ALİ YILDIRIM-KARAR
Döviz sorunu yaşayan ülkelerin çaldığı ilk kapı genelde ihracatçı oluyor. Türkiye’nin de dönem dönem yaptığı benzer uygulamayı şimdi de İran hayata geçiriyor. 2018 Eylül ayından alınan bir kararla Türkiye’de yerleşik kişiler tarafından yapılan ihracatın bedelleri, ithalatçının ödemesinin ardından, gecikmeksizin, ihracata aracılık eden bankaya transfer edilmesi şartı koşuldu. Bedellerin yurda getirilme süresi, ihraç tarihinden itibaren 180 günü geçemeyecek. Söz konusu bedellerin en az yüzde 80’inin bir bankaya satılması zorunlu olacak. Yurtdışında müteahhitlik yapan firmalara da 365 gün kuralı getirilmişti. Şimdi de İran kazanılan dövizi yurda getirmeyene cezai yaptırımlar uygulayacağını söyledi. İran devlet televizyonunun haberine göre Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani “ABD’nin ekonomik terörüne karşı verdiğimiz savaşta komutan bildiğimiz ihracatçılardan bazıları, yurtdışına mal sattılar ama kazandıkları 20 milyar avroyu ülkeye getirmediler. Bu kişilere ceza uygulayacağız” dedi. ABD’nin uyguladığı ekonomik yaptırımlarla ihtiyaç duyduğu dövizi temin etmesi konusunda İran’a zorluk çıkarmak istediğini belirten Ruhani, ülkesinin yılda 41 milyar dolarlık petrol dışı ürün ihraç edebilme kapasitesi bulunduğunu ve söz konusu rakamın ülke ithalatı için gerekli dövize denk olduğunu kaydetti. Ruhani hükümeti, son günlerde İran riyalinin dolar karşısında hızla değer kaybetmesi nedeniyle eleştirilere hedef oluyor. Ülkedeki ihracatçı firmaların çoğunu devlet veya devlete bağlı vakıflara ait şirketler oluşturuyor. Dolayısıyla ihracattan elde ettikleri dövizi ülkeye getirmeyen bu tür şirketlere Ruhani’nin herhangi bir yaptırımda bulunması uzak görünüyor. Ruhani’nin söz konusu şirketleri tehdit ederek, son günlerde doların yükselişi nedeniyle hükümetine yönelen eleştirileri önlemeye çalıştığı ifade ediliyor.
(Kovid-19) salgınının ekonomiye etkilerinin en derinden hissedildiği mart-nisan-mayıs döneminde Türkiye’nin AB’ye ihracatı geçen yılın aynı dönemlerine göre kayda değer bir şekilde olumsuz etkilenmişti. Ancak ekonominin tekrar canlanmasıyla ve sanayide çarkların tekrar dönmeye başlamasıyla Türkiye AB’ye ihracatta toparlanma yoluna girdi ve önceki aylara göre önemli bir gelişme kaydetti.
20 ÜLKEYLE DIŞ TİCARET HACMİ YÜKSELDİ
Türkiye’nin ihracatı geçen ay yüzde 15,8 artarak 13 milyar 469 milyon dolar oldu. Haziran ayı ile başlayan normalleşme süreciyle birlikte Türkiye hem küresel ticarette hem de AB’ye ticarette atağa kalktı. Türkiye’nin geleneksel ihracat pazarı Avrupa Birliği’ne (AB) dış satımı, yeni tip koronavirüs (Kovid-19) salgınının gölgesinde mart, nisan ve mayıs aylarında geçen yılın aynı dönemlerine göre azalırken, haziran ayında 27 AB ülkesinin 20’sine ihracatı arttı. Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM) verilerine göre, geçen yılın haziran ayında toplam 4 milyar 931 milyon 553 bin dolar olan Türkiye’nin 27 AB ülkesine ihracatı, bu yılın aynı döneminde yüzde 5,7 artarak 5 milyar 214 milyon 537 bin dolara yükseldi.
EN FAZLA ARTIŞ GÜNEY KIBRIS’A
Aynı dönemde en fazla ihracat artışı Güney Kıbrıs Rum Yönetimi’ne gerçekleşti. Güney Kıbrıs Rum Yönetimine geçen yılın haziran ayında 11 bin 66 dolar olarak gerçekleşen ihracat bu yılın haziran ayında yüzde 230,34 artarak 38 bin 53 dolara çıktı. Güney Kıbrıs Rum Yönetimi’nin ardından Hırvatistan’a ihracat yüzde 55,49 artışla 21 milyon 281 bin 90 dolardan 33 milyon 92 bin 11 dolara, Estonya’ya ihracat yüzde 47,50 yükselişle 5 milyon 283 bin 48 dolardan 7 milyon 793 bin 39 dolara, Litvanya’ya ihracat yüzde 47,46 artışla 13 milyon 745 bin 17 dolardan 20 milyon 268 bin 65 dolara, Finlandiya’ya ihracat yüzde 41,11 yükselişle 21 milyon 701 bin 65 dolardan 30 milyon 623 bin 22 dolara yükseldi.