Işık kirliliğini ölçmek ve gerçek nedenini bulmak için ABD’nin Arizona eyaletinde 10 gece süren bir deney yapıldı. Gözlem uydularının kullanıldığı deneyde ışık kirliliğinin gerçek kaynağının sokak lambaları olmadığı ortaya çıktı.
ÇEVİRİ: SELMAN CÖMERT
10 gece boyunca süren araştırma, yapay ışık kirliliğinin gerçek kaynaklarını ortaya çıkardı.
Fizikçi Dr. Christopher Kyba, "Sokak lambalarından kaynaklanan toplam ışık emisyonunun fraksyonunu ölçmek için uydu kullandık" dedi. ABD’nin Arizona eyaletinde bulunan Tucson şehri, bu deney esnasında 14 bin sokak lambasının ışığını söndürdü. Yapay ışığın uykumuzu ve sağlığımızı olumsuz etkilediğini anlatan Dr. Kyba, "Ve gece geç saate, insanların uyuduğu vakit, kesinlikle çok fazla enerji miktarı tasarruf edebileceğimiz bir vakittir" dedi.
'IŞIK KİRLİLİĞİ SOKAK LAMBALARI KAYNAKLI DEĞİL'
BBC News’e konuşan Alman Araştırma Merkezi'nden Dr. Christopher Kyba'nın, Ligthing Research & Technology dergisinde yayınlanan 'uzaydan ışık' deneyi, ışık kirliliğinin sokak lambaları kaynaklı olmadığını gösterdi. Işık kirliliğine çözüm yollarıyla ilgili TED konuşması yapan Virginia Üniversitesi’nden astronom Profesör Kelsey Johnson, "Uzaya giden ve kimseye faydası olmayan ışık için muazzam kaynakları boşa harcıyoruz" dedi.
Yaptığı araştırma sonucu ışık kirliliğinin sorumlusu olarak reklamları, projektörleri, aydınlatılmış binaları, cephe aydınlatmasını, otoparkları ve stadyumları gösteren Dr. Kyba, "Bu bilgi, politika yapıcılar ve ışık kirliliği aktivistleri için gerçekten önemli" dedi. Işık kirliliğine sebep olan etmenlerin çeşitli olması çözümünde zorluklar çıkardığını söyleyen Dr. Kyba, "Bu, geceleri hangi ışıkların ne kadar parlak yakılması gerektiğine karar vermek için herkesin bir araya gelmesi gerektiği anlamına geliyor" dedi.
ABD'DE İSRAF EDİLEN ENERJİ YILDA 3 MİLYAR DOLAR
Kirliliğe sebep olan kaynakların çok fazla olması, gereksiz aydınlatan yapay ışık için harcanan enerji miktarını hesaplamayı oldukça zorlaştırıyor. Ancak Uluslararası Karanlık Gökyüzü Derneği, yapay ışığın yüzde 35’i, yanlış aydınlatmadan dolayı israf ediliyor. Bu oran, yalnızca ABD’de, yılda 3 milyar doların boşa gitmesi anlamına geliyor.
Şehir ışıklarından kaynaklanan kirlilik, çoğu insanın gökyüzünü gece doğal olarak gözlemleyemediği anlamına geliyor. Aynı zamanda göç eden kuşların, böceklerin ve diğer hayvanların karanlık ve aydınlık döngüsünü bozarak onları olumsuz etkiliyor.
'GERÇEK KARANLIK BİR GÖKYÜZÜNÜ ASLA GÖREMEYECEKLER'
Profesör Johnson ve diğer gökbilimciler, bu boşa harcanan ışığın yıldızlarla olan bağlantımızı yok ettiğini savunuyor. Işık kirliliğinin gözlemleri derinden etkilediğini söyleyen Johnson, “Gerçek bir karanlık gökyüzünü asla deneyimlemeyecek bugün büyüyen tüm çocuklar için çok üzgünüm” dedi. 2016’da yayınlanan bir çalışmaya göre bu durum dünya nüfusunun yüzde 80’i için geçerli olabilir.
YÜZDE 96 TASARRUF
Fazla ışık seviyelerini azaltmak için yasa çıkaran Slovenya’da fazla ışıklandırılmış bir kilisenin dış aydınlatmasının saçtığı ışık kirliliğini azaltmak için yapılan bir proje, sorunun çözülmesinin basit olduğunu ortaya çıkardı. Bir aydınlatma şirketi kiliseyi aydınlatmak için harcanan gücü %96 oranında azalttı. Güç tüketimini 1,6 kW’dan yalnızca 58 W’a düşüren şirket, ayrıca ışığı kullandığı basit maskelerle doğrudan kiliseye yönelterek, amacı dışında yayılan ışık ışınlarını en aza indirdi.
"Birçok insan iklim değişikliğiyle ilgili konuşuyor ama ışık kirliliğiyle ilgili hiç konuşulmuyor" diyen Dr. Kyba, "Ancak bu önemli bir nokta. Gece, çoğumuz uyurken, bütün elektrik başka şeylerde kullanılabilir. Elektrikli araçlar için mesela" dedi.
