarihte Güneş her iki kutup noktasında da görülür. Dünya’da gece ve gündüz birbirine eşit olur.
