Evrensel haklar için mücadele veren kadınların hikayeleri beyazperdenin de en büyük ilham kaynaklarından biri. Özel listede 5 yapım öne çıkıyor. Başrolünü Meryl Streep’in oynadığı ‘Direniş’te İngiltere’de oy hakkı uğruna savaşan Emmeline Pankhurst’ün yaşadıkları anlatılıyor. 1987 yapımı ‘Afife Jale’ filminde ise kamera, ilk Türk kadın tiyatro sanatçısının sahne için katlandığı zorluklara odaklanıyor.
SALİHA SULTAN | KARAR
8 Mart Dünya Kadınlar Günü’nde güçlü kadınları anlatan 5 filmi KARAR okurları için derledik. Cinsiyet ayrımcılığıyla savaşan Ruth Ginsburg, oy hakkı için direnen Emmeline Pankhurst, ‘ırkçı’ NASA’yı sarsan Katherine Johnson, cinsel tacize karşı çıkan Anita Hill ve Türk kadınlara tiyatro perdesini açan Afife Jale…İzleyin, kadının gücünü keşfedin.
Dünyanın birçok yerinde hayata bir sıfır yenik başlayan kadınların eşit haklara sahip olmak için verdiği mücadeleyi beyazperdeye taşıyan sınırlı sayıda film olsa da, bazıları gerçekten filmin sonunda izleyeni oturduğu yerden kalkıp ‘artık bir şeyler yapmalıyım’ dedirtecek kadar ilham verici.
Fransız sosyolog Pierre Bourdieu’nun deyimiyle, ‘kültürel sermayesi bulunmayan’ kadınlara cesaret veren bu yapımlar arasında iş yaşamında cinsiyet ayrımcılığını mahkemeye taşıyan ve ölümünün ardından ABD’de bayraklar yarıya indirilen Anayasa Yüksek Mahkemesi Yargıcı Ruth Bader Ginsburg’dan, İngiltere’de oy hakkı için mücadele veren Emmeline Pankhurst’a, ‘ırkçı ve cinsiyetçi’ NASA’yı sarsan matematikçi Katherine Johnson’tan 1991’de cinsel tacize karşı açtığı davayla tarih yazan Anita Hill’e birçok mücadeleci kadının gerçek hikâyesi var.
Türkiye’de ise kadınların tiyatro sahnesine adım atmasını sağlayan ilk Türk kadın tiyatro sanatçısı Afife Jale… Kadın hakları tarihinin gerçek figürlerini sinematik bir dille anlatan bu 5 film, 8 Mart Dünya Kadınlar Günü’nde hâlâ eşit yaşama hakkı için savaşan bütün kadınlara beyazperdede ışık tutuyor.
Bu ışığın altında ortaya çıkan önemli bir ayrıntı daha var ki, o da dünyanın her yerinde ‘kadın dayanışmasının’ yarattığı güç. Bunu başaran kadınların mücadelelerini, zaferlerini ve fedakarlıklarını takdir etmek için birkaç saatinizi ayırın. Dayanışma duygusunun verdiği o muazzam gücün hissini mutlaka tadın.
DİREN!
Yapım Yılı: 2015
Yönetmen: Sarah Gavron
Oyuncular: Meryl Streep, Carey Mulligan, Helena Bonham Carter
1912’de İngiltere’de geçen film, kadınların oy hakkı hareketine katılan, örgütlenen ve mücadele eden ve bunun için tutuklanan, işten atılan, dövülen ve ölen bir grup çalışan kadını anlatıyor. Hareketin lideri Emmeline Pankhurst (Meryl Streep), oy hakkı için on yıllarca süren barışçıl protestoların görmezden gelinmesinin ardından ulusal bir sivil itaatsizlik kampanyası başlatır. Çamaşır işçisi ve acımasız çalışma koşullarına karşı çıkan Maud Watts (Carey Mulligan) gibi birçok kadın protestolarda ön saftadır.
ONAY
Yapım Yılı: 2016
Yönetmen: Rick Famuyiwa
Oyuncular: Kerry Washington, Wendell Pierce
Film 1991’de eski amiri Clarence Thomas’ı cinsel tacizle suçlayarak tarih yazan Anita Hill’in hayatını beyazperdeye taşıyor. O yıllarda cinsel tacizin dava edilebilecek bir şey olmadığını düşünen kadınlara cesaret veren Hill’i filmde Kerry Washington’u güçlü bir performansla canlandırıyor. Hill’in filme konu olan davasının ardından bir yıl içinde mahkemelerde cinsel tacize ilişkin şikayetler yüzde 73 arttı. Hill’e tamamı erkeklerden oluşan yargı kurulu tarafından yapılan muamele 1992’de ilan edilen ‘Kadın Yılı’nın da hazırlayıcısı oldu.
EŞİTLİK SAVAŞÇISI
Yapım Yılı: 2018
Yönetmen: Mimi Leder
Oyuncular: Felicity Jones, Justin Theroux, Armie Hammer.
Ruth Bader Ginsburg’un ABD Yüksek Mahkemesinde görev yapan ikinci kadın olmasından önceki 1950’li yıllarda geçen film, kararlı bir avukat olan Ginsburg’un ‘cinsiyete dayalı ayrımcılığın’ anayasaya aykırı ilan edildiği ilk federal davayı konu alıyor. Filmde Ginsburg’u canlandıran Felicity Jones, Harvard Hukuk Fakültesi dershanelerinden ABD Temyiz Mahkemesi’ne kadar her yerdeki yaygın, kurumsallaşmış cinsiyetçiliğin ortasında elindeki hukuk kitaplarıyla sistemi yıkan bir yıldız olarak parlıyor.
AFİFE JALE
Yapım Yılı: 1987
Yönetmen: Şahin Kaygun
Oyuncular: Müjde Ar, Macit Koper, Alev Sezer.
Filmde, ilk Türk kadın tiyatro sanatçısı Afife Jale’yi (1902-1941) Müjde Ar canlandırıyor. Senaryosunu Selim İleri ve Nezihe Araz’ın yazdığı filmde Afife çocukluğundan beri özgürlüğüne düşkün bir kızdır. Ancak muhafazakâr bir aile çevresinde yaşamaktadır. Babası, aile büyüklerinin desteğiyle Sanayi-i Nefise mektebinde resim okumasına müsaade etmiştir fakat Afife’nin gönlü tiyatrodadır. Önceleri, Afife Kumpanyası’nın oyunlarını ev içinde kurduğu küçük sahnede arkadaşları için sahneler. Önündeki en büyük engel ise babasıdır.
GİZLİ SAYILAR
Yapım Yılı: 2016
Yönetmen: Theodore Melfi
Oyuncular: Taraji P. Henson, Octavia Spencer, Dorothy Vaughan.
Gerçek bir hikâyeye dayanan film, 60’larda NASA’da önemli görevlerde çalışan üç siyahi kadının ırkçılık ve cinsiyetçilikle mücadelesini anlatıyor. Filmde Taraji P. Henson, ABD ile Sovyetler Birliği arasındaki yarışta bir dönüm noktası olan Merkür-Atlas 6 yörünge görevinin başarısını hesaplayan matematikçi Katherine Johnson’ı canlandırıyor. Ayrıca NASA’nın ilk kadın siyah havacılık mühendisi Mary Jackson rolünde Janelle Monáe; ilk siyah süpervizörü olan Dorothy Vaughan rolünde Octavia Spencer oynuyor.
