Türkiye'de son 5 yılda kırmızı et fiyatları, büyükbaş canlı hayvan ve karkas et ithalatı sonrası bir miktar düştü ancak ithalatın sonlanmasının ardından fiyatlar tekrar yükselişe geçti.
Kırmızı etin kilosunun 40 lira seviyelerine ulaşması son yıllardaki kırmızı et fiyatları ve bu alandaki ithalat miktarlarını gündeme getirdi.
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) ve Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı verilerinden derlenen bilgilere göre, et fiyatlarının 25 lirayı aştığı 2010 yılının Eylül ayında Resmi Gazete'de yayımlanan ithalat rejimi kararı ile gümrük vergisi oranı yüzde 225'ten yüzde 30'a çekilerek et ithalatının önü açılmıştı.
Et ithalatın yapıldığı 2010 yılının ekim ayında ortalama kilogram fiyatı 26,2 lira olan et fiyatları, temmuz 2011'de 22,8 liraya kadar geriledi. Aynı yılın ağustos ayı itibarıyla tekrar yükseliş trendine giren dana eti fiyatları, ithalatın sonlandığı 2012'nin Aralık ayında 24 liraya kadar çıktı. Daha sonra yükselişini sürdüren fiyatlar, 2013'ün son çeyreğinde 25 lirayı geçerken, geçen sene eylülde 30 lirayı gördü. Bu sene haziranda 35 liraya, temmuzda da 37 liraya ulaşan fiyatlar, ağustosta 40 lira seviyelerine ulaştı.
2013 yılında 6 bin ton karkas et ithalatı
Söz konusu dönemdeki ithalata bakıldığında, damızlık ve damızlık olmayan toplam sığır ithalatı, 2010 yılında 139 bin 949 baş (273,7 milyon dolar), 2011 yılında 470 bin 796 baş (848,7 milyon dolar), 2012 yılında 471 bin 571 baş (775,4 milyon dolar), 2013 yılında 191 bin 639 baş (279,8 milyon dolar), 2014 yılında 49 bin 714 baş (108,7 milyon dolar), bu sene ilk 6 ayda da 43 bin 813 baş (74,6 milyon dolar) olarak gerçekleşti.
Bu dönemlerdeki sığır eti (karkas et) ithalatına bakıldığında ise 2010 yılında 50 bin ton (249 milyon dolar), 2011 yılında 110 bin 700 ton (511 milyon dolar), 2012 yılında 25 bin ton (96 milyon dolar), 2013 yılında 6 bin ton (24,2 milyon dolar) oldu.
Bu rakamlar değerlendirildiğinde canlı sığır ve sığır eti ithalatının yapıldığı dönemlerde kırmızı et fiyatlarının bir miktar düştü, ithalatın sonlanmasının ardından fiyatlar tekrar yükselişe geçti. Son 5 yılda artan et fiyatlarına ithalatın geçici çözüm sunduğu görüldü.
ESK ithalat silahını çekti
Merkez Bankasının "Enflasyon Raporu" ile öne çıkardığı kırmızı et fiyatlarındaki artışın önüne geçmek için Et ve Süt Kurumu (ESK) Avrupa menşeli karkas et satışı ihaleleri düzenledi.
ESK Genel Müdürü Kasım Piral, sığır karkas eti ithalatı için alım ihalesi operasyonları duyulur duyulmaz et fiyatlarında artış trendinin yavaşlamaya başladığını belirterek, bundan sonra fiyatların aşağı yönlü seyredeceğini düşündüklerini ve karkas ette hedeflerinin fiyatın yüzde 10 civarında düşmesi olduğunu kaydetmişti.
ESK, bu gelişmelerin ardından mağazalarındaki ürünlerde ortalama yüzde 5 indirime gitti. Bu kararın ardından ESK mağazalarında dana kıymanın fiyatı 26,90'dan 25,75 liraya, kuşbaşının fiyatı 30,40'dan 29,40 liraya geriledi. Dana bonfilenin fiyatı 56,90'dan 52,50 liraya, dana pirzolanın fiyatı ise 40,90'dan 38,50 liraya düştü.
Sektör ne dedi?
Söz konusu gelişmelere ilişkin sektör temsilcilerinin görüşleri değişiklik gösterirken, üreticiden sanayiciye kadar birçok sektör temsilcisi, "Eğer işe yarayacaksa, vatandaş ucuz et tüketebilecekse ithalat yapılsın" görüşünde birleşiyor.
İthalatın günübirlik çözümler sunacağı, uzun vadede yine kırmızı ette ve fiyatlarında sıkıntılar yaşanacağı belirtilirken, bazı sektör temsilcileri, ithalat politikalarının ve uygulamalarının yetersiz kaldığı yönünde eleştirilerde bulundu.
ESK'nın kırmızı et fiyatlarına müdahalesinin yerinde olduğunu belirten bazı sektör temsilcileri, Kurban Bayramı'nın ardından fiyatların tekrar düşüşe geçeceğini belirtirken, fiyatları aşağı çekmenin yolunun üretim maliyetlerinin düşürülmesi ve verimlilik artışının sağlanması ile gerçekleşebileceğine işaret etti.
Bunun yanı sıra, ithalatı gerçekleştirilen besi hayvanlarının yetiştirilmesinin süresinin dolmasıyla ağustos ayından itibaren kesimine müteakip fiyat istikrarının sağlanacağı da ifade edildi.
Kırmızı et üretimi yüzde 24,4 arttı
Türkiye'nin toplam kırmızı et üretimi de bu yılın ikinci çeyreğinde bir önceki döneme göre yüzde 24,4 artarak 261 bin 871 ton oldu. Bunun 229 bin 549 tonunu sığır eti oluşturdu. Geçen sene toplam 1 milyon 8 bin 272 ton kırmızı et üretimi gerçekleşmişti.
Market ve kasapta da et fiyatları düştü
Ulusal Kırmızı Et Konseyi verilerine göre, 2013 yılının ağustos ayında 16,63 lira olan yağsız dana kesim karkas et fiyatları, bu sene ağustos ayında 25,69 lira olarak belirlendi.
Markette bonfilenin ortalama kilogram fiyatı 74 lira, kuşbaşı 37 lira, kıyma 30 liradan satışa sunulurken, kasapta, bonfile 60 lira, kuşbaşı 40 lira, orta yağlı kıyma da 32 liradan satılıyor. Bundan bir hafta önce markette bonfilenin ortalama kilogram fiyatı 72 lira, kuşbaşı 40 lira, kıyma 37 lira, kasapta, bonfile 65 lira, kuşbaşı 40 lira, orta yağlı kıyma da 35 liradan satışa sunuluyordu.
ESK'nın Avrupa menşeli karkas et satışı ihalesi ve mağazalarında indirime gitmesi sonrası, market ve kasaplarda da et fiyatlarının 2-7 lira aralığında düştüğü görüldü.
Kilogramı ortalama 40 lirayı bulan et fiyatlarını düşürmek için "ithalat silahı" yeniden çekilerek, ESK'nın bu yıl için AB menşeli besilik hayvan ve karkas et ithalatında gümrük vergisi oranı sıfırlandı.
ANKARA/AA
