Pandemi tehlikesiyle birlikte sanayi üretimi neredeyse durdu. Alınan önlemlerle birlikte kapılarını açan sektörün Mayıs 2020 dönemi kapasite kullanım oranı verileri belli oldu. İmalat sanayi de bu oran, 1 puan arttı. Bu yükseliş iyileşmeye işaret etti fakat, pandemi öncesinin oldukça gerisinde kaldı. Salgın öncesi şubatta 76 puan seviyesinde olan endeks bir önceki aya göre 1,0 puan artarak yüzde 62,6 seviyesinde gerçekleşti.
ALİ YILDIRIM-KARAR
Koronavirüs ile birçok tesis üretime ara verdi. Fabrikalar kapandı, çalışanların bazıları ücretli bazıları ise ücretsiz izine çıkarıldı. Kovid-19 salgınına karşı alınan tedbirler nedeniyle birçok alanda çalışmalara ara verilirken, sanayi sektöründe uzaktan çalışma veya esnek çalışma modelleri de uygulandı. Tedbirlerin yoğunlaştığı mart ayında takvim etkisinden arındırılmış sanayi üretimi 2019’un aynı ayına göre yüzde 2, arındırılmamış sanayi üretim endeksi ise yüzde 1,3 düşüş gösterdi. Fakat, imalat sanayi genelinde kapasite kullanım oranı (KKO) verileri toparlanmanın başladığını gösteriyor. Mayıs ayında, geçen aya göre KKO, 1 puan artarak yüzde 62,6 düzeyine yükseldi.
Merkez Bankası verilerine göre, mevsimsel etkilerden arındırılmış kapasite kullanım oranı da (KKO-MA) aynı dönemde 0.8 puan artarak yüzde 62,7 düzeyine çıktı. Tüketim mallarında kapasite kullanım oranı nisan ayındaki 58.4 düzeyinden 2.1 puan düşüşle mayısta 56.3’e, dayanıklı tüketim mallarında kapasite kullanım oranı da nisan ayındaki 51.2 düzeyinden 5.9 puan düşüşle 45.3 puan düzeyine geriledi. Aynı dönemde dayanıksız tüketim mallarında kapasite kullanım oranı 59.8 düzeyinden 1.4 puan düşüşle 58.4 düzeyine gerilerken, ara mallarda kapasite kullanım oranı da 65.5’ten 1.0 puan düşüşle 64.5 düzeyine geriledi. Buna karşılık yatırım mallarında kapasite kullanım oranı ise 51.4 düzeyinden, 13.2 puanlık sıçrama ile 64.6 düzeyine tırmandı. Pandemi öncesi duruma baktığımızda ise endeks hâlâ geride seyrettiği görülüyor. Şubat 2020’de 76.0 puan seviyesinde olan kapasite kullanımı, yaklaşık 14 puan daha geride. Sektörlere göre bakıldığında da bazı kalemlerde KKO’da bir etki gözükmüyor. En az azalış tütün imalatında gerçekleşmiş. Pandemi öncesinde 69 puanlık oran sadece 68’e gerilemiş. Tekstilde de kapasite kullanım oranlarında sert düşüş oldu. Salgından önce ocak-şubat döneminde 85 puanda seyreden kapasite 38 puana indi. Kağıt ve kağıt ürünlerinde kapasite sabit kaldı. Bu dönemde kağıtlı medyanın basılıp çoğaltılmasında ise yüzde 1’lik artış yaşandı.
ÜCRET ENDEKSİ YÜKSELİŞTE
Brüt ücret-maaş endeksi de yılın ilk çeyreğinde geçen yılın aynı çeyreğine göre yüzde 16,3 arttı. Alt sektörler incelendiğinde endeks, sanayide yüzde 19,9 inşaatta yüzde 2,9 ve ticaret-hizmette yüzde 15,7 yükseldi. Mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış sanayi, inşaat ve ticaret-hizmet sektörleri toplamında istihdam endeksi, yılın ilk çeyreğinde geçen yılın çeyreğine göre yüzde 0,8 arttı. Alt sektörlere bakıldığında endeks, sanayide yüzde 1,3, ticaret-hizmette yüzde 0,7 yükselirken, inşaat sektöründe yüzde 0,2 azaldı.
ÇALIŞMA SAATLERİ DÜŞTÜ
Çalışılan saat endeksi de bu dönemde yüzde 1,9 düşüş gösterirken, alt sektörlerden sanayide yüzde 0,7 inşaatta yüzde 2,2 ve ticaret-hizmette yüzde 2,6 azalış oldu. Mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış brüt ücret-maaş endeksi, bu dönemde yüzde 4 arttı. Alt sektörler incelendiğinde endeks sanayi sektöründe yüzde 5,2 inşaat sektöründe yüzde 3,2 ve ticaret-hizmet sektörlerinde yüzde 3,3 yükseldi. Sanayi, inşaat ve ticaret-hizmet sektörleri toplamında saatlik iş gücü maliyeti endeksi, yıllık bazda yüzde 18,1 artarken, alt sektörlerden sanayide yüzde 18,6, inşaatta yüzde 15,7 ve ticaret-hizmet sektörlerinde yüzde 17,3 yükseliş görüldü.
ÜRETİMDE İSTİHDAM ARTTI
Türkiye İstatistik Kurumu, ocak-mart dönemine ilişkin iş gücü girdi endekslerini yayımladı. Buna göre, sanayi, inşaat ve ticaret-hizmet sektörleri toplamında takvim etkilerinden arındırılmış istihdam endeksi, yılın ilk çeyreğinde geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 2,8 yükseldi. Alt sektörler incelendiğinde endeks, sanayi sektöründe yüzde 4,6 ticaret-hizmet sektöründe yüzde 4 artarken, inşaat sektöründe 9,5 geriledi. Sanayi, inşaat ve ticaret-hizmet sektörleri toplamında çalışılan saat endeksi, ocak-mart döneminde geçen yılın aynı çeyreğine göre yüzde 2,3 azaldı. Alt sektörler incelendiğinde endeks, sanayide değişmezken, inşaat sektöründe yüzde 11,6 ve ticaret-hizmet sektörlerinde yüzde 1,9 geriledi.
SAATLİK KAZANÇTA İYİLEŞME GÖRÜLDÜ
Saatlik kazanç endeksi de yılın ilk çeyreğinde geçen yılın aynı çeyreğine göre yüzde 19 arttı. Endeks, sanayi sektöründe yüzde 20, inşaat sektöründe yüzde 16,4 ve ticaret-hizmet sektörlerinde yüzde 17,9 yükseldi. Saatlik kazanç dışı iş gücü maliyeti endeksi de yılın ilk çeyreğinde yüzde 13,3 arttı. Endeks, alt sektörlerden sanayide yüzde 11,5, inşaatta yüzde 12,4 ve ticaret-hizmette yüzde 14 yükseliş gösterdi. Sanayi, inşaat ve ticaret-hizmet sektörleri toplamında saatlik iş gücü maliyeti endeksi, yılın ilk çeyreğinde yüzde 5,7 yükseldi. Alt sektörler incelendiğinde endeks, sanayide yüzde 5,5, inşaatta yüzde 5,1 ve ticaret-hizmette yüzde 5,9 arttı. Saatlik kazanç endeksi, bu dönemde yüzde 6 artarken, sanayi sektöründe yüzde 5,9, inşaat sektöründe yüzde 5,5 ve ticaret-hizmet sektörlerinde yüzde 6 yükseliş olarak kayıtlara geçti. Sanayi, inşaat ve ticaret-hizmet sektörleri toplamında saatlik kazanç dışı iş gücü maliyeti endeksi, yılın ilk çeyreğinde geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 4,3 arttı. Alt sektörler incelendiğinde endeks, sanayi sektöründe yüzde 2,9, inşaat sektöründe yüzde 3,1 ve ticaret-hizmet sektörlerinde yüzde 5,3 yükseliş gösterdi.
