Geçen sene hükümet karşıtı kitlesel protestolar sonrası istifa eden Lübnan Başbakanı Saad Hariri, eşine az rastlanır şekilde 'ekonomik kriz' nedeniyle yeniden hükümeti kurmakla görevlendirildi.
Geçen yıl Saad Hariri yerine Başbakanlık görevine getirilen Hasan Diab, Ağustos ayındaki patlamadan sonra hükümetiyle beraber istifa etmişti. Hasan Diab yerine aday gösterilen Mustafa Adib, yeterli desteği alamayınca geçen ay istifa etmişti.
Koronavirüs salgını ve Ağustos ayında Beyrut’ta gerçekleşen patlama zaten derin bir ekonomik krizle mücadele eden Lübnan’da protestoları kışkırttı. Siyasi sistemin elden geçirilmesini talep etmeye başlayan kalabalıklar sokağa indi.
‘YETKİLİLERİN SESSİZLİĞİ RÜŞVET VE İSRAFA ORTAK OLMAKTIR’
Çarşamba günü televizyona çıkan Lübnan Cumhurbaşkanı Michel Aoun, “Bütün reformlar nerede? Meclisteki parti liderlerine sunulan tüm maddeler nerede?” diyerek milletvekillerinin ve yetkililerin daha önce kabul ettikleri adımları engellediklerinden şikayet etti.
Cumhurbaşkanı Aoun, “Yetkililerin sessizliği ve (merkez bankasının) hukuki denetiminde işbirliği olmayışı rüşvet ve israfta ortak olduklarına delildir” dedi.
LÜBNAN NEDEN EKONOMİK KRİZDE?
Saad Hariri’nin önceki Başbakanlık döneminde Lübnan’ın ekonomisi çökmeye başlamıştı. Dünyadaki en borçlu ülkelerden olan Lübnan’ın büyüme oranı, Amerikan doları sıkıntısı nedeniyle sıfıra düşerken, para birimi de değer kaybetmişti.
Lübnan’da işsizlik ve fakirlik oranı yükselirken, halkın hükümetin yaptığı hatalara karşı öfkesi artıyordu. Saad Hariri’yi istifaya zorlayan protestolar, kabinesinin gelir arttırmak için WhatsApp gibi uygulamalar üzerinden yapılan aramalara vergi teklif etmesinden sonra patlak verdi.
Ülkedeki huzursuzluk isyana dönüşürken, protestocuların en önemli taleplerinden biri bağımsız teknokratlar tarafından yönetilen bir hükümetti.
1943’te imzalanan Ulusal Paktla birlikte, iktidarın büyük ölçüde mezhepsel çıkarlara dayandığı Lübnan’da cumhurbaşkanı Hıristiyan, başbakan Sünni Müslüman ve parlamento başkanı da Şii Müslüman olması gerekiyor.
HARİRİ NEDEN DÖNDÜ?
Hariri’nin istifasından sonra yönetim sorunu çıkmaza giren Lübnan parlamentosundaki koltukların çoğuna Şii Hizbullah hareketi hakimdi. Bu durum Hasan Diab’ın atanmasına zorluk çıkarmıştı.
Lübnan, koronavirüs salgının ekonomiye etkisi nedeniyle Mart ayında, ilk kez dış borcunu ödemedi. Salgın protestoları durdurdu ancak ekonomik krizin derinleşmesine yol açtı. Birçok işletme, personelini tazminatlı veya tazminatsız işten çıkarmak zorunda kaldı.
Ağustos’ta, Beyrut limanında 2750 ton amonyum nitratın patlamasıyla, toparlanmaya başlayan Lübnan’ın ekonomisini daha derin bir krize soktu. 200 kişiyi öldüren, 6 bin kişiyi yaralayan patlama, 4.6 milyar dolar fiziksel zarara ve 3.5 milyar dolar ekonomik zarara neden oldu. Patlama sonrası tekrar başlayan protestolar sonucu Hasan Diab, “devletin bütün fonksiyonlarına kök salmış rüşvet sistemini” suçlayarak istifa etti.
Bu durum Hariri'nin önünü açtı. Ekonomik kriz, kaos ve işsizlik yüzünden istifa etmek zorunda kalan Hariri, yine aynı nedenlerle yeniden hükümeti kurmakla görevlendirildi. Bir anlamda Lübnan siyasetindeki hassas dengeler, süreci tersine işletti.
