2017 yılı GSYH verileri açıklandığında acı gerçekle yüzleştik. Yüzde 5,2 büyüme oranlarına rağmen, ülkemizde beton hariç, yatırımlar azalıyor. Yani süreklilik arz eden makine-teçhizat yatırımı olmuyor. Kimse yeni büyük fabrikalar kurmuyor.
Bunun bir çok nedeni var. Ama bir neden de ülkemizdeki finansal sistemin bozukluğu... Geçen gün bir enerji yatırımcısı; “Baraj (HES) gibi yatırımlar artık sadece kamu bankaları ile yürüyor. Büyük yatırımlar mevcut bankacılık düzeninde imkansız hale geldi” dedi.
Geçen hafta İSO toplantısına BIST Başkanı Himmet Karadağ davetliydi. Sanayicilerle yatırımların finansmanında borsanın önemi tartışıldı. Umarım sistem işler hale gelir.
Biliyorsunuz BIST kısa süre önce bir karar aldı. Artık halka açılmada net kara bakılmayacak. Bu çok önemli bir adım...Gelin bunu biraz daha genişleterek irdeleyelim:
Bence bu olaya sadece yeni halka açılma süreçlerinden bakmamak gerekiyor. Mevcut halka açık şirketlerinde uygun olanları yeni açılmalar yapabilmeli. Hatta bedelli sermaye artırımlara bile artık “neden?” sorusu sorulabilmeli.
Geçen hafta halka açık OSTİM yüzde 100 bedelli sermaye artırımına gitti. Bu şirketin halka arzında fiyat 10 kata yakın yükselmiş ve ardından aynı hızla geldiği yere düşmüştü. Yüzde 25 ile halka açılan şirketin, şu anda ana ortağının payı yüzde 25... Halka açık hisseler imtiyazsız, ama açık olmayanlarda imtiyaz var. Ortaklar sürekli hisse satıyor...
Şirketin 2015 esas faaliyet karı bu yılın altı ayında sadece 1,5 milyon TL. Oysa şirketin halka arz gelirinden sonra, şimdi de 27 milyon liralık bedelli artırımı onaylandı.
***
Borsanın küçük ve para toplayan şirketlerden temizlenmesi gerektiğini düşünüyorum. Kayda değer kar etmeyen, ana ortakların hisse sattıkları, temettü dağıtmayan ve bedelli artımlarla para toplayan bu tür imtiyazlı hisselerle yönetilen şirketlere “Dur” denilmeli.
Peki nasıl olacak?
Türkiye’nin en önemli sorunu cari açık. Yani yabancı sermayeye bağımlılık. Dış açığın en büyük kalemi ise enerji. Halka açık elektrik şirketlerine bakın. Yerli kaynağa dayalı en büyük yatırımcılardan biri Zorlu Grubunun şirketi Zorlu Enerji...
Neleri var?
-Toplam rüzgar santralleri 208 MW -RES : Gökçedağ’da 135 MW rüzgar (RES); Sarıtepe ve Demirciler 50MW + 23,3 MW. Şirket 4 bölgede 443,5 MW RES için lisans bekliyor.
Ayrıca 56,4 MW gücünde Pakistan’da RES bulunuyor.
Ve asıl iş... Jeotermal santraller (JES):
-Kızıldere (JES’ler): İlki 15 MW... İkincisi 250 milyon dolara mal olan 80 MW. Üçüncüsü 320 milyon dolara mal olan ve daha geçen ay devreye alınan 99,5 MW. Ve 2018 başında devreye alınacak 65,5 MW’lık JES.
-Ayrıca 45 MW’lık Alaşehir JES ile toplam YEKDEM kapsamında JES kapasitesi yıl sonunda 305 MW’a ulaşmış olacak. Şirketin sadece jeotermal yatırım maliyeti kaba hesapla 1 milyar dolara ulaşmaktadır.
Şirketin bilançosuna halen (Haziran 2017) 165 MW güce sahip Kızıldere III JES yansımamıştır. İlk bölüm bir ay önce faaliyete alındığı için bu yılın ikinci yarısında, ikinci bölüm ise 2018 başında devreye alınacağından yeni yılda gelir tablosuna yansımaya başlayacak.
JES’ler neden önemli? Şu anda elektrik piyasasında fiyatlar 14-16 Lira civarında (4,3 $). Oysa Zorlu’nun büyük yatırımları yenilenebilir enerji desteği (YEKDEM) kapsamında. Bu nedenle RES’lerde 7,3 ve 8,58 dolardan elektrik satıyor. Ama asıl büyük fiyat JES’lerde. Şirketin JES santrallerinde ürettiği elektriğin satış fiyatı 11,2 dolar. Yani kabaca 40,0 Lira... İşte bu nedenle yeni devreye alınmaya başlanan Kızıldere III 165 MW santral hayati önemde.
-Şirketin ayrıca baraj dediğimiz 7 adet HES’leri bulunmaktadır. Toplam HES kurulu gücü ise halen 113 MW civarındadır. (Aygaz geçen hafta 178 MW HES’e 1 milyar 276 milyon ödedi)
Şirket yurtdışında da faaliyet göstermekte ve İsrail’in toplam elektrik tüketiminin yaklaşık yüzde 7’sini karşılamaktadır.
Pakistan’da ise ağırlıklı olarak güneş enerjisine (GES) yatırımları devam etmektedir (100 MW- GES 2018 başında üretime başlıyor ve 200 MW-GES yatırımı start alıyor).
Zorlu Enerji bu yıl Şubat ayında satın aldığı Osmangazi Elektrik dağıtım şirketi ile beraber hem elektrik üretimine hem de elektrik dağıtımına geçerek entegrasyonu sağlamıştır.
***
Gelelim işin kilit noktasına... Şirket 680 MW yenilenebilir enerji gücüne ulaşmak üzeredir. Ayrıca Osmangazi Elektrik dağıtım işine de başlamıştır. Halen devam eden çok sayıda da projesi sürmektedir.
Zorlu Enerji 5,6 milyar lira banka kredisi kullanıyor. Şirketin piyasa değeri ise yaklaşık 3 milyar lira. Yani kazandığı para yatırımlardan dolayı amortisman ve faize gidiyor. İlk 6 ayda 375 milyon TL faiz ve amortisman öncesi kar oluşmuş. Son 3 ayda ise 198 milyon FVÖK var. Ama net kar sıfır...
Yeni yatırımların devreye girmesi ile seneye yaklaşık 1 milyar lira FVÖK (nakit) üretme gücüne ulaşabilecek bir değer var. İşte borsada asıl bu tür projeler ve şirketler (proje bazlı halka açılma) desteklenmelidir.
-Cari açığı azaltan
-Teknolojik beceriyle ekonomik kalkınmayı sağlayan
-Büyük istihdam artışı sağlayan
Her yeni projeye borsadan destek sağlanıp, yatırımcıların banka bağımlılığı bitirilebilir.