Hatay, Olimpiyatlar ve Dünya Kupası’nın ardından uluslararası üçüncü büyük organizasyon olan EXPO’ya ev sahipliği yapacak. 23 Nisan-29 Ekim arasında altı ay sürecek etkinlikte dünya lezzetlerinin tanıtıldığı şehir mutfakları, sergiler, fuarlar, medeniyet bahçeleri ve botanik firmalarının çalışmaları ziyaretçilerini bekliyor. “Medeniyetler Bahçesi” temasıyla yapılacak olan EXPO 2021 Hatay’da, 2000 yıllık şehirdeki 13 medeniyeti tasvir eden bahçeler gezilecek. 1650 metrekarelik dünyanın en büyük mozaiği tarihe ışık tutacak. Hatay Büyükşehir Belediye Başkanı Lütfü Savaş, çalışmaları, beklentilerini KARAR’a anlattı.
Süreç 2015’te başladı, 2017’de kesinleşti. EXPO’nun Hatay’da yapılması kimin fikriydi?
Benim ve danışmanımın fikriydi. Kentin birikimlerini dünyayla paylaşmak adına yaptığımız projelerden biri. 13 ayrı medeniyete ev sahipliği yapmış 2000 bin yıllık bir şehir Hatay. Herkes herkesin inancına saygılı ve hem kötü günde hem iyi günde insanlar birbirlerine yardım eder ve o zaman farklı olduklarını görürler. Herkesin birbirine bir saygı ve sevgisi var. Bunu dünyayla paylaşmak istedik. Hatay’ın coğrafyası sanki özel yaratılmış. 2500’e yakın çiçeği var. Bunun 250’si endemik sadece orada bulunuyor. 850’ye yakın tıbbi aromatik bitkisi var. Asya-Avrupa’da en fazla çeşitliliğe sahip şehir. Her alanda Allah’ın Ortadoğu’da bizlere bahşettiği kıymetli bir coğrafya. Üzerine de çok özel insanları getirmiş, kendi aralarında uyumlu... Yüzyıllardır farklı renklerin bir arada olup da yaşadığı bu şehri dünyayla paylaşalım dedik. Tabii ki bizim yemek kültürümüz de var... Roma ve Bizans döneminde ilk ve son gayrîresmi olimpiyatların yapıldığı yer Hatay. Roma dönemindeki en büyük üç şehirden biri.
ARTIK DAHA DOYURUCU BİR ŞEHİR OLACAK
Resmi olarak altı ay açık kalacak, sonra kalıcı olacak mı?
Altı ay açık kalacak 23 Nisan-29 Ekim arası ama sonraki süreç içerisinde Antakya Defne ve İskenderun Arsuz’daki yeri açık tutacağız. Bunlar kültürel, ekonomik, eğitim ve ticari faaliyetlerde kullanılacak. Yemek kültürümüzü de orada yaşatacağız. Defne’de Hatay yemeklerini gastronomi köyünde vereceğiz. İskenderun’da da dünyanın farklı yerlerinden UNESCO tarafından tescillenen şehirlerin hem bahçelerini hem de mutfaklarını getireceğiz. Altı aydan sonra da mutfakları devam ettireceğiz. Hatay bundan sonra 30-35 şehrin yemekleriyle doyurucu bir şehir olacak. Spagettiye geleceksiniz, suşiye geleceksiniz, İsviçre’nin peynirine de geleceksiniz. Böyle bir çekim merkezi yapmayı hedefliyoruz. Birçok ülkeden şehirlerin bağlantısı yapılıyor.
Planlanan ziyaret saatleri var mı?
Belirli saatler konulacak. 7/24 açık olmaz da 16-18 saat açık kalabilir.
Projenin maliyeti nedir?
100 milyon dolara mâl olacak.
ANTALYA İLE KARŞILAŞTIRMAK DOĞRU DEĞİL
2016’da yapılan Antalya EXPO ile mukayese etmekten kaçınıyor musunuz?
O, A kategorisindeydi, bizimki B. Karşılaştırırsak politik polemiğe gireriz. Bu doğru değil. Konsept olarak farklı. Biz 13 medeniyetin bahçesini yapıyoruz. Arkeolojik eserler de bulduk. Arkeopark yapıyoruz. Medeniyetler bahçesi ve medeniyetlerin tasvir edildiği 1650 metrekarelik dünyanın en büyük mozaiği olacak. Rekorlar Kitabı’na girecek, başvuru yapıyoruz. Ayrıca şehirlerin bahçeleri olacak. Çocuklar için eğlence alanları ve gastronomi köyü yapılacak. 5 bin kişilik amfi tiyatroda organizasyonlarımızı yapacağız. Ticari alanda şehirlerin sergi alanları olacak. Arsuz’da dışarıdan gelen şehirlerin mutfakları ve bahçeleri olacak.
Şu ana kadar hangi şehirlerle sözleşme imzaladınız?
Afrika, Avrupa ve Türki Cumhuriyetlerden birçok şehir var. Avrupa Birliği’ndeki ülkelerin büyükelçileriyle videokonferans toplantısı yaptık. Onlara anlattık ve yazı yazdık. Daha çok gastronomi ile ünlü 37 şehri davet ediyoruz. Bunların çoğu gelecek ve kalıcı olacak.
EXPO alanına nasıl ulaşılacak?
Uçaktan inince telefonlarınıza güzergâh gelecek. Nerede kalacaksınız, nerelerde yemek yiyebileceksiniz her şeyden haberdar olacaksınız. Altı ay boyunca her gün etkinlik olacak. Düzenli şekilde konserleri, sergileri, tiyatroları dağıtacağız. Botanik firmaları da gelecek.
DARİUS’LA İSKENDER’İN SAVAŞINI GÖRECEKLER
EXPO’nun mali getirisi hesaplandı mı?
Kente, esnafa, belediyeye... Belediyeye getirisi olmaz, götürüsü olur. Ama belediye de şehrin vergileriyle ayakta kalan bir kurum. Bütün esnaf kazanacak, vergi ödeyince de belediye nasiplenecek. Zincirleme bir fayda söz konusu. Gelecek nesillere de katkısı olacak. EXPO yapan şehirler arasına gireceksiniz. Herkes Hatay’ı merak edecek. Hatay yemeği yerken bir de İspanyol yemeği yiyelim, İtalyan pizzası yiyelim hem de şusi yiyelim diyecek. Hem pazar gücü kalıcı olacak, hem de kenti gündemde tutacak. Paris’teki Eyfel de EXPO için yapılmış hâlâ para kırıyor. Bizim de Guinness Rekorlar Kitabı’na girecek 1650 metrekarelik mozaiğimiz olacak. Arkeoparkımız daima müze olarak kullanılacak. 13 medeniyeti temsil eden bahçelerimiz olacak. İnsanlar Babürlülerin bahçelerini merak edecek. Romalılar nasıl yaşıyordu onun bahçesini görecek. Darius’la İskender’in Payas’taki savaşı (İssos) da tavsir edilecek. Tarih, botanik, gastronomi hepsi bir arada olacak. Helenistik dönemden başlayıp, Türkiye’ye kadar geliyorsunuz. Tarihi bir tünelden geçiyorsunuz.
Kaç kişiyi bekliyorsunuz?
1.5-2 milyon ama pandemi süreci her şeyi belirleyecek. Pandemi biter ve insanlar bir yerler gitme açlığı çekerse bizimki ilk büyük organizasyon olacak.
Aynı zamanda enfeksiyon hastalıkları uzmanısınız. Pandemi devam ederse EXPO için bir planınız var mı?
Uluslararası Bahçe Bitkileri Derneği toplanır ve ona göre karar verirler. Dubai’yi bir sene ertelediler. Kasımda aşı bulunacak deniyor. Ocak’ta herkese aşı yapılırsa insanlar rahatlayabilir.
Kaç kişi istihdam edilecek?
Yaklaşık 500 kişi istihdam edilecek. EXPO bitince de en az 300 kişi devam edecek.
EXPO TÜRKİYE’DE BİLİNMİYOR...
Öyle bir kültürümüz yok. Antalya’da 1 milyar 600 milyon dolar harcandı. Biz 100 milyon dolara yapıyoruz. İskenderun bölgesinde çalışmaların yüzde 75’i bitti. Yüzde 70’ye yakın da Defne’de bitti. Amacımız Defne’yi aralık sonu, İskenderun Arsuz’u da kasım sonu bitirmek. İki alan arasında 32 km. yol açılacak. EXPO’ya yetişecek.
TANITIM İÇİN DESTEK BEKLİYORUZ
POLİTİK AYRIM YAPMAYIZ HERKESİ DAVET EDİYORUZ
EXPO’nun tanıtımında Kültür Bakanlığı’nın bir katkısı var mı?
Biz de Türkiye Cumhuriyeti vatandaşıyız ve vergi veriyoruz. Sayın Cumhurbaşkanı’ndan ve hükümetten katkı bekliyoruz. Burası Türkiye’ye katılan son nokta. Bizim insanlarımız da Türkiye’yi seviyor. Bu sevgiye hükümetin karşılık vermesini bekliyoruz. Kültür Bakanlığı’ndan da Cumhurbaşkanımızdan da isteyeceğiz. Millete hizmet eden bir belediye olarak Cumhurbaşkanı, bakanlık ve Tanıtım Fonu’ndan ne bulabilirsek isteyeceğiz, istiyoruz.
Hangi belediyeler davet edildi? AK Parti’li belediyeler dahil mi?
Büyükşehirlerin tamamını davet ediyoruz. Hatay dünyadaki birçok rengi barındırıyor. O kadar rengi barındıran bir şehrin politik anlamda ayrım yapmasını doğru bulmuyoruz. Gelmek isteyen büyükşehirlerin başımızın üzerinde yeri var.
Kültür Bakanı ya da Cumhurbaşkanı’na davet yapılacak mı?
Davet edeceğiz. Biz ayrılığın azabından birlikteliğin rahmetine sığınmak isteyenlerdeniz. Ayrılıkta azap olduğunu biliyoruz. Biz ‘Bu sadece bizim olsun’ demiyoruz. Hepimizin olsun.
Valiliğin, AK Parti’li vekillerin bakış açısı nedir EXPO’ya?
Bunun siyasetini seçim öncesi yapan oldu. Şu anda bir sessizlik var. Yaptıktan sonra yorumları göreceğiz. Güzel olursa herkesin ne kazanacağını biliyoruz. (Yaptıklarınız, yapamadıklarınız) Muhalefet partisi imkanlarının az olduğu, ekonominin bu boyuta geldiği ortamda buna da şükür.
KAOSUN, GÖZYAŞININ YANINDAKİ BİR ŞEHİR İNSANLARI GÜLÜMSETECEK
ÜÇ DİLİMLİK PASTAYI DÖRDE BÖLÜYORUZ
1 milyon 640 bin nüfuslu Hatay’da 500 bin Suriyeli bulunuyor. Olumsuz bir algı var kente dair...
Kardeş kardeş yaşıyoruz, bizim paramızla bakıyoruz. Çıkan haberlerde farklı aksettiriyorlar. Ama şu var ki biz 8.5 yıldır üç dilimlik pastamızı dörde bölüp yiyoruz. Bu kadar yükü çekiyoruz ve hükümetten destek bekliyoruz. Belediyeler kişi başına vergilerden gelen gelirde Suriyelilerin de içine katılmasını istiyor. Misafirlerimizin gelmesiyle ekonomik pastadaki dilim küçüldü. Maaşlar üçte bir düştü. Ev kiraları arttı. Ikinci evlikler aileleri parçalıyor. Sosyolojik, psikolojik ve ekonomik sıkıntılar yaşıyoruz buna rağmen Suriyelilere misafir gözüyle bakıyoruz. EXPO belki de Ortadoğu’daki kaosun yumuşamasına, sevgi çemberinin büyümesine katkı sağlacak. Hep gözyaşı, acı, hırs, kin... Bu coğrafyada böyle çalışmalara ihtiyaç var. Insanlarımızı da biraz rahatlatacak. Kaosun, gözyaşını ve sıkıntıların yüksek olduğu Ortadoğu’nun bitişiğindeki bir şehirde insanları biraz gülümsetmek için çalışıyoruz. EXPO buna da katkı sağlayacak.
450 vaka var komşularımıza göre durum iyi
Salgının kentteki seyri nedir?
450 civarında vaka var. Komşularmıza göre iyi durumdayız. Yine rahatlamıyoruz, tedbirlerimize devam ediyoruz. (Hatayspor) Çok borç yükü vardı. 11 yıldır Hatayspor’a destek oluyorum. Günlük 16 saat belediyeyle ilgileniyorsam 2 saat sporla ilgilenirim ama sadece Hatayspor değil. Tüm branşlara destek oluyoruz.
