Selçuk Üniversitesi, 1929 ve sonrasına ait 25 bin ulusal-yerel gazete sayfasını dijital ortama taşıdı. 4 bin 731 cilt gazetenin bulunduğu arşivin 310 cildini yerel basına ait nüshalar oluşturuyor. 33 farklı ilden yerel gazetelerin yer aldığı çalışma araştırmacılar için kaynak niteliğinde.
Selçuk Üniversitesi, Türkiye’nin 100 yıllık tarihine tanıklık eden 25 bin ulusal-yerel gazeteyi dijital ortama taşıyarak bir ilke imza atıyor. Çalışmayı yürüten Selçuk Üniversitesi Kütüphane ve Dökümantasyon Daire Başkanı Fahrettin Demirci: “Arşivimizde 4 bin 731 cilt gazete bulunuyor.
Konya’nın yanı sıra; İstanbul, Antalya, Sivas, Bursa gibi 33 farklı şehrimize ait gazeteler de mevcut. Bu anlamda üniversitemiz yerel gazetelerin internet ortamına aktarılarak hizmete sunulması noktasında ilk üniversite.”
Yerel gazeteler, ulusal basının göremediği konuları kayıt altına alan, bulunduğu şehrin tarihî hafızasını oluşturan önemli yayım organlarımız. Araştırmacılar günümüzde ulusal gazetelere birçok kütüphane ve üniversite arşivinden erişebiliyor fakat yerel gazetelere ulaşmakta oldukça zorlanabiliyorlar.
Konya’da Selçuk Üniversitesi bu anlamda önemli ve öncü bir çalışmaya imza atıyor, yerel basın hafızamızın önemli bir bölümünü dijital ortama taşıyor. Sadece Konya değil, 33 farklı ilden yerel gazete yer aldığı ve üniversitenin Kütüphane ve Dokümantasyon Daire Başkanlığı tarafından yürütülen çalışmada 1929 ve sonraki yıllara ait toplamda 25 bin gazete sayfası ‘selcuk.edu.tr/kutuphane’ portalında araştırmacıların hizmetine sunulacak. Çalışmayı yürüten Selçuk Üniversitesi Kütüphane ve Dokümantasyon Daire Başkanı Fahrettin Demirci ile KARAR okurları için konuştuk.
Öncelikle tebrikler. Özellikle yerel basın adına önemli bir çalışmaya imza atıyorsunuz. Selçuk Üniversitesi Kütüphanesi’nde kaç adet yerel gazete var?
Teşekkürler. Kütüphaneler, şehirlerin hafızası mesabesindedir. Biz de, Selçuk Üniversitesi Kütüphane ve Dokümantasyon Daire Başkanlığı olarak şehrimizin hafızası olma çabasındayız. Bu doğrultuda Konya’mızda çıkmış olan gazeteleri muhafaza ediyoruz.
Nadir eserlerimizin ve gazete arşivimizin gelecek nesillere güvenli bir şekilde aktarılması ve gerek ulusal gerekse uluslararası tanıtımı amacıyla Kütüphane ve Dokümantasyon Daire Başkanlığı olarak birçok çalışma ve proje yürütüyoruz. Bu çalışmalarımızdan birisini de gazete arşivimizi dijitalleştirmekle gerçekleştiriyoruz. Kütüphane arşivimizde 4 bin 731 cilt gazete bulunuyor.
Gazete koleksiyonumuzda 32 adet yerel gazetemize ait 310 cilt gazete bulunuyor. Konya’nın yanı sıra; İstanbul, Antalya, Sivas, Bursa gibi 33 farklı şehrimize ait gazeteler de mevcut. Bu anlamda üniversitemiz yerel gazetelerin internet ortamına aktarılarak hizmete sunulması noktasında ilk üniversite diyebiliriz.
Bu yerel gazeteleri dijital ortama taşımak fikri nasıl gelişti? Amaç neydi?
Selçuk Üniversitesi; akademisyenlerin, öğrencilerin ve araştırmacıların bilimsel alanda gereksinim duyacağı nitelikte zengin bir koleksiyona sahip. Kültürel değerlerimizi korumaya özen gösteren ve bu sorumlulukla hareket eden üniversitemiz; ‘Geleneği Gelecekle Buluşturan Bir Dünya Üniversitesi’ olarak, tarihe ışık tutan gazete arşivimizin korunması, daha kolay ve çabuk bir şekilde araştırmacıların hizmetine sunulması ve gelecek nesillere korunaklı bir biçimde aktarılması düşüncesiyle dijital ortama taşıma fikrini geliştirdi.
Bu düşünce doğrultusunda, sürecin başından itibaren maddi ve manevi desteklerini esirgemeyen Selçuk Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Metin Aksoy’a, Rektör Yardımcısı hocalarımıza, Genel Sekreterimiz Prof. Dr. Ahmet Tuğrul Polat’a ve bu projenin her aşamasında emeklerini esirgemeyen kütüphane personelimize teşekkür ederim.
Bu arşivde daha önce dijital ortama taşınmamış, fakat tarihimizin çok önemli olaylarına tanık olmuş birkaç yerel gazeteden bahsedebilir misiniz? Onları araştırmacılar için değerli kılan nedir?
Konya, Anadolu Selçuklu Medeniyetine başkentlik yapmış kadim bir şehir. Özellikle yerel gazetelerimiz; tarihe tanıklık eden, adeta birer hafıza niteliğinde belgeler. Konya dünden bugüne birçok olaya tanıklık etmiş bir şehir. Bunlardan en önemlisi şüphesiz Selçuk Üniversitesinin kuruluşu olmuştur.
Yeni Meram, Yeni Konya, Anadolu’da Hamle, Anadolu’da Bugün, Konya Postası gibi gazeteler; Konya ve çevresindeki olayları, özellikle de üniversitemizin kuruluş aşamasına tanıklık eden süreci yakından takip ederek sayfalarına taşımışlardır. Bu açıdan bakıldığında araştırmacılar için gazete arşivimiz bir hazine niteliğinde. Gerek yüksek lisans gerekse doktora tezlerine kaynak teşkil ederek birçok araştırmacının istifade ettiği bir bilgi hazinesi...
Proje şu an ne aşamada çalışma? Kaç kişilik bir ekip bu projeyi yürütüyor?
Selçuk Üniversitesi Kütüphane ve Dokümantasyon Daire Başkanlığı tarafından yürütülen bu projede; Prof. Dr. Erol Güngör Kütüphanemizde bir personel ve 2 yarı zamanlı öğrenci tarafından gazete arşivi gözden geçirilerek dijitalleştiriliyor ve hemen akabinde internet sayfamızda yayına sunuluyor.
SEKA’YA GİTMEKTEN SON ANDA KURTULDULAR
Yerel gazete koleksiyonu nasıl oluştu? Gazeteler kütüphanenize kendisi mi ulaştırdı yoksa üniversite kendisi mi topladı?
Yerel gazeteler o şehrin hafızası ve değeri. Üniversitemiz kütüphanesine şehrimizin bu hafızasını kazandıran isim, Prof. Dr. Haşim Karpuz hocamız. Selçuk Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Dekanlığı görevini yürüttüğü sırada, İl Halk Kütüphanesi Kitaplığında bulunan gazetelerin SEKA’ya gönderileceğini öğrenmiş ve harekete geçerek söz konusu gazeteleri üniversitemize kazandırmıştır.
Kütüphanemize gelen gazetelerimizin tanzimi, ciltlenmesi ve düzenlenmesi bizzat hocamız ve öğrencileri tarafından yapılarak arşivimize kazandırıldı. Bu vesileyle Prof. Dr. Haşim Karpuz hocamıza ve öğrencilerine şükranlarımızı sunuyoruz.
EDEBİYAT DA VAR SİNEMA DA
Arşivde yer alan yüzlerce ulusal-yerel gazeteden bir kısmı şöyle: Akşam (İstanbul-1929), Yeni Devir (1938), , Ankara Haftası (Ankara-1934), Sinema Mecmuası (1936), Halk Dili (1947), Kadın Sesi (1947), Büyük Doğu (İstanbul-1949), Yeni Meram (1950), Yeni Milli Birlik (1950), Doğu Postası (1950), Hür Adam (1951), Büyük Cihad (1951), Sabah (1952), Bursa (1952), Hatay Postası (1952), Hakimiyet (1954), Yeni Harman (1954), Ülke (1954), Bolu Ekspress (Bolu-1954), Ses (1955), İstikamet (1956), Maraşın Sesi (1956), Sanat Dünyası (1956), Nazilli (1956), İstiklal (1957), Hür Adam (1957), Yeni Devir (1958), Tasvir-i Efkar (1958), Edebiyat Gazetesi (1962).
