Türkiye İhracatçılar Meclisi (TIM) her ayın ilk günü bir önceki ayın ihracat rakamlarını açıklıyor. TIM ihracat verilerini altın hariç açıkladığından TUIK'in verileri ile farklılık gösteriyor. TIM'den bir ay sonra ise TUIK bir ay öncenin dış ticaret verilerini hem ihracat hem de ithalat olarak detaylı açıklıyor. TUIK'in verileri tüm malları, yani altın ihracat ve ithalatını da kapsıyor.
Ayrıca son dönemde Gümrük ve Ticaret Bakanlığı TUIK'e verdiği verileri çok az sapma ile bir ay önceden açıklıyor. TUIK'den bir ay önce hem ihracat hem de ithalat durumunu Gümrük ve Ticaret Bakanlığı verilerinden öğrenebiliyoruz.
TIM-TUIK ve Gümrük-Ticaret Bakanlığı verileri üzerinden Türkiye'nin 2015 yılı dış ticaret verilerine kısaca bakalım.
TIM'e göre ihracat sert düşüyor
01 Mayıs günü TIM bir önceki ay olan Nisan'ın ihracat verilerini açıkladı:
A-) TIM-Nisan 2015 İhracatı : 11 milyar 823 milyon dolar
2014 Nisan ayına göre ihracatta yüzde -9,8 gerileme var
B-) TIM-Ocak-Nisan 2015 İhracatı: 48 milyar 951 milyon dolar
2014 Ocak-Nisan dönemine göre ihracat yüzde -8,1 gerileme gösteriyor.
TIM Başkanı Mehmet Büyükekşi, ihracatta yaşanan gerilemenin ana sebebini parite etkisi olarak açıkladı. Büyükekşi "dolar geçen yılın Nisan ayına göre euro karşısında yüzde 22 değer kazanmıştır. Sadece Nisan ayında paritenin etkisi ile ihracatta suni düşüş 1,5 milyar dolara ulaşmıştır" dedi.
TUIK'e göre ihracatta sorun az
TUIK dış ticaret verilerini sadece ihracat olarak değil, hem ihracat hem de ithalat olarak TIM'den bir ay sonra açıklıyor. Dolayısı ile TUIK son açıkladığı dış ticaret verisi Mart 2015 ayına ait.
Ocak-Mart 2015 TUIK dış ticaret verilerine göre ihracat 37 milyar 128 milyon dolar ve ihracatta yüzde -7,5 daralma yaşanmış. İthalat ise 52 milyar 293 milyon dolar olurken daralma yüzde -9,0 oranındadır.
T.C Gümrük ve Ticaret Bakanlığı açıkladı
TUIK'in yayınladığı dış ticaret verileri aslında Gümrük ve Ticaret Bakanlığının topladığı verilerden oluşuyor. Bakanlık TUIK'den yaklaşık bir ay önceden dış ticaret verilirini nerede ise bindelik sapma ile açıklıyor.
Bakanlığa göre;
A-) Nisan 2015 İhracatı: 13 milyar 337 milyon dolar
2014 Nisan ayına göre ihracat yüzde 0,95 artış yaşamıştır. (TIM kayıtlarında Nisan ihracatı yüzde -9,8 ile 11 milyar 823 milyon dolar)
B-) Ocak-Nisan 2015 İhracatı 50 milyar 464 milyon dolar
2014 Ocak-Nisan dönemine göre ihracatta yüzde -5,4 daralma yaşanmıştır. (TIM kayıtlarına göre Ocak-Nisan 2015 ihracatı yüzde -8,1 gerileme göstermiştir)
Farklar altın ticaretinden geliyor
TIM ile TUIK veya bir ay önceden açıklayan Gümrük Bakanlığı verilerinin farklılığı nerede ise tamamen (TIM ile) altın ticaretinden kaynaklanıyor.
TIM ile Gümrük Bakanlığı ve TUIK arasında altın ihracatı dışında farklılığa neden olan bir diğer sebep ise kayıt tarihi olmaktadır.
Mesela Gümrük Bakanlığı Nisan ihracatını 13 milyar 337 milyon dolar açıklarken TIM aynı dönem ihracatı 11 milyar 823 milyon dolar olarak açıkladı.
TIM'de farklı olarak Gümrük Bakanlığı Nisan ayında 1 milyar 745 milyon dolarlık altın ihracatının yapıldığını açıklıyor. Kısaca TIM ile Gümrük Bakanlığı verileri arasındaki 1 milyar 514 milyon dolarlık farkın nerede ise tamamı 1 milyar 745 milyon dolarlık altın ihracatından kaynaklanıyor.
Yılın ilk 4 ayında yapılan altın ihracatı 6 milyar 681 milyon dolara çıkarak geçen yıla göre yüzde 72,2 artış gösteriyor. Kısaca bu yılın ilk 4 ayında altın ihracatı 2,8 milyar dolar daha fazla oldu.
Altın ihracatı sayesinde ihracattaki düşüş azalırken dış ticaret açığı da hızla düşerek dövize olan ihtiyaç azalmış oldu.
Altın dahil ihracat azalışı yüzde -5,4
Altın hariç ihracat azalışı yüzde -11,5
Altın ihracatı rekor seviyede
Türkiye bu yıl sadece ilk dört ayda 6 milyar 681 milyon dolar altın ihracatı gerçekleştirerek bir bakıma rekor kırdı. Zaten dış ticaret verilerinde yukarıda da belirtildiği gibi altın ihracatı rekor seviyede artmasaydı ihracatta daha büyük azalış ve dış ticarette daha büyük açık olacaktı.
Yıllar itibari ile Ocak-Nisan dönemi altın ihracat rakamlarını tabloda görüyoruz. Geçmişte en fazla altın ihracatı 2009 yılında 4 milyar dolar olarak yapılmış. Bir de geçen yıl 3,9 milyar dolar altın ihracatı ile dikkatler çekilmiş.
Bu yıl ki 6,7 milyar dolarlık ihracatla beraber iki yıl üst üste çok yüksek miktarda yurt dışına altın sattığımızı gösteriyor.
Altın ithalatında ise en fazla 2013 yılında 5,6 milyar dolarlık giriş yapıldığı görülüyor. Tabloya göre altın ihracatı bir bakıma ekonomik sıkıntıların da olduğu dönemlerde artış gösteriyor.
Keza 2009 yılında 4 milyar dolar seviyesine çıkan altın ihracatı 2010-2011 yıllarında adeta milyar dolar seviyesine düşüyor. Ve ekonominin yeniden yavaşladığı 2013-2014-2015 yıllarında yeniden 3 milyar dolar seviyesinde altın ihracatına başladığını görüyoruz.
Türkiye için altın bir bakıma döviz ihtiyacına sübap görevi görmüş.
Altın ticaretinde Bermuda Üçgeni
Altın ticaretinin hangi ülkeler üzerinde şekillendiğini çözmek için TIM ve TUIK'in ülkeler bazında ihracat verilerine bakıyoruz. İki kurum arasındaki ülke ihracat farklılığı aslında Türkiye'nin altın ticaretine de ışık tutuyor.
Mesela 2012 yılında İran ve Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) ticareti 2013 yılında birden çok farklılık gösteriyor.
2012 yılında İran'a 9,9 milyar dolar ihracat yapıyor görülürken 2013 yılında bu ihracat 4,2 milyar dolar sert bir şekilde geriliyor.
Yine 2012 yılında BAE'ne 8,2 milyar dolar ihracat yapıyor görülen Türkiye 2013 yılında BAE'ne ihracatı 5,0 milyar dolara geriliyor.
2014-2015 yılında ise altın ticaretinde yeniden bir denge kuruluyor.
Üçgende yeni merkez: İsviçre
İsviçre'ye ihracata baktığımızda TUIK rakamları 2012-2013 yıllarında 664 ve 185 milyon dolarlık ihracat yapıldığına işaret ediyor. Yine TIM'in kayıtlarında 2014-2015 ilk üç ayında İsviçre'ye 198 ve 218 milyon dolarlık ihracat yapıldığı görülüyor.
Ama TUIK'in 2014-2015 kayıtlarında İsviçre'ye yapılan ihracat 2,2 milyar dolar ile 2,7 milyar dolar olarak görülüyor.
2013 yılından sonra İsviçre TUIK kayıtlarında en fazla ihracat yapılan ülkelerden biri haline geliyor. Ve aynı İsviçre TIM kayıtlarında nerede ise en alt sıralarda ihracat yapılan ülke olarak yer alıyor.
2015 yılında TIM ve TUIK kayıtlarında ihracat farklılığı olan üç ülke göze çarpıyor:
1-) İsviçre 2 milyar 477 milyon dolar
2-) İngiltere 875 milyon dolar
3-) BAE 625 milyon dolar
Üç ülkenin kayıt farklılığı Ocak-Mart döneminde 3 milyar 977 milyon dolar. TUIK ile TIM ihracatta ülke farklılığı ile altın ihracatı yüzde 80'e yakın oranda uyuşmaktadır.
Bu durum 2012-2013'den sonra 2014-2015 yıllarında altın ihracatında Türkiye'nin yeni bir üçgende hareket ettiğini gösteriyor.
Bu üçgende BAE değişmeyen ülke olurken İngiltere ve de en önemlisi İsviçre merkez ülke olarak öne çıkıyor. Bu tablo 17-25 Aralık operasyonlarının uluslararası bir boyut içeridğini ve yeniden şekillendiğini de ortaya çıkarıyor.
Ayrıca;
Türkiye yeni altın üçgeni ile hem ihracattaki kaybını örtüyor, hem de artan döviz ihtiyacını altın satarak karşılıyor. Bir taşla bir çok kuş vuruyor.