Doğu Akdeniz’deki bir asırlık kriz yine ısındı... Türkiye ile Yunanistan’ı savaşın eşiğine getiren 21 Temmuz’daki Navtex tansiyonu mekik diplomasisiyle düşürüldü. Ancak Mısır’la ‘deniz yetki alanları’ anlaşması yapan Yunanistan, süreci baltaladı. Egemenlik haklarını çiğneyen adıma karşın Ankara, bölgeye iki savaş gemisinin refakatinde Oruç Reis’i gönderdi. Atina’ya net kararlılık mesajı verildi.
Türkiye’nin geçen yıl Libya ile imzaladığı BM onaylı anlaşmanın ardından Yunanistan ipleri germe siyaseti izledi. Türkiye’nin 21 Temmuz’daki ‘denizci duyurusu’ (Navtex) ilanı sonrası da Atina, AB üzerinden yaptırım kartını çıkardı. Almanya’nın girişiyle tansiyon düştü, ancak Miçotakis’in Mısır’la imzaladığı deniz yetki alanı sözleşmesi bölgeyi alevlendirdi. Dışişileri Sözcüsü Hami Aksoy anlaşma için ‘Korsan’ vurgusu yaptı.
KITA SAHANLIĞINDA ADA DEĞİL ANA KITA ESAS
Türkiye yeni Navtex ilanıyla Oruç Reis’i ikinci kez bölgeye gönderdi. Güvenlik Kurulu’nu toplayan Miçotakis, AB’yi acil toplantıya çağırdı. Brüksel “Gelişmeler endişe verici. Konu komşuluk prensibiyle çözülmeli” açıklaması yaptı. Kıta sahanlığı tartışması üzerinden tırmanan gerilimde Ankara ‘Adalar değil ana kıta esas alınmalı’ tezini savunurken Çavuşoğlu “Kimse bizi iyi niyet göstermemekle suçlayamaz” tepkisini gösterdi.
ELLER TETİKTE
Doğu Akdeniz’de 23 Ağustos’a kadar araştırma yapacak Oruç Reis’e TSK’ya ait iki savaş gemisi eşlik ediyor. Atina’nın tezlerine karşı çıkan Dışişleri Bakanlığı Denizcilik-Havacılık-Hudut Genel Müdürü Büyükelçi Çağatay Erciyes ise “Yunanistan ana karasına 580 km uzaktaki 10 kilometrekarelik Meis adası nedeniyle Atina, 40 bin kilometrekare deniz yetki alanı talep ediyor” dedi. Öte yandan gerilim dün de sürdü. Türk hücumbotu Antalya’nın Kaş ilçesi önüne, Yunan hücumbotu ise Meis Adası önüne demirledi. 3 Türk askeri helikopteriyle de bölgede zaman zaman uçuş yapıldı.
27 KASIM 2019: TÜRKİYE İLE LİBYA ARASINDA DENİZ YETKİ ALANI SÖZLEŞMESİ İMZALANDI.
21 TEMMUZ 2020: ATINA’NIN HAMLELERI SONRASI TÜRKIYE, BM’YE BILDIRILEN RUHSAT ALANLARINDA NAVTEX ILAN ETTI.
22 TEMMUZ: MERKEL’İN ARABULUCULUĞUNDA ERDOĞAN İLE MİÇOTAKİS GÖRÜŞTÜ. KRİZ YATIŞINCA ORUÇ REİS GERİ ÇEKİLDİ.
6 AĞUSTOS: YUNANISTAN ILE MISIR ARASINDA DENIZ YETKI SINIRLANDIRMA ANLAŞMASI IMZALANDIĞI DUYURULDU.
10 AĞUSTOS: TÜRKİYE İKİNCİ KEZ SİSMİK ARAŞTIRMA İÇİN NAVTEX İLAN ETTİ. ORUÇ REİS KIBRIS AÇIKLARINA GÖNDERİLDİ.
SUÇLAYACAKLARSA ATİNA'YI SUÇLASINLAR
Doğu Akdeniz’deki yetki alanlarının belirlenmesi konusunda gerilim giderek tırmanıyor. Türkiye, Yunanistan ile yaşanan tartışmalı bölgede başlattığı doğal gaz arama çalışmalarını Almanya’nın devreye girmesiyle 28 Temmuz’da askıya almıştı. Ancak bu olumlu adıma karşılık Yunanistan Mısır ile 6 Ağustos’ta deniz yetki sınırlandırma anlaşması imzaladı. Bu anlaşmayı tanımayan ve çok sert tepki gösteren Ankara Oruç Reis araştırma gemisinin sismik çalışmalar için tekrar Akdeniz’e açılacağını, Pazartesi yayımladığı bir NAVTEX ile duyurdu. Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, “Ağustos sonu itibariyle yeni bölgelerde de, kıta sahanlığımızın batı sınırlarına da ruhsat vererek her türlü sismik araştırma, sondaj çalışmalarımızı sürdüreceğiz. Kimse Türkiye’ye yönelik ‘siz iyi niyet göstermediniz’ diyemez, biz gösterdik. Dolayısıyla suçlayacaklarsa Yunanistan’ı suçlasınlar” dedi. 10-23 Ağustos arası geçerli olacak NAVTEX kapsamında, Türk Silahlı Kuvvetleri’ne ait iki savaş gemisi de Oruç Reis’e eşlik ediyor. Yunanistan da aynı gün aynı bölge için NAVTEX ilan etti ve Türkiye’nin duyurusunun yasa dışı olduğunu öne sürdü. Böylece Almanya’nın başlatması beklenen arabuluculuk girişimi, Yunanistan’ın Mısır ile anlaşma yapması, Türkiye’nin de gemilerini yeniden ihtilaflı bölgeye göndermesi ile daha başlamadan son bulmuş oldu. Anlaşma, Girit ve Rodos adalarının kıta sahanlıklarının kısmen kullanılması şartıyla Mısır’ın kıta sahanlığı ile dikey bir koridor oluşturulmasını öngörüyor. Her iki tarafın denizde ve havada askeri varlıklarını artırıyor olmaları bölgedeki gerginliğin sıcak çatışmaya kadar varması riskini de beraberinde getiriyor. Türkiye, 27 Kasım 2019’da Libya ile imzaladığı Deniz Yetki Alanlarını Sınırlandırma anlaşması ile Yunanistan’ın Girit, Karpathos ve Rodos adalarının güneyinde kalan bölgeyi kıta sahanlığı kapsamında gördüğünü ilan etmiş ve bu anlaşmayı BM’ye kaydettirmişti. Atina, 1982 tarihli Uluslararası Deniz Hukuku Sözleşmesi’ne göre adaların kıta sahanlığı hakları olduğunu, Türkiye’nin ortaya koyduğu haritanın Yunanistan’ın egemenlik haklarını çiğnediğini ilan etmişti. AB de Yunanistan’ı desteklemiş, Türkiye’nin, “yasa dışı” olarak tanımladığı hidrokarbon çalışmalarını durdurmasını talep etmişti.
ANKARA, MEiS’iN DURUMUNA DiKKAT ÇEKECEK
Üst düzey Türk yetkililer, Ankara’nın bu süreçte özellikle Meis adası üzerinden Yunanistan’ın politikalarını açığa çıkarma amacında olacağı görüşünde. Yunanistan’ın Mısır ile yaptığı anlaşmanın bir maddesinde “iki ülke arasındaki deniz alanlarının kısmen belirlenmiş olduğundan ve ucunun açık olduğundan” söz ediliyor. Atina’nın Meis adasını kapsam dışı bırakmayı kabul etmesi, Mısır’ın da aynı Türkiye gibi “Meis adasının tam yetki alanına sahip olamayacağı” tezinden kaynaklanıyor.
DIŞIŞLERI: ATiNA KORSAN ANLAŞMA YAPTI
Dışişleri Bakanı Sözcüsü Hami Aksoy, Oruç Reis araştırma gemisinin temmuzda planlanan araştırma faaliyetinin, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın talimatıyla bir süre askıya alındığını hatırlattı. Aksoy, “Almanya ve AB’nin ricası üzerine diplomasiye şans tanımak ve diyalogu canlandırmak amacıyla yaptığımız jest karşılık görmemiştir. Yunanistan, diyalog konusunda samimi ve dürüst olmadığını Mısır ile yaptığı korsan anlaşma ile ortaya koymuştur” değerlendirmesinde bulundu.
AKAR: HİÇBİR OLDU BİTİYE İZİN VERMEYİZ
Milli Savunma Bakanı Hulusi Akar, Oruç Reis sismik araştırma gemisine, Deniz Kuvvetleri Komutanlığınca refakat ve koruma sağlandığını anımsatarak gerekli tedbirlerin alındığını vurguladı. Bakan Akar, Doğu Akdeniz’de Türkiye ve KKTC’nin yer almadığı hiçbir projenin yaşama şansı olmadığını ve bölgede hiçbir oldubittiye izin verilmeyeceğini ifade etti.
HÜCUMBOTLAR KAŞ VE MEIS’E YANAŞTI
Türkiye’nin yeni NAVTEX ilan etmesinin ardından önceki gün Antalya açıklarından demir alan Oruç Reis Sismik Araştırma Gemisi, Akdeniz’de arama çalışması yapacağı alana doğru hareket etti. Oruç Reis, Kıbrıs’ın güneybatı açığındaki bölgeye ulaşırken, dün sabah saatlerinde ise Türk hücumbotunun Kaş ilçesi Limanağzı bölgesi önlerine, Yunan hücumbotunun ise Meis Adası önüne demir attığı görüldü. 3 Türk askeri helikopteriyle de bölgede zaman zaman uçuş yapıldı.
FRANSIZ SAVAŞ UÇAKLARI RUM KESİMİNE İNDİ
Fransa Hava Kuvvetlerine ait Rafale tipi 2 savaş uçağı ve C-130 tipi nakliye uçağının Güney Kıbrıs Rum kesimine iniş yaptı. Birkaç gün Baf’ta kalacak Fransız uçakları, Doğu Akdeniz’de, Rum kesiminin tek taraflı ilan ettiği sözde münhasır ekonomik bölge içerisinde devriye görevi gerçekleştirecek ve Fransa’nın bölgedeki deniz kuvvetleriyle iş birliği yapacak.
