Geçtiğimiz yıl Türkiye’nin okuma haritasını çıkaran ve okuma oranlarının yüzde 45’e yükseldiğini ortaya koyan OKUYAY Platformu, şimdi de bu haritada yer alan yüzde 18,8’lik ‘okuyabilirler’ grubunu inceledi. İncelemeye göre okuma kültürü gelişmediği için okumaktan uzak kalan ‘okuyabilirler’ grubu çevreden duydukları kitapları alıp, okuyor. Milli Eğitim, Kültür ve Turizm bakanlıkları, STK’lar ve yayınevleri için önemli veriler barındıran inceleme, biraz çaba ile okuma kültürünün kısa sürede yüzde 65’e yükseleceğini gösteriyor.
KARAR / SALİHA SULTAN
Türkiye Yayıncılar Birliği’nin OKUYAY Platformu (Okuma Kültürünü Yaygınlaştırma Platformu) yaptığı araştırmalarla okuma kültürümüze yönelik önemli verileri kayıt altına alıyor. Geçtiğimiz yıl Türkiye’nin okuma kültürü haritasını çıkaran platform, 2008’den bu yana okuma oranımızın yüzde 30’dan yüzde 42’ye yükseldiğini ortaya koymuştu. Platform, kamuoyunu bu harita ile baş başa bırakmak yerine, burada ortaya koyduğu bilgilerin detaylarına da inerek, geleceğe dair önemli bir kaynak oluşturuyor. Şimdilik Dışişleri Bakanlığı Avrupa Birliği Başkanlığı’nın yürüttüğü Sivil Toplum Sektörünün Ortaklıklar ve Ağlar Hibe Programı kapsamında alınan hibeyle yoluna devam eden platformun, proje sonunda Türkiye Yayıncılar Birliği çatısı altında yoluna yürüyecek olması da sevindirici bir haber.
YILDA EN AZ BİR KİTAP ALIYORLAR
OKUYAY’ın son olarak yeni bir çalışmaya imza attı. Türkiye Okuma Kültürü Araştırması 2019’da yer alan ve ‘okuyabilirler’ olarak adlandırılan yüzde 18,8’lik kesim üzerine derinlikli bir inceleme yaptı. Bu kümenin kimlerden oluştuğunu inceleyen platform, alışkanlıklarını ve beklentilerini de mercek altına alarak, okuma kültürüne kazandırılmalarının ipuçlarını da okuma kültürünü geliştirmek için çalışmalar yapan kurumların da dikkatine sunmuş oldu. OKUYAY’ın ‘okuyabilirler’ incelemesinde yer alan bilgilere göre, bu grubun yüzde 60’tan fazlası yılda bir kitap alıyor. Aralarında kitap okumam diyenler, yine de kitap okumak üzerine bir fikir sahibi, Her ne kadar düzenli kitap okumasalar da, aralarında senede şu veya bu nedenle yılda 4 kitap okuyanlar var. Onları kitaba yönelten ise çevrelerindeki kişilerin, bir arkadaşlarının okuduğu bir kitabı övmesi ve tavsiye etmesi.
Buradan anladığımıza göre, kitap okuyanların okuduklarını çevredekilerine anlatması önemli, bu okumayanları okumaya teşvik ediyor. İnceleme yazısındaki bilgiler, ‘okuyabilirler’ grubundakilerin aslında okumaya ilgisi olduğunu fakat hangi yazarı seçecekleri konusunda kendilerine güven duymadıklarını ortaya koyuyor. Bunun temelinde ise, çocukluk dönemlerinde okuma kültürü ile tanışmamış olmaları yatıyor. Buradan çıkacak ders, eğitim kurumlarının, STK’ların ailelerinde okuma kültürü olmayan okul çağındaki çocuklara ulaşmak için özel projeler geliştirmesi çok önemli. Bu tarz projelerin de Milli Eğitim ve Kültür ve Turizm Bakanlıkları tarafından da daha fazla desteklenmesi gerekiyor.
ROMAN, ÖYKÜ, ŞİİR SEVİYORLAR
Okuyabilir olarak tanımlanan kişilere kitabevi seçenekleri soruluğunda yaklaşımları büyük oranda küçük bağımsız kitapevlerinden yana. Daha sonra zincir mağazalar ve internet geliyor. Market ve büfe tipi satış noktalarında kitap alışverişi yapmayı pek tercih etmiyorlar. Bağımsız kitabevlerinde kitapçıyla birebir iletişime girmek ve tavsiye almak ‘okuyabilirler’ olarak nitelenen kişilerin beklentileri açısından da tutarlı görünüyor. Basılı kitabı tercih eden bu grup, okumayı tercih ettikleri kitap türlerinde ise roman, öykü, şiir gibi kurgu ve dini kitapları tercih ediyor. Okuma kültürünü geliştirmeye yönelik projeleriyle öne çıkan ülkelerde, yetişkinleri okumaya yöneltmek üzere yapılan çokça çalışma mevcut. Bu çalışmalardan örnek alınarak Türkiye’de de sosyal kültüre göre uygulamaya koyulacak projeler yine bu ‘okuyabilirler’ kitlesinin ‘okuyanlar’ kümesine geçmesinde etkin olacak görünüyor. Bu minvalde, şu an Türkiye’de bu konuda çalışmalar yapan devlet kurumlarının, STK’ların ve yayınevlerinin OKUYAY’ın ‘okuyabiller’ incelemesini ciddiyetle dikkate alması gerekiyor.
