İstanbul’un fethinin 566’ncı yılında İstanbul’un nasıl fethedildiğini ve kaç gün sürdüğü merak ediliyor. Peygamber Efendimizin bahsettiği ve fethedecek komutanı övdüğü İstanbul’un fethi kısaca haberimizde yer alıyor. İstanbul’un fethinin nedenleri ve sonuçlarının bugünlerde daha bir anlam kazandığı fethin 566’ncı yıl döneminde bu tarz detaylar araştırılıyor. Peki İstanbul’u kim fethetti? İstanbul’un fethi kaç gün sürdü? Fatih, İstanbul’u fethederken kaç yaşındaydı? İşte aradıklarınız…
6 Nisan-29 Mayıs 1453 tarihleri arasında gerçekleşen İstanbul’un fethinin 566’ncı yılı, coşku ve heyecanla kutlanıyor. Osmanlı'nın 7'nci padişahı olan Fatih Sultan Mehmed Han'ın emriyle 6 Nisan 1453'te başlayan kutlu kuşatma, 29 Mayıs 1453'te son buldu. Bugün itibarıyla 566’ncı yıl dönümünün kutlandığı İstanbul’un fethinin kaç gün sürdüğü, fethin nedenleri ve sonuçları ve neden fethedildiği merak ediliyor. Peki İstanbul’u kim fethetti? İşte İstanbul’un fethine dair aradıklarınız…
İstanbul’un fethi kısaca
Babası Sultan II. Murad'ın ölümünün ardından 1451'de ikinci kez oturan Fatih Sultan Mehmed Han, kuşatma hazırlıklarına 1451'in sonlarına doğru başladı. Boğaz’ın Anadolu yakasında büyük dedesi Bayezid’in yaptırmış olduğu Anadolu Hisarı'nın karşısına o dönemde Boğazkesen adı verilen Rumeli Hisarı’nın inşa emrini verdi. İmparator Konstantin Mehmed’e hisarın yapımı için kendisinden izin alması gerektiğini belirtmek adına elçiler gönderdi fakat Mehmed, elçileri reddetti. İmparator son olarak 1452’nin Haziran ayında barış görüşmeleri için bir defa daha elçilerini gönderdi fakat Mehmed elçileri yine kabul etmedi. Bunun anlamı ciddi olarak savaştı. Hisar 1452’nin Ağustos'unda bitirildi. Bu şekilde boğazın kontrolü Osmanlıların eline geçti. Boğazdan geçecek gemiler bundan böyle geçiş parası ödemek zorunda kaldı. Aksi hâlde gemiler top atışıyla batırılacaktı. 1452'nin sonlarına doğru ödeme yapmayı kabul etmeyen bir Venedik gemisi batırılmış, kaptanı ve tayfası tutsak edilmişti. Belirtilen toplar Erdelli Urban adında bir top dökümcüsü tarafından dökülmüştü. Mehmed kendisinden Konstantinopolis’in surlarını yıkabilecek güçte bir top yapıp yapamayacağını sormuş Urban da 'Ne Konstantinopolis, ne de Babil’in surlarının karşı koyabileceği bir top yapabileceğini' söylemişti. Bunun yanında bu gelişmeler karşısında İmparator Konstantinos, Papa ve İtalyan kentlerinde umutsuzca yardım talebinde bulundu fakat bunlar neticesiz kaldı. Sadece Cenova 1452’nin Kasım ayında yardım göndermeyi kabul etti ve Giovanni Giustiniani komutasında 700 asker taşıyan Ceneviz kadırgaları 26 Ocak 1453 tarihinde Konstantinopolis’e geldi. İmparator Konstantinos, Giovanni Giustiniani’yi kara kuvvetlerinin başkumadan ilan etti. Kostantinopolis’teki asker sayısı 8 bin civarındaydı, limanda 26 savaş gemisi yer alıyordu. Daha önce 700 İtalyanı taşıyan yedi Girit ve Venedik gemisi Şubat'ta kentten arkasına bakmadan kaçmıştı. Osmanlı ordusundaki asker sayısı ise en az 50 bindi. Öte yandan Fatih Sultan Mehmed sadece karadan kuşatmanın yeterli olmayacağını hissederek bir donanma hazırlatmıştı. Bu donanma bahar aylarında boğazın Marmara girişine ulaştı.
Osmanlı ordusu 23 Mart tarihinde Edirne’den harekete geçti ve 2 Nisan’da Konstantinopolis’e ulaştı. Aynı gün Haliç’in girişi zincirle kapatıldı. Karargâhını Romanus kapısının karşısına Maltepe’ye kuran Mehmed son defa teslim çağrısında bulundu ancak imparator kabul etmedi.
6 Nisan sabahı ilk atak başladı. Kuşatma, aralıklı çatışmalarla 53 gün devam etti. İmparator Konstantinos, Giustinani ile beraber Romanus kapısını koruyordu. Şehzade Orhan da Marmara kıyısındaki kıtalardan birini yönetiyordu. 20 Nisan'da Papa’nın gönderdiği üç Ceneviz gemisi ve Sicilya’dan gelen bir Rum yük gemisi kentin açıklarında görüldü. Marmara denizinde yapılan savaşın ardından akşam saatlerinde dört gemi Haliç’e girdi. Donanmasını bir biçimde Haliç’e indirmesi gerektiğini anlayan Fatih Sultan Mehmed, gemilerini karadan geçirmeye karar verdi. Bugünkü Dolmabahçe’den Kasımpaşa’ya uzanan güzergaha kalaslar döşendi ve 70 kadar gemi silindirler üstünde 22 Nisan sabahında Haliç’e indirildi. Bu şekilde Haliç’in kontrolü Osmanlıların eline geçmiş oldu. Bunun yanında kuşatmanın yedinci haftasında Osmanlılar hâlâ kesin bir netice alamamıştı. Bu noktada Halil Paşa son bir kez Mehmed’i teslim çağrısı yapmaya ikna etti fakat imparator teklifi yine kabul etmedi. Bunun ardından Fatih Sultan Mehmed, 24 Mayıs’ta ayın 29’unda karadan ve denizden büyük bir saldırı yapacağını ilan etti.
İstanbul ne zaman fethedildi?
Son saldırı hazırlıklarını Zağanos Paşa düzenledi. Osmanlı ordusu 29 Mayıs’ın ilk saatlerinde büyük taarruz için startı verdi. Osmanlılar son taarruzu üç dalga halinde gerçekleşti. İlk iki saat boyunca başıbozuklar surlara saldırdı, arkasından Anadolu birlikleri onların yerine geçti. Son olarak öldürücü darbeyi vurmak için yeniçeriler devreye sokuldu. Bu esnada yaralanan Giustiniani'nin savaş alanından ayrılması kenti savunanların arasında büyük moral bozukluğuna sebep oldu. Sonuçta sabah saatlerinde Osmanlı "Kerkoporta" adlı kapıdan içeri girmeyi başardı ve kapının üzerindeki burca Osmanlı sancağını dikti. Fatih Sultan Mehmed fethin ilk günü öğleden sonra kente girdi. Ayasofya’ya giderek namaz kıldı ve min-baʿd (bundan sonra) tahtım İstanbul'dur dedi.
İmparator Konstantinos'un akıbeti bilinmiyor. Kimi kaynaklar cesedinin bulunamadığını anlatırken, Babinger gibi bazı tarihçiler imparatorun cesedinin mor ayakkabılarından teşhis edildiğini söyler. Alphonse Lamartine eserinde imparatorun cesedinin bulunduğunu ve Fatih'in Konstantin için Hristiyan usulü cenaze töreni düzenlediğini ifade eder. Şehzade Orhan da keşiş kılığında kenti terk etmeye çalışırken yakalanıp idam edildi.
Fatih Sultan Mehmed kentin ticaret merkezi olan Galata’dan kaçmış olan Rumların ve Cenevizlilerin dönmesine yardımcı oldu. Rum Patrikhanesi’nin tekrardan açılmasına izin verdi; öte yandan bir Yahudi hahambaşlığı ile bir Ermeni Patrikhanesi kurdurdu. II. Mehmed İstanbul’u, farklı dinlerden insanların birlikte yaşadığı, ticaret ve kültür merkezi olan bir başkent yapmayı hedefledi.
Fethin hemen arkasından Fatih Sultan Mehmed şehrin onarımına başladı. İstediği, Doğu Roma’yı yıkmak değil onu Osmanlı yapısı içinde diriltmekti. Kuracağı imparatorluk bir İslâm devleti olmakla beraber Doğu Roma gibi kozmopolit bir yapıya sahip olacaktı.
Fatih, Rum Ortodoks Patrikhanesi, Ermeni Patrikhanesi ve Yahudi hahambaşı bulunmasına izin verdi. 6 Ocak 1454’te Yorgo Skolaris'i yeni Ortodoks patriği olarak atadı. Ayasofya camiye çevrildiğinden Patrikliğe resmî makam yeri olarak Havariyun Kilisesi verildi. Şehirdeki Yahudilerin hahambaşı olarak Moşe Kapsali atadı. 1461 yılında ise Bursa Psikoposu Hovakim İstanbul Ermeni Patriği olarak atandı.
Mehmed Theodosius Forumu’nun olduğu yerde ilk sarayının inşasını başlattı. Daha sonraki yıllarda ise Sarayburnu’nda Topkapı Sarayı’nı inşa ettirdi.
Fatih, ilk tahta geçtiğinde ve İstanbul’un fethi sırasında sergilediği tutumlar nedeniyle, Çandarlı Halil Paşa’yı 10 Temmuz 1453 tarihinde Edirne'de idam ettirdi. Bazı kaynaklara göre Çandarlı Fatih'i sabırsız ve deneyimsiz buluyordu. Bu olay ile Fatih otoritesini pekiştirmiş oldu ve herkes genç hakana boyun eğdi.
Çandarlı Halil Paşa fetihten sonra idamına giden süreçte Yedikule’de Altın Kapı’da kırk gün hapis edildi. 10 Temmuz’da gözlerine mil çekildi ve daha sonra idam edildi. Boyun eğeceği yerde Hakan’a dik baktığı iddia edilir. Daha sonra oğlu İbrahim Paşa tarafından İznik’e götürülüp türbesine gömüldü. Çandarlı Halil Paşa, idam edilen ilk Osmanlı sadrazamıdır.
